Συνέντευξη στις Χριστίνα Λάμπρου και Μερόπη Μωυσέως, 25.01.2010
"Τώρα είναι μια ευκαιρία να αλλάξει ολοκληρωτικά το τοπίο"
«Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες θεωρούνται πολλές φορές ως μια πολιτική εξουσία που έχει να κάνει με τον πολιτισμό, ενώ δεν είναι. Ή αντιμετωπιζόμαστε ως μέρος των αιτητών. Είμαστε το διάμεσο μεταξύ των δημιουργών πολιτισμού και της εξουσίας. Η προσπάθειά μας είναι να ενεργούμε ούτως ώστε να μεταφέρονται οι ανάγκες που υπάρχουν στο χώρο του πολιτισμού μέσα από σωστές προτάσεις και εισηγήσεις, ώστε να λαμβάνονται από μέρους του κράτους οι σωστές αποφάσεις. Αυτή είναι η δουλειά μας, αυτός είναι ο ρόλος μας».
Ο Παύλος Παρασκευάς γνωρίζει τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες "απ' έξω και ανακατωτά". Έχει περάσει πάνω από τρεις δεκαετίες στην Υπηρεσία και η χρονική συγκυρία κατά την οποία αναλαμβάνει καθήκοντα τον θέτει επικεφαλής τής σημαντικότερης θεσμικής αλλαγής σε θέματα Πολιτισμού από την ίδρυση του Κυπριακού κράτους, της Ενιαίας Αρχής Πολιτισμού. Ως ο νέος διευθυντής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας από τις 15 Δεκεμβρίου, ο κ. Παρασκευάς απαντά στις ερωτήσεις μας, στην πρώτη του συνέντευξη από αυτή τη θέση.
Να αρχίσουμε με την ανάληψη των νέων σας καθηκόντων ως διευθυντής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών.
Π.Π: Στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες είμαι από το 1987, πέρασα από όλες τις βαθμίδες και όλους τους τομείς, επομένως από αυτή την άποψη γνωρίζω τι γίνεται, τι πρέπει να γίνει και έχω όλα τα σχετικά με τις δραστηριότητες, αρμοδιότητες κλπ.
Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας αυτή τη στιγμή;
Βασικότερο είναι το θέμα της διακυβέρνησης του πολιτισμού και η αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Αυτό είχε επισημανθεί και από την προηγούμενη κυβέρνηση η οποία είχε ετοιμάσει ένα Στρατηγικό Σχέδιο για τον Πολιτισμό -το οποίο άλλαζε ουσιαστικά και τη φιλοσοφία τη διακυβέρνησης- και από την παρούσα κυβέρνηση η οποία προχωρεί με το θέμα της δημιουργίας της Ενιαίας Αρχής Πολιτισμού. Για μένα αυτό είναι το πιο σημαντικό διότι θα στεγάσει μέσα σε μια κρατική υπηρεσία ανεξάρτητη ως κάποιο σημείο, όλες τις αρμοδιότητες για τον πολιτισμό οι οποίες σήμερα βρίσκονται κατεσπαρμένες σε διάφορες κρατικές ή ημικρατικές υπηρεσίες και οργανισμούς. Τούτο θα δώσει πρώτα απ' όλα τη δυνατότητα μιας σωστής διαχείρισης, ενός σωστού στρατηγικού σχεδιασμού και μιας σωστής εκπροσώπησης της Κύπρου στο εξωτερικό στον τομέα του Πολιτισμού. Διότι είναι αλήθεια ότι εμείς ακόμη και σήμερα είμαστε μια μικρή υπηρεσία που έγινε Τμήμα χωρίς να έχει τις εξουσίες και τις αρμοδιότητες ενός Τμήματος, με περιορισμένο προσωπικό, με περιορισμένους οικονομικούς πόρους. Από την άλλη, το Τμήμα Αρχαιοτήτων όλα αυτά τα χρόνια έχει μια συγκεκριμένη δομή η οποία εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και σήμερα παρ' όλα τα προβλήματα και τις ανάγκες που προέκυψαν. Οι αλλαγές θα συντείνουν στην καλύτερη λειτουργία της Αρχής, ώστε να μπορεί να ασκήσει καλύτερα τον επιτελικό της ρόλο. Σκεφτόμαστε ακόμη και τα θέματα των επιχορηγήσεων πάνω στα οποία δουλεύουμε τώρα για να ετοιμάσουμε ένα καινούργιο σχέδιο το οποίο θα στείλουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να εγκριθεί, με βασικό σκεπτικό την ανταγωνιστικότητα ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η ποιότητα.
Με ποιο τρόπο θα γίνει αυτό;
Η διαχείριση των πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας πρέπει να γίνεται στοχευμένα αφ' ενός προς τις κατευθύνσεις που θα κρίνει η εκάστοτε πολιτική εξουσία και αφετέρου να στοχεύει στο κριτήριο της ποιότητας. Δεδομένου ότι στην Κύπρο ο κύριος χρηματοδότης της πολιτιστικής δραστηριότητας είναι το κράτος κυρίως μέσω των πολιτιστικών υπηρεσιών, επιβάλλεται να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις. Να δοθούν οι δυνατότητες στους δημιουργούς, να δημιουργηθούν τα μέσα και οι υποδομές για να μπορούν να λειτουργήσουν και οι ίδιοι σωστά. Δεν μπορούμε να κάνουμε θαύματα από τη μια μέρα στην άλλη αλλά πιστεύω ότι αν θέσουμε την όλη κατάσταση και σε συνεργασία με τα οργανωμένα σύνολα στο χώρο του πολιτισμού, μπορούμε να φτάσουμε σιγά -σιγά σε κάποια καλά αποτελέσματα.
Το κράτος επιχορηγεί σχεδόν κάθε πολιτιστική δραστηριότητα με τις θετικές και αρνητικές προεκτάσεις που μπορεί να έχει αυτό. Σίγουρα έχει άμεση σχέση με μια κατάσταση όπου διαιωνίζονται κριτήρια όχι απαραίτητα σχετικά με την ποιότητα.
Αυτή τη στιγμή έχουμε στη διάθεσή μας κάποια ποσά για την επιχορήγηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και είναι ανοικτά για όλους. Υπάρχει μια διάθεση βοήθειας. Εκεί όπου υπάρχουν αιτήματα που ικανοποιούν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό τους στόχους του Υπουργείου στην πολιτιστική του πολιτική, καταβάλλεται μια προσπάθεια να δίνεται μια -έστω και μικρή- επιχορήγηση. Αυτό δεν έχει ως αποτέλεσμα να αξιοποιούνται σωστά οι πόροι που έχουμε στη διάθεσή μας. Για αυτό θέλουμε τα νέα προγράμματα να διέπονται από τον παράγοντα της ανταγωνιστικότητας.
Ίσως μια θεσμική υποδομή αντί των απευθείας χορηγιών να βοηθήσει περισσότερο τα θέματα ποιότητας. Τι γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση;
Ιδέες και σκέψεις έχουμε πολλές. Για να είμαστε απόλυτα σωστοί θα έπρεπε να έχουμε τα μέσα και τα εργαλεία να αξιολογούμε το αποτέλεσμα αυτού που επιχορηγούμε. Ως κάποιο βαθμό αυτό γίνεται, αλλά με ένα Τμήμα αποτελούμενο από 15 λειτουργούς, δεν μπορείς να παίζεις το ρόλο του Υπουργείου Πολιτισμού εντός και εκτός Κύπρου και να επιτελείς εις το ακέραιο όλο τον κύκλο που σου υπαγορεύει η δημόσια διοίκηση ή η λογική, ή η επιθυμία.
Γίνεται κάποια κίνηση για να δοθούν κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να μην είναι το κράτος ο κύριος χορηγός της πολιτιστικής δημιουργίας;
Είχαμε κάνει κατά καιρούς εισηγήσεις είτε για τη δημιουργία χορηγικού ταμείου είτε κινήτρων για χορηγίες, τα οποία δεν προχώρησαν. Το θέμα είναι πάντα ανοικτό. Βέβαια τώρα είμαστε σε περίοδο οικονομικής κρίσης, κανένας δεν ενδιαφέρεται να το σκεφτεί καν. Εν πάση περιπτώσει έχετε δίκαιο. Οι πόροι που διαθέτει το δημόσιο δεν μπορεί να είναι η κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία του πολιτισμού, ούτε και είναι σωστό το κράτος να έχει τόσο μεγάλο παρεμβατισμό έστω και οικονομικό, στην καλλιτεχνική δημιουργία. Στις σκέψεις μας, αφού γίνει η Ενιαία Αρχή, είναι να δημιουργηθεί ένα Συμβούλιο Τεχνών, το οποίο να είναι υπεύθυνο για τη χρηματοδότηση. Εκείνο θα μπορεί να αντλεί και πόρους από τον ιδιωτικό τομέα.
Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι εργασίες για την Αρχή Πολιτισμού;
Πέρα από το τι υπήρχε στο προεκλογικό πρόγραμμα της παρούσας κυβέρνησης, ελήφθη απόφαση τον περασμένο Οκτώβριο από το Υπουργικό Συμβούλιο ότι η Ενιαία Αρχή θα προχωρήσει και θα γίνει. Έχει τεθεί μια προθεσμία αρχική για τις αρχές Φεβρουαρίου να τεθούν οι εκτιμήσεις που θα γίνουν από το Υπουργείο Οικονομικών πάνω στα θέματα του κόστους για τη νέα δομή και ένας πιο σαφής προσδιορισμός του καθεστώτος που θα διέπει την Ενιαία Αρχή, ώστε να ληφθεί η απόφαση για να προχωρήσουν οι επιμέρους μελέτες. Αυτό σημαίνει ότι από το 2011 -ανάλογα και με τις προθέσεις της κυβέρνησης- αναμένουμε να ξεκινήσει το στήσιμο της Ενιαίας Αρχής, να διοριστεί ο Γενικός Διευθυντής, να ενταχθούν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες (ως Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού) και το Τμήμα Αρχαιοτήτων και σε βάθος χρόνου, δύο με τρία χρόνια να μπορεί όλη αυτή η δομή να ολοκληρωθεί.
Αναφερθήκατε προηγουμένως στο ρόλο του διαμεσολαβητή. Είναι ένας ρόλος αρκετά δύσκολος.
Είναι πάρα πολύ δύσκολος. Εν πάση περιπτώσει εγώ πιστεύω ότι όταν έχουμε σωστή εικόνα εμείς και όταν είμαστε σε θέση να διαμορφώσουμε σωστά επιχειρήματα, στο τέλος κάτι βγαίνει. Δεν παν οι κόποι επί ματαίω. Γίνονται βήματα. Αργά, σταδιακά, αποσπασματικά... Τώρα είναι μια ευκαιρία να αλλάξει ολοκληρωτικά το τοπίο. Διότι θα είναι διαφορετικό να έχεις πέντε ή έξι κλάδους από τους οποίους ο καθένας θα έχει περίπου τις δυνατότητες που έχει ολόκληρη η υπηρεσία μου σήμερα. Από άποψη προσωπικού, μέσων κ.λπ. Δεν μπορώ να κάνω πολιτιστική πολιτική με ένα λειτουργό στον τομέα του χορού, ενάμιση στον τομέα του βιβλίου. Ο κόσμος έχει απαιτήσεις και ανάγκες, οι δημιουργοί έχουν αιτήματα, έχουν το δίκιο τους. Εγώ όμως πρέπει να προσπαθήσω να τα ικανοποιήσω όσο μπορώ με τα εργαλεία που έχω στη διάθεσή μου.
Πάντως υπάρχει μια αίσθηση ότι διάφορα πράγματα που λειτουργούν όχι και τόσο δομημένα μέχρι τώρα, μπαίνουν σε ένα πλαίσιο.
Ε, μα αυτό πρέπει να κάνουμε. Κι εμένα πάντα η άποψή μου είναι ότι πρέπει να αναλύουμε ένα θέμα, να το ταξινομούμε στις παραμέτρους του, να εντοπίζουμε πού είναι τα προβλήματα για να προσπαθούμε -εκεί που μπορούμε- να δίνουμε λύση. Η προσπάθεια είναι να συγκεντρωθούμε, να συγυριστούμε για να μπορέσουμε να πάμε παρακάτω. Βλέπουμε τα μέτρα και τους θεσμούς ξανά και ξανά, έχουμε ανοικτά τα αυτιά μας στους εταίρους μας, τους δημιουργούς, για τις υποδείξεις τους, τις παρατηρήσεις τους, τα προβλήματα, τα παράπονά τους, πολλές φορές μια κριτική μπορεί να μας οδηγήσει σε ουσιαστικά βήματα. Κανένας δεν είναι πάνσοφος, ούτε και κανένας είναι πανεπόπτης. Γι' αυτό προσπαθούμε όσο το δυνατό να ακούμε, να κρίνουμε, να συζητούμε και εκεί όπου υπάρχει συναίνεση προχωρούμε.
Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες ανέκαθεν είχαν ένα πρόβλημα με πρακτικά θέματα. Για παράδειγμα, πόσο δύσκολο ήταν να ληφθεί μια απόφαση και να βάλουμε στην Πινακοθήκη ανθρώπους που να δουλεύουν κανονικές ώρες για να μπορεί και το κοινό να την επισκέπτεται; Πόσο δύσκολο ήταν να ληφθεί μια απόφαση να μαζευτούν έστω τα κομμάτια της σκάλας -αν δεν μπορούμε να την φτιάξουμε- που έσπασε στην είσοδο της Πινακοθήκης; Ή να επιλύσουμε μικροπροβλήματα που καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση σε πολιτιστικούς χώρους. Αυτά είναι τα πράγματα που παρατηρεί ο μέσος πολίτης.
Ναι. Έχετε δίκαιο. Μακάρι να ήταν αυτά τα προβλήματά μας, τα οποία εντοπίζετε και έχετε απόλυτο δίκαιο. Αν εξαρτιόταν από μένα, θα πήγαινα την ίδια ημέρα να πάρω ένα πικ-απ αυτοκίνητο να τα μαζέψω τα κομμάτια της σκάλας της Πινακοθήκης, για να μιλούμε ίσια και καθαρά. Αλλά όντας εδώ, για αυτά τα πράγματα είναι οι Τεχνικές Υπηρεσίες, οι οποίες έχουν εκατό άλλα θέματα να χειριστούν. Από εδώ μέχρι τη στιγμή που θα γίνει περνούν άλλα στάδια, εγκρίσεις κλπ. Αυτά είναι τα εγγενή προβλήματα. Εμείς δεν είμαστε μια Υπηρεσία δομημένη σωστά με τις Τεχνικές της Υπηρεσίες, με το ένα της και με το άλλο της, η οποία θα μπορούσε να επιλαμβάνεται όλων των προβλημάτων. Αυτή είναι μια αδυναμία. Ίσως ακούγεται αστείο, και συμφωνώ. Προσπαθούμε να δουλέψουμε με τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας. Γι' αυτό και λέω μακάρι να προχωρήσουμε με τη μετεξέλιξη και να μπορούμε να είμαστε μια Κρατική Αρχή δομημένη σε ένα άλλο επίπεδο, που να μπορεί να αναλαμβάνει και τα τεχνικά.
Θα είναι σε τέτοιο βαθμό αυτόνομη η Αρχή;
Το πιθανότερο είναι να είναι Γενική Διεύθυνση. Άρα αν στηθεί μια Γενική Διεύθυνση, η απάντηση είναι ναι. Θα είναι πια δική μας δουλειά να προνοήσουμε και για αυτά. Διότι και οι Τεχνικές Υπηρεσίες -για να είμαι δίκαιος- η δουλειά τους είναι τα σχολεία. Τους χρησιμοποιούμε κι εμείς. Και μας έχουν βοηθήσει.
Βέβαια οι Τεχνικές Υπηρεσίες δεν ευθύνονται για τα ωράρια και τα διάφορα άλλα προβλήματα πρόσβασης που αντιμετωπίζει το κοινό.
Η λογική είναι ότι η Πινακοθήκη πρέπει να είναι ανοικτή. Έχουμε συζητήσει επανειλημμένα με τις συντεχνίες, έχουμε κάνει προτάσεις για αλλαγή ωραρίων χωρίς να παραβιάζονται δικαιώματα αλλά δεν έχουμε καταλήξει. Ελπίζω ότι όταν προχωρήσουμε με το κτήριο της ΣΠΕΛ -όχι ελπίζω, αυτό θα κάνουμε- να μπορεί ο κόσμος να έχει πρόσβαση. Αν δεν έχει πρόσβαση το κοινό ποιος ο λόγος να υπάρχουν; Είναι δουλειά μας να φροντίσουμε να υπάρχει.
Αφού αναφερθήκατε στο κτήριο της ΣΠΕΛ, σημαντικές αλλαγές περιμένουμε και στον τομέα των εικαστικών, με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, τη διαμόρφωση του προαναφερθέντος κτηρίου και την αναδιάταξη της Πινακοθήκης.
Στον τομέα των εικαστικών έχουμε δύο κύρια πράγματα. Το ένα είναι επιτέλους ότι προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το κτήριο της ΣΠΕΛ, για να έχουμε στη διάθεσή μας έναν ικανοποιητικό χώρο όπου να παρουσιάζουμε τα αποκτήματα της Πινακοθήκης, τα οποία είναι Εθνικός Θησαυρός, ούτως ή άλλως. Πρέπει να είναι στη διάθεση του κοινού όπως τα εκθέματα του οποιουδήποτε μουσείου και θα δίνεται η δυνατότητα να διοργανώνουμε εκεί κάποιες θεματικές, περιοδικές ή άλλες εικαστικές εκθέσεις. Το ένα βήμα όσον αφορά την επέκταση της Πινακοθήκης είναι αυτό.
Με ποιο τρόπο θα γίνει ο διαχωρισμός της Κρατικής Συλλογής ανάμεσα στην Πινακοθήκη, το κτήριο της ΣΠΕΛ και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης; Θα μείνουν όντως τα προ ανεξαρτησίας στην Πινακοθήκη και τα μετά την ανεξαρτησία έργα στη ΣΠΕΛ;
Είναι μια σκέψη διότι το κτήριο που στεγάζεται τώρα η Κρατική Πινακοθήκη δεν θα το εγκαταλείψουμε, λόγω του χαρακτήρα του κτηρίου. Αλλά είναι μια σκέψη, θα το δούμε στη συνέχεια. Να προχωρήσουμε με τα κτηριακά, να γίνουν οι εργασίες, ο εξοπλισμός... να έχουμε την αίσθηση ότι θα έχουμε έναν όσο γίνεται σωστό εκθεσιακό χώρο και από κει και πέρα το υπόλοιπα θα τα δούμε με τους συμβούλους μας.
Πέρα από τους χώρους σημαντική είναι και η σωστή δομή. Πόση διαφορά μπορεί να κάνει ένας χώρος αν δεν διέπεται από μια σωστή υποδομή που να μπορεί να στηρίξει τον εκθεσιακό χώρο;
Θα φτάσουμε και σε αυτό. Έχουμε τώρα σε συζήτηση το θέμα της δημιουργίας Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, σε επίπεδο θεσμού και όχι κτηρίου. Θα το δούμε μελλοντικά και το κτήριο. Ο μακαρίτης ο Πεύκιος -ας πούμε- είχε πει ότι θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε εκεί που είναι το "Π" της Αρχιγραμματείας, ένα κτήριο βυθισμένο στη γη, όπως έχει γίνει και σε άλλες χώρες του κόσμου, που να 'ναι το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Κύπρου. Αυτό σε ό,τι αφορά το κτήριο. Τώρα, επεξεργαζόμαστε το καταστατικό για τη δημιουργία ενός Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το οποίο θα έχει κάτω από την ευθύνη του και τη λειτουργία της Πινακοθήκης, πιθανόν και του Μουσείου Κώστα Αργυρού και άλλων συναφών ιδρυμάτων που έχουμε, ώστε να υπάρχει ένα δίκτυο στημένο με έναν άξονα που θα αναλαμβάνει και τις διεθνείς εκπροσωπήσεις της Κύπρου, θα χειρίζεται τα θέματα των εικαστικών γενικότερα και ούτω καθεξής. Αυτό βέβαια είναι κάτι για το οποίο δεν έχει ληφθεί ακόμη απόφαση. Αυτά, για τα εικαστικά.
Επίσης, προχωρούμε σε αξιολόγηση των δραστηριοτήτων μας με τους εταίρους μας. Κάποιοι θεσμοί, οι οποίοι δημιουργήθηκαν σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο με κάποιες ανάγκες, αν δούμε στην πορεία ότι δεν λειτουργούν, καθόμαστε κάτω, το βλέπουμε, ακούμε, συζητούμε. Έχουμε αλλάξει το σχέδιο για τις επιχορηγήσεις εκδόσεων μετά από διάλογο και με τους εκδότες, έχουμε αλλάξει κάποιες πρόνοιες στον κανονισμό του θεσμού των κρατικών βραβείων μετά από συζήτηση με τις λογοτεχνικές ενώσεις, με τις ενώσεις συγγραφέων κ.λπ. Προσπαθούμε να έχουμε αυτό το διάλογο για να μπορέσουμε κι εμείς να αντιληφθούμε πού υπάρχουν πραγματικές ανάγκες και πού υπάρχουν προβλήματα. Διότι όπως είπα και προηγουμένως, είμαστε υποχρεωμένοι να αξιοποιούμε σωστά τους πόρους που μας παραχωρούνται για την ανάπτυξη του πολιτισμού. Αυτή είναι πάντα η προσπάθειά μας, τώρα πόσο καλά το πετυχαίνουμε ή όχι, εξαρτάται και από το πόσο σωστά μπορούμε να αντιληφθούμε τις ανάγκες και να δομήσουμε τα κατάλληλα προγράμματα και σχέδια. Αυτά.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
Γειτονιά Καλλιτεχνών: πρόκειται για ένα έργο σε συνεργασία με το Δήμο Λεμεσού, κατά το οποίο θα ανακαινιστούν οι αποθήκες Παπαδάκη, οι οποίες δόθηκαν ως δωρεά στο Δήμο. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένας βασικός πυρήνας για ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών στο κέντρο της Λεμεσού, ένας χώρος που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για residencies.
Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας για Παιδιά και Νέους: οριστικοποιήθηκε το θέμα της δημιουργίας του ιδρύματος στη Λάρνακα, τον περασμένο Δεκέμβριο.
Πενηντάχρονα ΚΔ: Έχει προσληφθεί ως καλλιτεχνικός διευθυντής ο Άντης Παρτζίλης, έχει δημιουργηθεί λογότυπο, έχουν ετοιμαστεί συνοπτικοί πίνακες με κοστολόγια, αλλά η τελική απόφαση βασίζεται στις οικονομικές δυνατότητες, οι οποίες είναι λίγες. Τα πάντα συζητούνται ακόμη, το βέβαιο είναι όμως ότι η διοργάνωση θα περιλαμβάνει μόνο ουσιαστικές και εμβληματικές εκδηλώσεις, οι οποίες θα παρουσιάζουν το τι έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γνωρίζουμε επίσης ότι θα πραγματοποιηθεί μια πολυθεματική εκδήλωση την 1η Οκτωβρίου και κάποιες εκδηλώσεις στο εξωτερικό.
Αρχιγραμματεία: Το "Π" της Αρχιγραμματείας από την αρμόδια επιτροπή εδώ και κάποια χρόνια έχει καθοριστεί ότι θα δοθεί για πολιτιστικές χρήσεις, όταν μεταφερθεί αλλού το Υπουργείο Εσωτερικών. Υπάρχουν σκέψεις για τη στέγαση κάποιων δραστηριοτήτων, όπως για Αρχείο και Μουσείο Λογοτεχνίας, για διάφορες άλλες πολιτιστικές δράσεις όπου θα μπορούσαν να στεγαστούν εργαστήρια ή εκθεσιακοί χώροι. Ο διευθυντής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών αναφέρει ότι δεν έχουν γίνει λεπτομερείς σχεδιασμοί σε αυτό το θέμα.
