Επίκαιρη όσο ποτέ η παράσταση που ανεβάζει η θεατρική ομάδα Persona, καθώς επέλεξε να μεταφέρει θεατρικά τη συναρπαστική νουβέλα του εμβληματικού νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, «Η Απίστευτη και Θλιβερή Ιστορία της Αθώας Ερέντιρα και της Άσπλαχνης Γιαγιάς της». Για συντομία η παράσταση ονομάστηκε «Ερέντιρα» και είναι μια ιστορία θλιβερή, μα και γλυκόπικρη, με χρώματα, μυρωδιές κι αισθήσεις ενός κόσμου αντιφάσεων. Η Λέα Μαλένη, σκηνοθέτιδα της παράστασης βρέθηκε στην εκπομπή «2x2» του ΠΟΛΙΤΗ 107.6 και μίλησε για την παράσταση, ενώ εξηγεί ποια είναι τα ερεθίσματά της κάθε φορά που επιστρέφει με μία νέα παραγωγή.
Τι θα δει ο θεατής σε αυτή την παράσταση;
Η ιστορία ξεκίνησε για να γίνει κινηματογραφικό σενάριο, αφηγείται την ιστορία ενός 14χρονου κοριτσιού που ζει με τη γιαγιά του σε μια έπαυλη στην έρημο. Ένα βράδυ λιποθυμά από εξάντληση πριν προλάβει να σβήσει τα κεριά στο δωμάτιο και η έπαυλη γίνεται στάχτη. Η γιαγιά τότε απαιτεί και εξαναγκάζει την Ερέντιρα να πληρώσει για την καταστροφή με το μόνο πράγμα που διαθέτει: το κορμί της. Και έτσι όλοι οι άντρες του χωριού θα περάσουν από το κρεβάτι της. Κι όταν τελειώσουν οι άντρες του χωριού, η γιαγιά θα την οδηγήσει στα βάθη της ερήμου, στο σταυροδρόμι όπου περνούν τα καραβάνια των λαθρεμπόρων και τα τάγματα των στρατιωτών. Η Ερέντιρα προσφέρει τον έρωτά της χωρίς διακρίσεις σε νέους και γέρους, όλη μέρα, κάθε μέρα, προκειμένου να καταφέρει να ξεπληρώσει το χρέος της, αν είναι τυχερή, μέσα σε δέκα χρόνια. Τότε στη ζωή της εμφανίζεται ο Οδυσσέας που την ερωτεύεται. Μαζί θα αποφασίσουν να απαλλαγούν από τη γιαγιά. Όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού η γιαγιά είναι αδίστακτη και απαιτεί να ξεπληρωθεί το χρέος που δεν τελειώνει έτσι εύκολα…
Όπως τα κράτη δεν ξεπληρώνουν ποτέ τα χρέη τους…
Ακριβώς. Είναι ταυτόχρονα και μια αλληγορική μεταφορά που ξύνει βαθιές πληγές στην πολιτικοκοινωνική κυριαρχία των λαών. Και μπορεί να μην είναι μόνο το χρέος, μπορεί να είναι το ίδιο το σύστημα, από το οποίο δεν είναι τόσο εύκολο να απαλλαγεί κανείς.
Πώς αποδίδεται η νουβέλα θεατρικά;
Για να λειτουργήσει η ιδέα έπρεπε να υπάρξει μια ομάδα ευέλικτων ταλαντούχων ηθοποιών και συντελεστών. Κρατάμε κανονικά την αφήγηση, οι ηθοποιοί είναι και παραμυθάδες και υποδύονται και χαρακτήρες στο κείμενο. Επέλεξα να αποδοθεί μέσα από τη διαδικασία του αφηγηματικού και επινοημένου θεάτρου που είναι μια διαδικασία που ξεκινάς με την ομάδα ως σκηνοθέτης, κατευθύνεις και τρέχεις μαζί τους, προσπαθείς να προπορευτείς και μετά πρέπει να τρέξεις ξανά μαζί τους στο ίδιο επίπεδο. Είναι μια επίπονη διαδικασία γιατί μιλάμε για τον κόσμο του Μάρκες, δουλέψαμε με πολλούς αυτοσχεδιασμούς, ψάξαμε όλες τις κρυφές και φανερές γωνιές του κειμένου. Τελειώσαμε τη διαδικασία τρεις μέρες πριν την πρεμιέρα. Παράλληλα δουλέψαμε και ένα μουσικό σύμπαν πάνω στη σκηνή, το ίδιο δούλεψε και ο κινησιολόγος και η ενδυματολόγος και σκηνογράφος.
Πώς έγινε η επιλογή του έργου;
Αυτή τη νουβέλα μου την είχε χαρίσει η Στέλλα Φυρογένη πριν πολλά χρόνια. Και την είχα πάντα στο μυαλό μου. Είναι μια λαϊκή ιστορία, είναι μια ιστορία που μιλάει στο κοινό. Αν κάποιος επιλέξει να δει την αλληγορία που υπάρχει στο έργο, είναι μια δική του υπόθεση, αλλά είναι μια απλή ιστορία. Είναι 7 παραμυθάδες που λένε μια απλή ιστορία, δεν υπάρχει τίποτα ψευτοκουλτουριάρικο σε αυτό που θα δει ο θεατής.
Πώς αποτυπώνεται η εγγονή στο θεατρικό;
Είναι ένα τρικ που μπορούσαμε να βρούμε λόγω της αφήγησης. Έχουμε δύο βασικά πρόσωπα που υποδύονται την εγγονή και τη γιαγιά, αλλά ενισχύονται και από άλλους ηθοποιούς που υποδύονται διάφορους χαρακτήρες. Δεν θα ήθελα να ξεχωρίσουμε κάποιον, γιατί η παράσταση ξεκίνησε από μία ομάδα και έτσι θα θέλαμε να παραμείνει μέχρι το τέλος, όλοι οι συντελεστές.
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια να σε δούμε σε παραγωγή στην Κύπρο. Ποιο είναι τελικά το δικό σου ερέθισμα;
Η τελευταία μου δουλειά, ήταν μια τραγική εμπειρία, ήταν να κάνουμε πρεμιέρα, έχασα τον πατέρα μου, αναβλήθηκε η πρεμιέρα μία εβδομάδα. Είχαν φύγει δύο συνεργάτες επειδή πέρασε ο χρόνος και ήταν μία δύσκολη εποχή. Έπρεπε να κάνουμε τους φωτισμούς και να ολοκληρώσω και τη μουσική της παράστασης. Και θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ήμουν στο γραφείο του σπιτιού της αδελφής μου και δέχονταν στο σαλόνι συλλυπητήρια από φίλους και γνωστούς και εγώ έκανα ήχους στο δωμάτιο. Ήμουν εντελώς απούσα. Ήταν τόσο τραυματικό που δεν μπορούσα καν να πάρω τα πράγματά μου από το θέατρο. Εκείνο που είναι τελικά το ερέθισμά μου, είναι πως επιστρέφω όταν έχω πάντα κάτι ουσιαστικό να πω στο κοινό. Αν δεν έχω κάτι να πω προτιμώ να μην το πω, ακόμη και αν πεινάω στο σπίτι. Αν έχω κάτι να πω, θα βγω και θα το πω έστω και αν με ακούει μόνο ένας. Και αυτή η νουβέλα έχει να πει πολλά. Γιατί δεν αναφέρεται μόνο στην ενδοοικογενειακή σεξουαλική βία που είναι πιο επίκαιρα από ποτέ τα θέματα αυτά, αλλά και επειδή το έργο λειτουργεί και σε άλλα επίπεδα…
Δεν λειτουργεί η δουλειά ως εργασιοθεραπεία;
Ήταν τραυματική εμπειρία απ’ όλες τις απόψεις, ακόμη και από οικονομικής. Και επειδή και το Θυμέλη δεν λειτουργεί με βάση τη θεατρική σεζόν, όπως λόγου χάρη ο ΘΟΚ μας πήγε πολύ πίσω στον προγραμματισμό, ενώ δεν έχεις την πολυτέλεια για κάποιους μήνες να μην έχεις τα χρήματα για να δουλέψεις μέχρι να έρθει λόγου χάρη η επιχορήγηση. Είναι πολύ δύσκολο πλέον να κάνεις θέατρο απ’ όλες τις απόψεις. Δεν είναι απλά μία δουλειά 8ωρου που μπορεί να λειτουργήσει και ως εργασιοθεραπεία σε δύσκολες συνθήκες. Αν δεν δημιουργήσω τις προϋποθέσεις δεν εργάζομαι. Γιατί πολλοί θεωρούν πως άμα έχεις τη δική σου ομάδα, είσαι μια χαρά. Και έχω αποδείξει πως μπορώ να διαχωρίσω τα πράγματα. Από εκεί και πέρα τι να πούμε; Για τις αναθέσεις στον ΘΟΚ; Από τότε που πήγαμε με τις «Νεφέλες» υπάρχει ένας σνομπισμός για τους επαρχιώτες Κύπριους. Και ξαφνικά μεταφέρθηκε αυτός ο σνομπισμός και στους ίδιους τους ιθύνοντες στην Κύπρο και μας υποτιμούν τα μάλα. Πώς θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί το κυπριακό θέατρο; Εκτός και αν θέλουν να μην αναπτυχθεί το θέατρο που θέλω να πιστεύω πως δεν είναι αυτός ο σκοπός.
Τι χρειάζεται το κυπριακό θέατρο για να αναπτυχθεί; Επειδή βλέπουμε καλές παραστάσεις, το ταλέντο των ανθρώπων δεν αμφισβητείται…
Αμφισβητείται. Γιατί αν δεν το αμφισβητούσαν δεν θα συνέβαινε όλο αυτό που συμβαίνει. Έχω ακούσει πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στο θέατρο και να λένε πως δεν πηγαίνουν στην Κύπρο, πηγαίνουν στην Ελλάδα. Δεν διαφωνούμε, να πας στην Ελλάδα. Αλλά δες πρώτα μία παράσταση στην Κύπρο, το υλικό που έχουμε και μετά να κρίνεις. Γιατί άμα ήταν έτσι θα μπορούσαμε να το εφαρμόσουμε για όλα τα επαγγέλματα. Δεν είναι θέμα ξενοφοβίας, για να σε προλάβω γιατί δούλεψα με πολύ αξιόλογους συναδέλφους, αλλά να υπάρχει ένα μέτρο κι ένας σεβασμός. Εν τέλει τι χρειάζεται; Ανθρώπους που είναι πεφωτισμένοι. Που δεν έχουν κόμπλεξ να διοικήσουν, να διευθύνουν, να αφήσουν το αποτύπωμά τους, όποιο και αν είναι αυτό. Το αποτύπωμά σου μένει όραμα.
Τι μας έκανε να αμφισβητούμε τα πάντα;
Ο επαρχιωτισμός. Αυτό που μας τάισαν όλοι οι κατακτητές που πέρασαν κατά καιρούς από την Κύπρο το διατηρούμε στο DNA μας. Αυτή η επιλεκτικότητα πως είμαστε μορφωμένοι και παρακολουθούμε τις εξελίξεις από τα θέατρα του εξωτερικού. Και πολύ καλά κάνουν, αλλά υπάρχουν και άλλα φεστιβάλ. Και μπορούμε να πάμε και έξω από αυτά, πέρα από το φεστιβάλ της Επιδαύρου αν αυτό μας σνομπάρει. Δεν έχουμε να αποδείξουμε τίποτα σε κανένα.
INFO
Μετάφραση: Κλαίτη Σωτηριάδου
Σκηνοθεσία: Λέα Μαλένη
Παίζουν οι ηθοποιοί (αλφαβητικά):Δημήτρης Αντωνίου, Άννα Γιαγκιώζη, Γιάννης Καραούλης, Μελίνα Κουτσόφτα, Αλέξανδρος Κυριαζής, Μαριλύ Μήλια, Τάριελ Μπερίτζε
Σκηνικά / Κοστούμια:Κωνσταντίνα Ανδρέου
Μουσική: Νεκτάριος Ροδοσθένους
Κινησιολογία: Παναγιώτης Τοφή
Σχεδιασμός φωτισμού:Σταύρος Τάρταρης
Βοηθός σκηνοθέτη: Αντρέας Λόντου
Οπτική επικοινωνία: Κατερίνα Τσεβά
Διεύθυνση παραγωγής: Χριστίνα Κωνσταντίνου
Λευκωσία, Κήπος προσωρινού Οικήματος Δημαρχείου Κερύνειας (παρά το Λήδρα Πάλας): Δευτέρα 7, Τρίτη 8, Τετάρτη 9 Ιουλίου, 8.30 μ.μ.
Λάρνακα, Κήπος Μουσείου Πιερίδη: Κυριακή 6 Ιουλίου, 8.30 μ.μ.
Λευκωσία, Αρχοντικό Αξιοθέας: Παρασκευή 11 Ιουλίου, 8.30 μ.μ.
Διάρκεια παράστασης: 110'.
Εισιτήρια: ticketmaster.cy, 70000138
