Πριν περίπου μία εβδομάδα, έξι θεατρικές σκηνές της Κύπρου έστειλαν μια κοινή ανακοίνωση, στην οποία ανέφεραν τη σύσταση της Ομοσπονδίας Θεατρικών Φορέων Κύπρου. Ήταν μια μακροσκελής ανακοίνωση, χωρίς στην ουσία να αναφέρεται το τι ζητούν και τι ακριβώς επιδιώκουν, παρά μόνο αναφέροντας γενικότητες και φυσικά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Φυσικά, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που τρεις θεατρικές σκηνές, το Ανεμώνα, το Θέατρο Ένα και το Versus κινδύνευσαν με κλείσιμο ρίχνοντας τα βέλη τους στο σχέδιο Θυμέλη και στον τρόπο με τον οποίο δίνονται οι επιχορηγήσεις από πλευράς του σχεδίου. Τελικά, το κλείσιμο των θεάτρων αποφεύχθηκε την ύστατη στιγμή έπειτα από την παρέμβαση του υφυπουργού Πολιτισμού, Γιάννη Τουμαζή, ο οποίος υποσχέθηκε περαιτέρω οικονομική βοήθεια για να μπορέσουν να επιβιώσουν οι θεατρικές σκηνές για ένα εξάμηνο. Ο κ. Ανδρέας Χριστοδουλίδης, εκ μέρους του Θεάτρου Ένα, εξήγησε πως όταν άρχισε το σχέδιο Θυμέλη το 2016 στον ΘΟΚ και παρά τις διαβεβαιώσεις του δ.σ. του οργανισμού ότι δεν θα επηρεαστούν οι χορηγίες των τεσσάρων μεγάλων ελευθέρων θεάτρων της Κύπρου για τουλάχιστον πέντε χρόνια, η χορηγία του Θεάτρου Ένα από 275.00 ευρώ ετησίως μειώθηκε σταδιακά στις 25.000 ευρώ για το πρώτο εξάμηνο του 2023. Δύο περίπου μήνες μετά, το θέατρο παρέα με άλλα πέντε ιδιωτικά θέατρα γίνονται ομοσπονδία με στόχο να ζητήσουν περισσότερα χρήματα, αφού στην ουσία εκείνο που αναφέρει η ανακοίνωσή τους συνοψίζεται σε δύο βασικά σημεία:

• Οι θεατρικές σκηνές της Κύπρου θα πρέπει να χωριστούν σε δύο κατηγορίες στις επιχορηγήσεις, αφού οι -θεωρητικά- μεγάλες σκηνές εργοδοτούν τεχνικούς, ηθοποιούς και άλλες ειδικότητες, άρα, κατά τους ίδιους, θα πρέπει να τους δίνονται περισσότερα χρήματα από το σχέδιο Θυμέλη.

• Το κονδύλι για το σχέδιο θα πρέπει να αυξηθεί, ώστε το επιπλέον ποσόν που θα δοθεί θα μοιράζεται στα υπόλοιπα θεατρικά σχήματα, ομάδες κ.λπ.

«Πρωταρχικός στόχος της ομοσπονδίας είναι η διαφύλαξη των δικαιωμάτων και η διασφάλιση της απρόσκοπτης συνέχισης της λειτουργίας και προσφοράς των έξι παλαιοτέρων θεάτρων στην Κύπρο (Σατιρικό, Θέατρο Ένα, ΕΘΑΛ, Θέατρο Σκάλα, Θέατρο Διόνυσος, Θέατρο Ανεμώνα) που απαρτίζουν την ομοσπονδία, αλλά παράλληλα και η υποστήριξη, ενθάρρυνση και προάσπιση των συμφερόντων για σκοπούς ανάπτυξης, προώθησης και διάδοσης της τέχνης του θεάτρου στον τόπο μας, όλων γενικά των σχημάτων και θεατρικών ομάδων της Κύπρου, παλαιότερων και νεότερων», αναφέρει η ομοσπονδία σε σχετική ανακοίνωσή της. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, τα έξι θέατρα τα οποία προχώρησαν στη δημιουργία της Ομοσπονδίας Θεατρικών Φορέων Κύπρου και αποτελούν τα ιδρυτικά της μέλη και τον βασικό πυρήνα της, εργοδοτούν σχεδόν το 80% των εν ενεργεία επαγγελματιών του θεάτρου στην Κύπρο (ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, ενδυματολόγους, φωτιστές, τεχνικούς κ.ά.).

Κάθε φορά που ανακοινώνονται οι επιχορηγήσεις, υπάρχουν αντιδράσεις από αυτούς που δεν παίρνουν τις επιχορηγήσεις. Κατά τα έξι θέατρα, δεν θα έπρεπε να μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι οι θεατρικές σκηνές που έχουν προσωπικό και σκηνή και λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί με τις λεγόμενες θεατρικές ομάδες. Φυσικά, η ομοσπονδία δεν βάλλει κατά των θεατρικών ομάδων, αφού θεωρούν πως θα πρέπει να αυξηθούν τα κονδύλια που δίνονται από πλευράς του κράτους και ζητούν μια καλύτερη διαχείριση του σχεδίου. Πάντως, όσον αφορά τις επιχορηγήσεις από πλευράς του υφυπουργείου θεωρούν πως έτσι κι αλλιώς έχουν εξασφαλιστεί οι δικλίδες που θα μπορέσουν να κάνουν το σχέδιο να λειτουργεί με καλλιτεχνικά κριτήρια, αφού η τριμελής επιτροπή επιλέγεται από τα ίδια τα θέατρα.

Η περίπτωση του Θυμέλη

Το σχέδιο επιχορήγησης Θυμέλη ξεκίνησε πριν εφτά περίπου χρόνια με στόχο να ενισχυθεί η θεατρική παραγωγή στην Κύπρο. Το γεγονός πως το θέατρο όμως πλέον δεν λειτουργούσε με τους νόμους της αγοράς, αλλά καθαρά με επιχορηγήσεις από το κράτος, δημιούργησε περισσότερες θεατρικές ομάδες στην Κύπρο που με λίγα άτομα μπορούσαν, στη βάση καλλιτεχνικών κριτηρίων, να πάρουν επιχορήγηση, να συντηρούν εαυτούς. Η θεατρική παραγωγή αυξήθηκε το... κοινό όμως παρέμεινε το ίδιο με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Από τη μία υπάρχουν οι καλλιτέχνες που βρίσκουν μέσα από ομάδες, να επιβιώσουν, έστω και αν παίρνουν ελάχιστα χρήματα. Από την άλλη όμως, όπως τις υπόλοιπες επιχορηγήσεις του κράτους, το ζητούμενο είναι μέχρι πού μπορεί να σταματήσει μια επιχορήγηση που δίνεται και πόσες θεατρικές σκηνές στην Κύπρο αρκούν για να πούμε πως έχουμε θεατρική δημιουργία ή... καλλιτεχνικό θέαμα. Αν πούμε πως στηρίζονται και αντέχουν στην αγορά 20 θεατρικές σκηνές, αρκεί ώστε το αποτέλεσμα να είναι και καλλιτεχνικά άρτιο και να μπορέσουν να επιβιώσουν και οι ηθοποιοί; Από την πλευρά του το κράτος, μετέφερε από τον ΘΟΚ στο Υφυπουργείο Πολιτισμού το σχέδιο με στόχο να μπορέσει το υφυπουργείο να διαχειριστεί με διαφορετικό τρόπο τα κονδύλια. «Είναι πολύ διαφορετικό να τα χειρίζεται ένας ημικρατικός οργανισμός και διαφορετικό να τα χειρίζεται ένα υφυπουργείο, το οποίο θα μπορούσε να βρει τρόπους μέσω άλλων κονδυλίων και ενεργειών να βρει τους πόρους για τα λειτουργικά έξοδα και το σχέδιο επιχορήγησης να αφορά την καλλιτεχνική δημιουργία», αναφέρει στον «Π» ο υφυπουργός Πολιτισμού Γιάννης Τουμαζής. Ο υφυπουργός πάντως θεωρεί πως το σχέδιο δεν θα πρέπει να είναι αυτοσκοπός και τρόπος συντήρησης των θεατρικών σχημάτων στην Κύπρο, αφού θα πρέπει και οι θεατρικές σκηνές στην Κύπρο να βρουν εκείνες τις συνέργειες που θα μπορέσουν να τους αυξήσουν τα κονδύλια, θεωρώντας πως θα έχουν περισσότερη εξωστρέφεια. Πάντως, ο κ. Τουμαζής φαίνεται πως συμμερίζεται την αγωνία των θεατρικών σχημάτων και γι' αυτό το σχέδιο βρίσκεται υπό επεξεργασία. «Αντιλαμβάνεστε πως δεν έχουμε πολύ χρόνο στη διάθεσή μας, ωστόσο θα προχωρήσουμε σε εκείνες τις ενέργειες, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στο σχέδιο, αφού είναι υπό μελέτη όλα τα ενδεχόμενα», ανέφερε.

Ο κ. Τουμαζής ανέφερε ακόμη στο «Π» πως πέρα από το σχέδιο μελετούν στο υφυπουργείο και άλλες ενέργειες, μέσα από τις οποίες θα μπορούσαν να βοηθηθούν οι θεατρικές σκηνές και ομάδες, όπως η συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκά κονδύλια ή με τη δημιουργία σεμιναρίων.

Σε νέο διάλογο

Πάντως, όπως φαίνεται από την ανακοίνωση της ομοσπονδίας, δεν πρόκειται για ένα... κλειστό κλαμπ από τα έξι θέατρα, αφού η ομοσπονδία τους έχει ανοιχτή πρόσκληση για να δεχθεί και άλλα θέατρα που τηρούν τις προϋποθέσεις, όπως αυτές τέθηκαν στο ιδρυτικό-καταστατικό της έγγραφο (π.χ. τα μέλη να έχουν απαραιτήτως νομική υπόσταση, να έχουν ελάχιστη διάρκεια λειτουργίας τα 20 έτη, να συντηρούν θεατρική αίθουσα και να διατηρούν κτηριακές εγκαταστάσεις, να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές με βάση τις πρόνοιες του νόμου κ.ά.). Όπως καταλήγει η ανακοίνωση, προσδοκούν στο άμεσο άνοιγμα ενός δημοκρατικού δημιουργικού διαλόγου με το Υφυπουργείο Πολιτισμού, όπως μέσα από δημόσιες τοποθετήσεις που πολύ πρόσφατα ανακοίνωσε ο έντιμος υφυπουργός κύριος Τουμαζής, μέσα από διαφανείς διαδικασίες και με δεδομένη την κοινή αγωνία των ανθρώπων που υπηρετούν τον πολιτισμό. «Απαραίτητη όμως προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η βούληση της πολιτείας και δη του αρμόδιου υπουργείου, καθώς και μια σημαντική αύξηση του διαθέσιμου για τη θεατρική ανάπτυξη κονδυλίου», αναφέρει η ανακοίνωση. Πάντως, ήδη μπήκαν σε διαδικασία διαλόγου, όπως αναφέρει ο κ. Τουμαζής έχοντας ακούσει τις θέσεις τους και γι' αυτό προχωρούν στη Θυμέλη.