Γράφει η Κατερίνα Στεφάνου

 Ο λόγος, για το μεγάλο ψηφιδωτό δάπεδο που ήρθε στο φως στη Λάρνακα. Μαζί μ' αυτό, έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα πώς θα διαχειριστούμε αυτό και κάθε άλλο κατάλοιπο της Ιστορίας.

Το μεγάλο ψηφιδωτό που βρέθηκε στη Λάρνακα κατά τη διάρκεια των εργασιών για το αποχετευτικό της πόλης γέμισε χαρά το Τμήμα Αρχαιοτήτων και όλους τους αρχαιολάτρες, ενώ ταυτόχρονα ήρθε να προσθέσει στους προβληματισμούς του τύπου τι κάνουμε με κάθε νέο εύρημα, αυτού ή μικρότερου μεγέθους. Γιατί είναι αλήθεια ότι κάθε εύρημα, πέρα από τον ειδικό χαρακτήρα του συγκεκριμένου που φαίνεται να εκτείνεται και κάτω από δρόμο, ενώ είναι αναμενόμενο, μας φέρνει σε αμηχανία. Αναμενόμενο είναι γιατί αυτός ο χώρος ως γνωστόν είναι πλούσιος σε Ιστορία και αποδείξεις της από χιλιετιών κατοίκησης. Από την άλλη μεριά κάθε νέα ανακάλυψη μας φέρνει μπροστά στο μέγα πρόβλημα και τώρα τι κάνουμε.

Από τα σχόλια της πρώτης στιγμής διαλέγω δύο. Το ένα ευφυώς έγραφε "βρήκαμε τους άθλους, ώρα να βρούμε και τους άθλιους". Το άλλο αφελώς έλεγε "οι άθλοι του Ηρακλή είναι εκεί και κάποιοι ακόμα αμφισβητούν την ελληνικότητά μας", παραλείποντας τη λεπτομέρεια της είδησης που τοποθετούσε το έργο στα ρωμαϊκά χρόνια. Ξέρετε, κατοχή, κατακτητές, πολιτιστική εισβολή, ίσως κάποιο αλαζονικό αρχοντικό ή δημόσιο κτήριο. Αλλά αυτό είναι θέμα της αστοχίας του σχολείου, και μοιάζει ακίδα μπροστά στο ζήτημα πώς θα διαχειριστούμε το ψηφιδωτό και κάθε άλλο κατάλοιπο της Ιστορίας.

Και να 'μαστε λοιπόν μπροστά στην ανακάλυψη του τροχού. Ξανά δηλαδή. Γιατί εδώ στο νησί εάν μεν βρούμε αρχαία κάπου στα χωράφια, έχει καλώς. Θα δεσμεύσουμε τον χώρο, θα βάλουμε και μια τέντα από πάνω στην καλύτερη περίπτωση και θα αποζημιώσουμε κάπως τον ιδιοκτήτη μέχρι να μελετήσουμε την περίπτωση. Εάν όμως κατά κακή μας τύχη το εύρημα είναι στα θεμέλια μιας δημόσιας κατασκευής σε οικιστική περιοχή, πρέπει να περάσει καμιά δεκαετία μέχρι να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος αξιοποίησης.

Στον κόσμο όλο υπάρχουν πρακτικές που κατορθώνουν να ενσωματώνουν και να αναδεικνύουν κατά το δυνατόν τα αρχαία ευρήματα στα θεμέλια δημοσίων έργων και κτηρίων. Αλλά φαίνεται πως εδώ μας είναι δύσκολο να υιοθετήσουμε ξένες μεθόδους. Όπως στην Αθήνα, στη Ρώμη, στο Παρίσι και αλλού. Άσε που αρχίζει πάντα μια συζήτηση για την επιβάρυνση στο κόστος, την καθυστέρηση και την ταλαιπωρία των πολιτών. Αλλά αυτά τα πράγματα έτσι έχουν: είτε όποτε θα σκοντάφτουμε στην Ιστορία θα την αντιμετωπίζουμε με την περηφάνια που δικαιολογημένα προκαλεί, είτε θα την αντιμετωπίζουμε ως ενόχληση και εμπόδιο. Ο τρίτος δρόμος είναι η διαχείριση των ευρημάτων κατά τα πρότυπα που έχουν εφαρμοστεί. Και είναι τόσα πολλά που έχουμε επιλογές.

Με λίγα λόγια, δεν μπορούμε να περηφανευόμαστε για τη μακραίωνη Ιστορία μας και ταυτόχρονα να δυσφορούμε για τον εντοπισμό αρχαιοτήτων, και αυτή η αμφιθυμία να μας βασανίζει ως κράτος και ως πολίτες.