Γράφει ο Φοίβος Χατζηνικολάου
Η Κίκα Πιερίδη, Κύπρια καλλιτέχνιδα με έδρα το Λονδίνο, η οποία επινόησε και τον όρο Contemporary Patternism, έχει χτίσει μια καλλιτεχνική πρακτική όπου το μοτίβο και το χρώμα γίνονται εργαλεία διαίσθησης, θεραπείας και πολιτιστικής σύνδεσης, υφαίνοντας την προσωπική της διαδρομή σε μια γλώσσα που πλέον αντηχεί σε γκαλερί, κοινότητες και χώρους περίθαλψης.
Η διαίσθηση ως γλώσσα, το χρώμα ως καθρέφτης
Το μοτίβο, για την Κίκα, ξεκίνησε ως γοητεία. Σε ηλικία 14 ετών, συνάντησε το έργο «Libellula» του M.C. Escher, μια εκτύπωση τόσο ακριβή και ρευστή που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη φαντασία της. Χρόνια αργότερα, η ίδια γοητεία επανήλθε, όχι ως μίμηση, αλλά ως ένα νέο είδος λεξιλογίου. Στο διάστημα ανάμεσα στη συμμετρία και το συναίσθημα, βρήκε έναν τρόπο να δημιουργεί έργα που «ακούνε» όσο και «μιλούνε».
«Το Contemporary Patternism είναι ο φιόγκος που τα δένει όλα μαζί», λέει, περιγράφοντας πώς η μέθοδός της κινείται σε ενεστώτα χρόνο. Τα σχήματα αναδύονται μέσω της αφής, της διαίσθησης και της συναισθηματικής ροής· ποτέ προαποφασισμένα, μα πάντοτε με ρυθμό αδιαμφισβήτητο.
Αυτός ο ρυθμός ήταν πάντοτε δεμένος με τη φύση. Στους καθημερινούς της περιπάτους, το τοπίο της προσφέρει μια σιωπηλή αλλά σταθερή παρουσία. Η Κίκα αντλεί από τις γραμμές των μονοπατιών, τον ήχο του ανέμου, την κίνηση της αναπνοής. Αυτά τα στοιχεία δεν εμπνέουν μεμονωμένα έργα· αντιθέτως, διαποτίζουν ολόκληρη τη διαδικασία της. Στο στούντιο, η δημιουργία αρχίζει με γαλήνη. Εισέρχεται σε μια κατάσταση όπου ο χρόνος χάνεται και η επίγνωση στρέφεται προς τα μέσα. Από εκεί, τα χρώματα, τα θραύσματα και οι μορφές αρχίζουν να συντίθενται μόνα τους.
Το 2017, η απώλεια του πατέρα της και μια περίοδος ασθένειας έφεραν την πρακτική της σε πιο καθαρή εστίαση. Αναζητώντας ισορροπία, στράφηκε ξανά στην τέχνη ως μέσο ίασης και επούλωσης. Ένα απόγευμα, από ένστικτο, μπήκε σε ένα τοπικό κατάστημα και πήρε ένα παιδικό κουτί με χρώματα.
Η απλότητα και η παιχνιδιάρικη διάθεση του κολάζ της πρόσφεραν τον κατάλληλο ρυθμό. Άρχισε να συναρμολογεί και να αποσυναρμολογεί αποκόμματα από τα τοπία της, επιδεικνύοντας περισσότερη εμπιστοσύνη στα χέρια της παρά στις σκέψεις της. Το χρώμα έγινε ταυτόχρονα συντροφιά και καταλύτης, άλλοτε κατακλύζοντας με την έντασή του, άλλοτε ξαφνιάζοντας με την τρυφερότητά του.
Ακολούθησαν εργαστήρια. Άνοιξαν εκθέσεις. Και σιγά-σιγά, η διαδικασία αυτής της ήσυχης θεραπείας επεκτάθηκε σε χώρους όπου και άλλοι μπορούσαν να ξανασυνδεθούν με τις δικές τους ιστορίες. Στην ατομική της έκθεση «A Language of Healing» στην The Gallery at the Playroom, συντόνισε συνεδρίες όπου οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν μνήμες, αγώνες και στοχασμούς.
Σε αυτές τις συνεδρίες, η Κίκα πρόσφερε κάτι πέρα από την τεχνική: την ευκαιρία «επιστροφής» στον εαυτό μέσω της δημιουργικής κίνησης. «Δεν μπορείς πραγματικά να διδάξεις σε κάποιον πώς απλώς να είναι», σημειώνει, προσθέτοντας «αλλά μπορείς να ανοίξεις την πόρτα».
Ένας χώρος για θεραπεία
Συνεχίζοντας τη δέσμευσή της στην τέχνη ως μορφή θεραπείας, η Κίκα έχει πρόσφατα γίνει η φιλοξενούμενη καλλιτέχνιδα [artist in residence] στο «A Space Between», έναν λονδρέζικο οργανισμό που προσφέρει δημιουργικούς πόρους σε νοσοκομεία και κλινικές. Η πρακτική της, με τα εμψυχωτικά κολάζ και τις ρυθμικές της φόρμες, διαμορφώνεται από τις μνήμες της για τη γιαγιά της, μια αγγειοπλάστρια του πολέμου, και από τη μεταμορφωτική δύναμη της δημιουργίας.
Γι' αυτή τη συνεργασία, η Κίκα συνέβαλε στη δημιουργία ενός «Activity Book», προσκαλώντας τους άλλους να αγκαλιάσουν τη σπιρτάδα του αυθορμητισμού μέσω στοχαστικών, βασισμένων στο κολάζ, ασκήσεων. Οι δραστηριότητές της, που περιλαμβάνουν το ένστικτο στο κόψιμο και τη σύνθεση, προσφέρουν έναν όμορφο τρόπο στους ανθρώπους να ησυχάσουν τον νου τους και να ξανασυνδεθούν με τον εαυτό τους. Το έργο της, με τη ζεστασιά και την ενέργειά του, είναι πλέον ενσωματωμένο σε προγράμματα για νοσοκομεία, ιατρεία και εξωτερικά ιατρεία σε όλη τη χώρα, προσφέροντας δημιουργικές παύσεις σε εκατοντάδες ασθενείς, επαγγελματίες υγείας και ανθρώπους στο σπίτι.
Σήμερα, η Κίκα χτίζει τη ζωή και την πρακτική της γύρω από μια αίσθηση συνέχειας. Το Yin γιόγκα, οι μεγάλοι περίπατοι και η δημιουργία μοτίβων αποτελούν κομμάτι μιας καθημερινής ρουτίνας που στηρίζει τόσο την ευεξία της όσο και την παραγωγή της.
Σε όσους ξεκινούν το δικό τους ταξίδι στη δημιουργικότητα και τη θεραπεία, προσφέρει μια ήπια ώθηση προς το ένστικτο: «Σκέψου λιγότερο. Δράσε περισσότερο». Για εκείνη, η υπέρβαση βρίσκεται στην απελευθέρωση, στο να δίδεται χώρος σε εκείνη τη σιωπηλή εσωτερική φωνή πριν φιλτραριστεί, εξηγηθεί ή τελειοποιηθεί. Στα χέρια της Κίκας Πιερίδη, το μοτίβο γίνεται γλώσσα, το χρώμα καθρέφτης και η τέχνη μια αργή επιστροφή στον εαυτό.
Μια ριζωμένη επιστροφή
Μία από τις πιο καθοριστικές μετατοπίσεις στην καλλιτεχνική της ταυτότητα ήρθε κατά τη διάρκεια μιας παραμονής της στην Κύπρο το 2023. Αν και αρχικά είχε γίνει δεκτή σε μια residency στο Cyprus College of Art, ένιωσε να βρίσκεται σε δυσαρμονία με το περιβάλλον. Αντί να αποσυρθεί, όμως, μετακόμισε στη Λευκωσία και άρχισε να εργάζεται ανεξάρτητα, δημιουργώντας μια σειρά από «blind embossings». Αυτή η στροφή, που ήλθε μέσω μίας δικής της πρωτοβουλίας, την επανασύνδεσε με την Κύπρο ως ενεργό μέλος του πολιτιστικού της ιστού.
Ξεκίνησε να αναπτύσσει νέες σχέσεις με την καλλιτεχνική κοινότητα και αργότερα συνδέθηκε με το Πολιτιστικό Τμήμα της Κυπριακής Ύπατης Αρμοστείας. Αυτές οι στιγμές τη βοήθησαν να ξεπεράσει την ιδέα της «διχασμένης ταυτότητας.» Αντί να βλέπει τον εαυτό της ως δεύτερης γενιάς Λονδρέζα, αποκομμένης από τις ρίζες της, μπήκε σε έναν πιο γειωμένο ρόλο, ως καλλιτέχνιδα σε διάλογο και με τα δύο μέρη.
Καθ' όλη τη διαδρομή της, από τις σπουδές της στο Central Saint Martins και το Wimbledon School of Art έως την πορεία της ως φωτογράφος και εκπαιδευτικός, η τέχνη παρέμεινε μορφή ισορροπίας. Ό,τι άλλοτε έμοιαζε με ξεχωριστές φάσεις, τώρα φαντάζει σαν κομμάτια μίας ενιαίας πρακτικής. Κάθε μέσο, είτε γλυπτική με λατέξ, είτε ψηφιακή φωτογραφία, είτε χειροποίητο κολάζ, λειτούργησε ως αγγείο για διαύγεια. Ακόμη και τα χρόνια της στο εκπαιδευτικό σύστημα, που συνέβαλαν στην επιδείνωση της υγείας της, τελικά την ανακατεύθυναν πίσω στην καρδιά του έργου της: την πράξη της δημιουργίας ως μέσο θεραπείας.
[Για να δείτε το έργο της Κίκας Πιερίδη, επισκεφθείτε το kikapierides.com ή ακολουθήστε την στο Instagram: @kikapierides . Μπορείτε επίσης να παρευρεθείτε στις επερχόμενες εκθέσεις της: Highgate Art Fair: 7-9 Νοεμβρίου 2025 / Fresh Art Fair: 30 Ιανουαρίου - 1 Φεβρουαρίου 2026]
