Η ταινία «.DOG» της Γιάννας Αμερικάνου, μετά το ταξίδι της στα φεστιβάλ, προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη στα K-Cineplex παγκύπρια. Η ταινία παραγωγής 2021, το σκηνοθετικό ντεμπούτο μεγάλου μήκους της σκηνοθέτιδας, προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Cyprus Film Days του ίδιου χρόνου και έλαβε το βραβείο της καλύτερης ταινίας Μειοψηφικής Συμπαραγωγής στα Βραβεία ΙΡΙΣ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, όπου ήταν υποψήφια για δύο ακόμα βραβεία, Β’ Ανδρικού ρόλου και Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη. Η ταινία ακολουθεί την ιστορία του Δημήτρη, στα πρόθυρα της ενηλικίωσης, αλλά μέσα του ακόμα παιδί, έχει χτίσει έναν μύθο γύρω από τον απόντα πατέρα του, που βρίσκεται για χρόνια στη Φυλακή. Όταν τελικά αποφυλακίζεται, το όνειρο του Δημήτρη για οικογενειακή ευτυχία φαίνεται πιο κοντινό από ποτέ, αλλά σύντομα καταρρέει. Παλεύοντας για όλα όσα επιθυμούσε, πρέπει να αντιμετωπίσει μια πρωτοφανή μορφή βίας. Μιλήσαμε με τη Γιάννα Αμερικάνου για το σκεπτικό πίσω από την ταινία.

Ποια ήταν η έμπνευση πίσω από την ταινία;

Η ταινία είναι βιωματική, εμπνευσμένη από την εμπειρία μου ως εθελόντρια σε στέγη για αγόρια. Στην Κύπρο δεν υπάρχουν ορφανοτροφεία αλλά στέγες, όπου το γραφείο ευημερίας φιλοξενεί παιδιά που στην οικογένειά τους αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα. Υπάρχουν στέγες για παιδιά μέχρι 10 χρονών και από τα 11 πάνε σε στέγες εφήβων. Ήμουν εθελόντρια για δύο χρόνια σε στέγη εφήβων αγοριών όπου χρησιμοποίησα τον κινηματογράφο ως μια μορφή εξωτερίκευσης συναισθημάτων. Παρακολουθούσαμε ταινίες και τις αναλύαμε. Κανονικά, θα πήγαινα για έξι μήνες αλλά αγάπησα αυτά τα παιδιά, ένιωσα μια σύνδεση, ότι είχα μια ευθύνη και συνέχισα να τα επισκέπτομαι. Από εκεί γεννήθηκε η ιδέα του τι σημαίνει να έχεις οικογένεια, τι σημαίνει να αποζητάς μια οικογένεια. Όλες οι περιπτώσεις με τις οποίες ήρθα αντιμέτωπη ήταν παιδιά που παρ' όλες τις δυσκολίες στην οικογένειά τους θα έδιναν τα πάντα για να βρίσκονται πίσω μαζί της, όσο δύσκολες και να ήταν οι καταστάσεις, και μιλάμε για δύσκολες έως ακραίες καταστάσεις. Παιδιά που βρίσκονται στο περιθώριο, κάτι που είναι άγνωστο στο μεγαλύτερο μέρος της κυπριακής κοινωνίας. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του .dog, αδέσποτοι άνθρωποι όπως αδέσποτα σκυλιά. Ο κεντρικός ήρωας είναι ο Δημήτρης ο οποίος απεγνωσμένα έχει την ανάγκη της οικογένειας και όταν βγαίνει ο πατέρας του από τη Φυλακή, αποφασίζει να πάει να ζήσει μαζί του, με το όνειρο ότι θα βιώσει αυτή τη μαγική έννοια της λέξης οικογένεια. Όμως, συνειδητοποιεί σιγά-σιγά ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα είχε στο μυαλό του. Αντιμετωπίζει μια σκληρότητα που δεν ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει και φτάνει σε ένα σημείο όπου πρέπει να πάρει αποφάσεις για τη ζωή του. Κατα πόσο θα μείνει με τον πατέρα ή θα γυρίσει πίσω στη στέγη. Βγαίνουν στην επιφάνεια διάφορα ερωτήματα, κοινωνικά, ιδιαίτερα σε σχέση με την κοινωνία της Κύπρου. Υπάρχει έντονο το σύγχρονο κυπριακό τοπίο, η ταινία είναι γυρισμένη στη Λάρνακα, στο Αβδελλερό, Αραδίππου. Ήμουν τυχερή να έχω υπέροχους ανθρώπους στο συνεργείο, επί τω πλείστω Κύπριους, πίσω και μπροστά από τις κάμερες.

Πώς βίωσες αυτήν την εμπειρία ως εθελόντρια σε παιδική στέγη;

Αυτή η εμπειρία μου άλλαξε τη ζωή, το πώς βλέπω τη ζωή γενικότερα και αυτά τα παιδιά. Εκεί αποφάσισα ότι θέλω να γίνω μητέρα. Ήταν πολύ έντονο το συναίσθημα αυτής της μητρικής ανάγκης. Επίσης, θα ήθελα να προσθέσω ότι οι λειτουργοί εκεί κάνουν εξαιρετικό έργο. Είναι πολύ τραυματικό να φεύγεις από την οικογένειά σου. Είναι σημαντικό το ότι υπάρχουν αυτές οι στέγες. Αλλά, η αλήθεια είναι ότι δεν είναι το σπίτι τους, δεν μπορεί το κράτος να το αντικαταστήσει αυτό. Την ανάγκη των παιδιών να ανήκουν κάπου, να χτίσουν ένα μέλλον, να μπορούν να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα, να βλέπουν ότι στο τέλος δεν θα είναι μόνα τους. Γιατί στα 18 πρέπει να φύγουν από τη στέγη, κάτι πολύ δύσκολο για αυτά. Σαν δημιουργός, νιώθω έντονα ότι έχω μια ευθύνη και νομίζω πολλοί σκηνοθέτες το νιώθουν αυτό και έχουν κοινωνική ευαισθησία. Ο κινηματογράφος έχει μια απίστευτη δύναμη που αγγίζει όλες τις τάξεις ανθρώπων. Επίσης, βρίσκεται κάπως στο περιθώριο και είναι σημαντικό να μιλάμε για το περιθώριο και τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους. Οι ταινίες μου έχουν να κάνουν γενικότερα με αυτό το θέμα.

Τα παιδιά της στέγης είδαν την ταινία;

Τα παιδιά της στέγης δεν είδαν ακόμα την ταινία λόγω του ότι αξιολόγησαν την ταινία ως κατάλληλη για άνω των 18 χρόνων, το οποίο βρίσκω απαράδεκτο. Βάζεις μια τεράστια παγίδα σε μια κυπριακή ταινία. Δεν καταλαβαίνω γιατί η επιτροπή κατάταξης ταινιών ήταν τόσο αυστηρή με την ταινία, τη στιγμή που δεν υπάρχει κάτι τόσο δύσκολο, τολμηρό ή απαγορευτικό για έναν έφηβο. Τη στιγμή που το θέμα της έχει να κάνει με έφηβους και απευθύνεται σε αυτούς. Με το 18+, αυτόματα τους αφαιρείς από το ακροατήριο. Θα ήθελα να προβληθεί στα λύκεια. Μιλά για ένα κοινωνικό φαινόμενο της Κύπρου που πολύ λίγοι γνωρίζουν και είμαι σίγουρη ότι πολλά παιδιά μπορούν να ταυτιστούν με την ταινία. Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν πολλά παιδιά που αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις και είναι σημαντικό να βγαίνουν ταινίες για αυτές τις καταστάσεις, για να νιώσουν αυτά τα παιδιά ότι δεν είναι μόνα τους. Να νιώσουν ότι μπορούν να μιλήσουν με κάποιον, ότι μπορούν να ξεφύγουν από κάποιες καταστάσεις. Αυτή η κατάταξη είναι απαγορευτική και σημαίνει ότι για μένα, ως δημιουργός, δεν μπορώ να δώσω πίσω στην κοινωνία μου αυτήν την ταινία και ειδικότερα στους έφηβους, αφού για αυτούς τη δημιούργησα. Θα βρούμε τρόπο όμως για να φτάσει στο κοινό που θέλουμε.

Πώς επέλεξες τους ηθοποιούς για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους;

Η επιλογή των ηθοποιών μου ήταν μια μακρά διαδικασία που διήρκεσε σχεδόν έναν χρόνο. Τον Δημήτρη τον αναζήτησα σε κάστινγκ στην Κύπρο και την Ελλάδα, ενώ για τον ρόλο του πατέρα αποφασίστηκε σε προηγούμενο στάδιο και έγινε κάστινγκ στον Ανδρέα Κωνσταντίνου, έναν πολύ γνωστό Έλληνα ηθοποιό με μακρά πορεία στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Για τον ρόλο του πατέρα ήθελα να έχει μια παιδική περσόνα που να είναι γοητευτική, αλλά και απειλητική για την ευθραυστότητα του μικρού Δημήτρη. Ήθελα να υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή μεταξύ της προσωπικότητας του πατέρα και του γιου, καθώς ήθελα να έχω αυτούς τους χαρακτήρες πολύ κοντά ο ένας στον άλλον -σχεδόν όμοιους. Αν ο Δημήτρης περάσει αυτή τη «γραμμή», μπορεί τελικά να αποδειχθεί ότι μοιάζει ακριβώς με τον πατέρα του. Ταυτόχρονα, θέλω το κοινό να συμπαθήσει τον πατέρα και να νιώσει την ευθραυστότητα του Δημήτρη και να καταλάβει την απελπισία του όταν «κάνει τα στραβά μάτια» προκειμένου να έχει οικογένεια. Η συνεργασία με αυτούς τους ηθοποιούς ήταν συναρπαστική, καθώς αποφασίσαμε από νωρίς να έχουμε πολλούς αυτοσχεδιασμούς, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο η υποκριτική να είναι πιο υβριδική και αληθινή.

Συνάντησες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της παραγωγής;

Τα γυρίσματα έγιναν το 2018 λίγο πριν την πανδημία. Με το ξέσπασμα της πανδημίας διακόπηκαν όλα εκτός ό,τι μπορούσε να γίνει διαδικτυακά. Βιώσαμε κάτι πρωτόγνωρο. Με το πρώτο άνοιγμα των αεροδρομίων, πήγα Αθήνα με φόβο και ρίσκο να μπορέσουμε να την ολοκληρώσουμε. Ολοκληρώθηκε προς το τέλος του 2021, έτσι ώστε να μπορέσουμε να συμμετέχουμε στο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και από εκεί ξεκίνησε το ταξίδι της.

Ετοιμάζεις νέο πρότζεκτ;

Ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σε μια νέα ταινία αλλά είναι ακόμα στο στάδιο της συγγραφής σεναρίου. Το θέμα έχει να κάνει με ανθρώπινες καταστάσεις και την αποδοχή τους και θα είναι συμπαραγωγή με το εξωτερικό. Πιστεύω είναι σημαντικό να παράγουμε έργο, κατά τη διάρκεια των περιορισμών όλοι θυμηθήκαμε τον πολιτισμό. Μας κράτησε σε μια κινητικότητα, η τέχνη μας βοήθησε να αντεπεξέλθουμε και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό.

Τι θα ήθελες να δεις στον κυπριακό κινηματογράφο;

Όλοι οι σκηνοθέτες ευελπιστούν για περισσότερα κονδύλια. Τα ποσά που διατίθενται τώρα δεν είναι αρκετά, αφού τα έξοδα ανεβαίνουν, ειδικά μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί. Πρέπει να παίρνουμε περισσότερα προστατευτικά μέτρα λόγω του κορωνοϊού στα γυρίσματα, έτσι δεν είναι αρκετό το υφιστάμενο ποσό και πολλές φορές δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε τις ταινίες μας. Αναγκαζόμαστε να γυρίσουμε ταινίες όπου ο σκηνοθέτης και ο παραγωγός μπορεί να μην πληρωθούν καν. Έτσι, ελπίζουμε ότι μέσα από αυτή τη σημαντική πορεία που διανύουν οι κυπριακές ταινίες, το Υφυπουργείο Πολιτισμού θα επενδύσει στον κυπριακό κινηματογράφο.

*Η ταινία .DOG θα προβάλλεται μέχρι τις 9 Μαρτίου στις κινηματογραφικές αίθουσες του K-Cineplex παγκύπρια (www.kcineplex.com)