Συνεχίζεται η αναδρομική έκθεση της Μαίρης Πλαντ με τίτλο «Μυθογραφίες», που εγκαινιάστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022 στον Πολυχώρο Πολιτισμού Παλιά Ηλεκτρική στην Πάφο. Η έκθεση, την οποία έχουν επιμεληθεί οι Μαρίνα Χριστοδουλίδου και Μαρίνα Δημοσθένους και συνδιοργανώνουν το Υφυπουργείο Πολιτισμού, ο Δήμος Πάφου και το Κέντρο Τεχνών Κίμωνος, διερευνά και αναδεικνύει για πρώτη φορά την πηγαία και πολύπτυχη εικαστική παραγωγή της Κύπριας δημιουργού, κατά τα τελευταία 40 χρόνια.

Συναντήσαμε τη Μαίρη ένα πρωινό στον χώρο της έκθεσης. Ακολούθησε μια περιδιάβαση στα έργα, την έμπνευση και τις αναμνήσεις της. Τοποθετημένα σε ενότητες, η κάθε μία αντιπροσωπεύει μια περίοδο της σαραντάχρονης καλλιτεχνικής της ζωής, από τότε που αποφάσισε στα τριάντα ένα της χρόνια να ακολουθήσει σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών Chelsea του Λονδίνου. Το 1976, αμέσως μετά την εισβολή, άφησε την Κύπρο. «Τότε ήμουν μια κυριούλα στη Λευκωσία, παντρεμένη με Λευκωσιάτη», για να ακολουθήσει το κάλεσμά της ίσως, θα έλεγε κανείς, ένα πεπρωμένο.

Η έκθεση έχει ως αφετηρία τα πρώιμα έργα της τα οποία δημιούργησε κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στο Λονδίνο.

«Σαν παιδί, ήθελα να γίνω λογοτέχνης ή ζωγράφος. Ο παππούς μου ήταν λόγιος και ήθελα να γίνω σαν αυτόν και έτσι διάβαζα από μικρή, ήμουν καλή μαθήτρια και ο παππούς μου το εκτιμούσε. Μου έδινε πάντα δώρα βιβλία. Μια φορά, μου δώρισε 50 βιβλία από 100 αθάνατα έργα, μεταφράσεις Σαίξπηρ, Γκαίτε, ήμουν 11 χρονών περίπου. Ένιωσα ότι έπρεπε να τα διαβάσω. Όταν πήγα για σπουδές, οι συμφοιτητές μου οι οποίοι ήταν δέκα χρόνια νεότεροί μου, είχαν άλλα ενδιαφέροντα, άλλες εμπειρίες. Ήταν η εποχή των πανκ. Θυμάμαι, μια κοπέλα ζωγράφιζε κουνέλια σε φωσφορίζουσα χρώματα, μια άλλη ζωγράφιζε νέγρους. Εγώ δεν τα ήξερα αυτά, τα ερεθίσματά μου ήταν η ιστορία μας, η μυθολογία μας, ο Όμηρος, η Οδύσσεια. Σκέφτηκα ότι αυτό είμαι εγώ και αυτό πρέπει να κάνω. Έτσι ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σε έργα βασισμένα στη μυθολογία αρχικά, εδώ στην έκθεση ένα από τα έργα είναι ποίημα….'Ανεμώνα, κόρη του ανέμου, άνοιξες τα φτερά σου, πέταξες μέσ’ στο μυαλό μου και κατακλύστηκα από το μαβί'. Σκεφτόμουν τις ανεμώνες στην Κύπρο πριν την εισβολή…», εξηγεί καθώς στεκόμαστε απέναντι από το έργο με τίτλο «Offerings».

Η Μαίρη αντιλαμβανόταν τη ζωγραφική ως ένα είδος γραφής, έτσι ξεκίνησε να ζωγραφίζει πάνω σε χαρτί, κάτι που έκανε τα πρώτα της αυτά έργα να μοιάζουν περισσότερο με σελίδες βιβλίου, αν και σταδιακά απομακρύνθηκαν από την ορθογώνια μορφή της σελίδας.

Σαλαμίνα και έρωτας

«Ήξερα πολύ καλά τη Σαλαμίνα, σαν Βαρωσιώτες κάθε Κυριακή πηγαίναμε βόλτα στη Σαλαμίνα, περπατούσαμε ανάμεσα στις ακακίες, μαζεύαμε ανεμώνες και άλλα λουλούδια. Με φίλους και φίλες πηγαίναμε τα βράδια μετά από πάρτι στο αρχαίο θέατρο και τραγουδούσαμε, θυμάμαι έναν φίλο που έπαιζε κιθάρα.. έτσι ένιωσα την ανάγκη να δημιουργήσω έργα για τη Σαλαμίνα, πάνω στην οποία είναι βασισμένα αυτά τα έργα εδώ», εξηγεί καθώς μετακινούμαστε στην επόμενη ενότητα της έκθεσης. «Επικρατεί το άσπρο γιατί είχα προηγουμένως κάνει μια σειρά πάνω σε μάρμαρο. Είχα φτιάξει αυτό το βιβλίο πάνω σε μάρμαρο για εμένα αλλά και για να προωθήσω το πολιτικό μας θέμα στο εξωτερικό. Τη νοσταλγία για τη Σαλαμίνα, ζωντανεύοντας την πόλη όπως τη θυμάμαι», εξηγεί.

«Τη σειρά με το μάρμαρο είχε αποκτήσει το Ίδρυμα Λεβέντη στο Λονδίνο αλλά δυστυχώς καταστράφηκε σε φωτιά. Ήταν δουλειά τριών χρόνων, ευτυχώς έχω ακόμα το βιβλίο», λεέι γυρίζοντας τις σελίδες του ανάμεσα στα υπόλοιπα εικαστικά βιβλία της, τοποθετημένα σε μια πλατφόρμα στη μέση της αίθουσας. Η Μάιρη Πλαντ ήταν η πρώτη Κύπρια γυναίκα καλλιτέχνης που δημιούργησε εικαστικά βιβλία.

«Επηρεάστηκα περισσότερο από τον Καβάφη παρά απο εικαστικούς καλλιτέχνες, γιατί ο Καβάφης ενώνει την αρχαία Ελλάδα με την Ελλάδα της εποχής του και με τους έρωτές του. Σε αυτό το βιβλίο της Σαλαμίνας, μιλώ επίσης για τον έρωτα. Αργότερα, όταν ξεκίνησα την έρευνά μου για την Αφροδίτη, αποφάσισα να δημιουργήσω τη 'Βιβλιοθήκη της Αφροδίτης', με μια μεγάλη σειρά με εικαστικά βιβλία αφιερωμένα σε αυτή».

Στα ζωγραφικά έργα με θέμα τη θεά, το κοχύλι μετατρέπεται σε σχήμα αμφιθέατρου. «Πήρα ορισμένες πτυχές της μέσα από διάφορα συγγράμματα για αυτή. Τότε δεν υπήρχαν πολλά, τα μόνα που βρήκα ήταν της Ζακλίν Καραγιώργη και της Ολλανδής Στέλλα Λούμπσεν Αντμιράαλ».

«Στον κατάλογο της έκθεσης υπάρχουν δυο κείμενα, το ένα του Βάσου Καραγιώργη ο οποίος είχε εγκαινιάσει την πρώτη μου έκθεση στην Κύπρο. Μετά από χρόνια, είχα γίνει φίλη με τη Ζακλίν, που έγραψε το δεύτερο κείμενο για την Αφροδίτη. Όταν οι επιμελήτριες τα βρήκαν και τα ξαναδιάβασαν, μου έκανε εντύπωση πόσο είχαν μελετήσει αυτοί οι άνθρωποι τα έργα μου για να γράψουν αυτά τα κείμενα…τόσο απασχολημένοι άνθρωποι..», θυμάται.

Οι Κήποι της Αφροδίτης

Σε αυτήν την ενότητα, η Πλαντ εμπνέεται από βυζαντινά χειρόγραφα όπου χρησιμοποιείται συχνά το σχήμα ενός άνθους σε σχήμα σταυρού, που περιβάλλει το θρησκευτικό κείμενο.

«Μια μέρα, περπατούσα στο Battersea park, όταν άρχισε να βρέχει με τα φύλλα να πέφτουν. Από τις σταγόνες έγραψα αυτό το ποίημα.. Ήθελα να γράψω κάτι…Ανακάλυψα τον Μελέαγρο που είχε κάνει τη συλλογή ποιημάτων που ονόμασε 'Στέφανον', όπου συνέκρινε κάθε ποιητή με ένα ορισμένο λουλούδι. Σκέφτηκα ότι είναι ωραία ιδέα να συσχετίσεις την ποίηση με τα άνθη. Ήθελα να γράψω κάτι μέσα σε αυτά τα βυζαντινά σχήματα που σχεδίασα, που να αφορά την Αφροδίτη. Σκέφτηκα, τι μπορώ να γράψω που να είναι κάτι εντελώς καινούργιο; Οπότε ο μόνος τρόπος για να είναι νέο είναι να δημιουργήσω το δικό μου αλφάβητο. Έτσι, μελετώντας την Αφροδίτη, κατέγραψα όλα τα άνθη που έχουν σχέση με αυτήν και δημιούργησα το δικό μου αλφάβητο. Αποφάσισα να γράψω μια σειρά με ποιήματα με αυτό, τα οποία έστειλα σε ποιητές σε διάφορα μέρη του κόσμου, ζητώντας τους να τα ερμηνεύσουν στη γλώσσα τους. Πήρα περίπου σαράντα ποιήματα από διάφορες χώρες. Ήταν σαν Χριστούγεννα όταν έρχονταν οι κάρτες. Τα ποιήματα συγκεντρώθηκαν σε μια έκδοση με τίτλο 'Ανθογράμματα'».

Τα ταξίδια

«Γνωρίσαμε ένα ζευγάρι από τη Ρωσία που είχε έρθει για μια έκθεση στο Λονδίνο και γίναμε φίλοι. Λίγο καιρό μετά, είχε έρθει ένα τηλεγράφημα από τη Σιβηρία γραμμένο στα ρωσικά. Εκείνες τις μέρες, κατά τύχη, έμεναν μαζί μας ο Κρονίδης και η γυναίκα του, οι οποίοι μιλούσαν ρωσικά και μετέφρασαν το μυστήριο τηλεγράφημα. Ήταν μια πρόσκληση σε En Plain Air, φιλοξενία καλλιτεχνών στη Σιβηρία. Έτσι, αποδεκτήκαμε την πρόσκληση και ταξιδέψαμε με τον τότε σύζυγό μου για έναν μήνα στο δάσος της Σιβηρίας. Στην ομάδα μας ήταν επίσης ένας Γερμανός και τρία άτομα από τη Μογγολία», θυμάται καθώς περνούμε μπροστά από μια σειρά έργων σε ξύλο στο βάθος του χώρου.

«Όταν επέστρεψα από τη Σιβηρία, ήθελα να δημιουργήσω ένα βιβλίο το οποίο ονόμασα Lost in a burning forest with Eros. Ψάχνοντας για ξυλεία στο Λονδίνο, όλος τυχαίως, βρήκα κάποιον που πουλούσε πεύκο της Σιβηρίας. Θυμάμαι κάποιος από την ομάδα μας είχε αναπτύξει ερωτικά συναισθήματα για μένα και προς τιμήν αυτού που ένιωσε, δημιούργησα αυτά τα έργα σε ξύλο. Οι φωτιές στο δάσος αλλά και η φωτιά του πάθους του παιδιού είναι το κύριο στοιχείο στα έργα. Μια μέρα στον ποταμό, στη μέση της Σιβηρίας, μας πλησίασε ένα ταχύπλοο, μας ανακοινώσε ότι είχε γίνει πραξικόπημα στη Μόσχα, έκαιγαν τις κόκκινες σημαίες.. Οπότε και αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο μέσα στο έργο…».

«Στη Μογγολία, θυμάμαι μέναμε σε αντίσκηνα στην έρημο Κόμπε. Μια νύχτα σαν κοιμόμασταν, ακούσα τραγούδι και βγήκα έξω να δω τι ήταν. Ντόπιοι πάνω στα άλογά τους περνούσαν και τραγουδούσαν…. Τα έργα μου από τη Μογγολία είναι βασισμένα σε αυτήν την ανάμνηση».

Χειραψία με τον εαυτό

«Ορισμένα έργα ήταν πακεταρισμένα και δεν τα είχα δει για χρόνια, όταν οι επιμελήτριες τα ξετύλιγαν ενθουσιαζόμουν. Βλέπω με καλό μάτι τα έργα μου, δεν λέω 'Ωχ! Τι βλακεία έκανα'. Στη σχολή διατηρούσα ένα σημειωματάριο όπου έγραφα τα πάντα. Είχα σκεφτεί τότε ότι αν κάποτε στο μέλλον θα γράφουν για μένα, δεν θέλω να κάνουν λάθος. Εξηγούσα τα πάντα για κάθε έργο και γιατί το έκανα. Από την αρχή ένιωσα ότι είχα μια πορεία να διανύσω, ένα πεπρωμένο. Η Αγγλία ήταν ένας χώρος δύσκολος και ήθελα να δοκιμαστώ εκεί. Σκέφτηκα ότι αν μετά το πτυχίο καταφέρω να πάρω μια θέση στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα, σημαίνει ότι έχω κάποια αξία σαν καλλιτέχνης και πρέπει να μείνω εκεί για να ωριμάσει το έργο μου σε έναν δύσκολο χώρο. Ένας λόγος που έμεινα ήταν αυτός. Εν τέλει, όμως, παντρέυτηκα έναν επίσης καλλιτέχνη και αυτό με κράτησε για πολλά ακόμα χρόνια εκεί. Όταν μετά από τριάντα χρόνια χωρίσαμε, δεν ένιωθα καλά μόνη μου στο σπίτι, έτσι αποφάσισα να επιστρέψω. Λατρεύω την Κύπρο! Όταν επέστρεψα, είχα ήδη το σπίτι στα Κούκλια, αλλά αγόρασα και ένα διαμέρισμα στη Λευκωσία, έτσι τα καλοκαίρια είμαι στο χωριό και τον χειμώνα στην πόλη», λέει καθώς παρακολουθούμε την ταινία μικρού μήκους Echoing the colouring of grains, που κινηματογράφησε η εικαστικός Έφη Σαββίδη, ως μια ποιητική βιογραφική αφήγηση της Μαίρης Πλαντ. Σε μια σκηνή, η Μαίρη στον ζεστό της χώρο στα Κούκλια λέει:

« Δεν υπάρχει διαφορά στον τρόπο που σκέφτομαι ή απολαμβάνω από τότε που ήμουν είκοσι χρονών. Απολαμβάνω τη θάλασσα, το ποτό μου, τις παρέες, την ωραία θέα, τη ζωή, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο…..».

* Η έκθεση «Mary Plant: Mythographies» θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Οκτωβρίου. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 9:00–13:00 & 15:00–18:00 και Σάββατο 10:00–13:00. Πολυχώρος Πολιτισμού Παλιά Ηλεκτρική, οδός Βλαδίμηρου Ηρακλέους 8, Πάφος. Για πληροφορίες: www.kimonosartcenter.com/mary-plant-mythographies.Επικοινωνία: info@kimonosartcenter.com