Τα τελευταία χρόνια το Θέατρο «Κράμα» καταγράφει στο ενεργητικό του αξιόλογες παραγωγές («Γυάλινος κόσμος», «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» κ.ά.). Την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου (2017), η θεατρική ομάδα παρουσίασε ένα κλασικό έργο: τη «Φόνισσα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο γιατί το λογοτεχνικό είδος –πεζό–, η γλώσσα του κείμενου και η ψυχογραφία της πρωταγωνίστριας «εμποδίζουν» τη σκηνική απόδοση. Συνάμα, οι απαιτήσεις του κοινού είναι υψηλές, εφόσον το έργο πολυσυζητήθηκε και πολυαγαπήθηκε από πολλούς, ειδικούς και μη της λογοτεχνίας. Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες αυτές, η παράσταση άφησε ικανοποιημένους όλους τους θεατές, ακόμα και τους πιο απαιτητικούς, και είναι άξια συγχαρητηρίων.

Η νουβέλα είναι γραμμένη στην καθαρεύουσα, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Παναθήναια» (1903) και θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Και τούτο γιατί ο Παπαδιαμάντης αφενός επιχειρεί να διεισδύσει στην ψυχή της ηρωίδας του με έναν μοναδικό τρόπο, αφετέρου μεταδίδει στον αναγνώστη τον ευρύτερο περίγυρο του νησιού και τη θέση της γυναίκας στη μικρή κοινωνία της Σκιάθου.

Πολλοί σκηνοθέτες έχουν διασκευάσει το έργο για να ανέβει στη σκηνή ως θεατρική παράσταση ή ως όπερα (Εθνική Λυρική Σκηνή, 2014). Το έργο γυρίστηκε επίσης σε κινηματογραφική ταινία (1974).

Στα καθ’ ημάς κυπριακά δεδομένα, η παράσταση του Θεάτρου «Κράμα» έρχεται να αποδείξει πως σε μια εποχή που δεν φημίζεται για την ποιότητα ζωής, που υποστηρίζει περισσότερο, σε όλα τα επίπεδα της τέχνης, την «προχειρότητα» και την «εμπορικότητα», υπάρχει δυνατότητα να παρακολουθήσει κανείς ένα διαχρονικό έργο με την υπογραφή ενός μεγάλου κλασικού συγγραφέα. Υπάρχει, επίσης, ελπίδα να γνωρίσουν οι νεότεροι τον συγγραφέα εκείνο που με την πένα του άνοιξε τους πνευματικούς ορίζοντες και έκανε πιο σοφές γενιές και γενιές.

Στο έργο έπαιξαν οι: Ιωάννα Σιαφκάλλη, Μαρία Μιχαήλ, Φανή Σωκράτους, Αστέρω Κυπριανού, Φάνη Πέτσα, Μιράντα Νυχίδου, Ελεάνα Χαραλάμπους, Γιώργος Χριστοδούλου, Κώστας Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνα Μενοίκου. Όσον αφορά στους συντελεστές της παράστασης, ήταν οι: Σπύρος Αντωνέλλος (Διασκευή-Σκηνοθεσία), Σταύρος Αντωνόπουλος (επιμέλεια κουστουμιών και σκηνικού), Κώστας Κακογιάννης (μουσική), Πάμπος Κουζάλης (στίχοι τραγουδιών), Δέσποινα Χρυσάνθου (βοηθός σκηνοθέτη), Χρίστος Παπαγεωργόπουλος (φωτογραφία) και Μιχάλης Μιχαήλ (σχεδιασμός αφίσας-προγράμματος). Υπογραμμίζουμε ότι τα έσοδα των δύο τελευταίων παραστάσεων προσφέρθηκαν σε άτομα με ψυχικές διαταραχές.

Στο σημείωμα του σκηνοθέτη διαβάζουμε: «Τη ‘Φόνισσα’ δεν μπορώ να τη δω παρά μόνο κινηματογραφικά στη σκηνή ενός θεάτρου... Εικόνες, εικόνες, εικόνες που έχουν όλα εκείνα τα πένθιμα αρώματα της Εβδομάδας των Παθών... Τα πρόσωπα των γυναικών καθαγιασμένα, παραδομένα στη νοοτροπία και τις αρχές μιας γκρίζας εποχής χωρίς φως, με στραγγαλισμένη ακόμα και τη χαρά της μητρότητας... Όλες είναι ένα κομμάτι της Φραγκογιαννούς, που ψηλώνει ο νους της, αγγίζει ανώτερα ζητήματα που δεν μπορεί να τα εξηγήσει. Οικειώνεται το κακό, το μεταστρέφει σε σωτήριο καλό, βλέπει τη θυσία ως τον μόνο τρόπο λύτρωσης από τα βάσανα του στερημένου βίου της. Η μυρωδιά του θρήνου για τον θάνατο στο έργο του Παπαδιαμάντη δεν υπάρχει κι ούτε είναι το ζητούμενο. Άλλωστε, η ηρωίδα του, το φωνάζει: ‘Η ζωή είναι θάνατος κι ο θάνατος ζωή και ανάσταση’... Η θλίψη βρίσκεται στη ζωή, στα πάθια της καρδιάς, στα δεινά της καθημερινότητας που έκαναν τη χαρά ντροπή και κατάρα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον γυναικών, που ένιωσαν από τη στιγμή της γέννησής τους την ακύρωση και δεν αγαπήθηκαν από κανέναν, κινείται η γριά Χαδούλα που παίζει με τον θάνατο, που πνίγει χωρίς δισταγμό, που νιώθει την τύψη κι επιλέγει να συνεχίσει το δαιμονικό της έργο, μέχρι κι εκείνη να πνιγεί στη θάλασσα για να καθαριστεί έτσι και να γυρίσει στη μήτρα της μάνας της, ελπίζοντας να ξαναγεννηθεί κάποτε καθαρή, αγαπημένη... προπάντων αγαπημένη...».

Η επιλογή του Θεάτρου «Κράμα» να ανεβάσει ένα τέτοιο έργο δείχνει πρωτίστως ότι δεν υποτιμά καθόλου τον θεατή. Οι ερμηνείες ήταν εκπληκτικές. Το σκηνικό ήταν λιτό, αλλά τα σκηνοθετικά στοιχεία ήταν πραγματικά πρωτότυπα, ευρηματικά, ορισμένα αν και «σύγχρονα» σέβονταν την ατμόσφαιρα της εποχής. Έτσι, μεταμορφώνονταν τα «βρέφη» σε πανιά, η ηρωίδα χάθηκε στα κύματα μιας εικονικής θάλασσας, κεριά έσβηναν με το «σβήσιμο» μιας παιδικής ψυχής, πηγάδια δημιουργούνταν αφαιρετικά. Επιπλέον, μεγάλο μέρος της αφήγησης ανέλαβε ένας τύπος χορού της αρχαίας τραγωδίας και ένας διακριτικός αφηγητής, που δεν κούραζε με τη μονοτονία του πεζού κειμένου. Η εν λόγω παράσταση, λοιπόν, παρέσυρε τον θεατή σε μια άλλη εποχή και λειτούργησε ως «φάρμακο» στα πνιχτικά προβλήματα της καθημερινότητας, ταξίδεψε στο χθες και στους συγγραφείς εκείνους που έγραψαν έργα που μένουν στον χρόνο, που ο ίσκιος των λογοτεχνικών εικόνων τους συνεπαίρνει τη φαντασία του αναγνώστη/θεατή κάθε εποχής σε ένα μοναδικό ταξίδι.