Ο Μάριος Μεττής διάβασε το έργο της Σάρα Ρουλ σαν ένα ταξίδι της Ευρυδίκης από την άγνοια στη γνώση, επιλέγοντας να το δει μέσα από μια πιο "ανάλαφρη" σκηνοθετική ερμηνεία, με έντονα στοιχεία ειρωνείας και χιούμορ 

Συγγραφέας: Σάρα Ρουλ
Μετάφραση: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνοθεσία: Μάριος Μεττής
Σκηνικά/κοστούμια: Νίκος Κουρούσιης
Μουσική: Χριστίνα Γεωργίου
Κίνηση/χορογραφία/στίχοι: Μάριος Μεττής
Ερμηνεύουν: Τζωρτζίνα Τάτση, Γιάννης Καραούλης, Βασίλης Βασιλάκης, Μάριος Μεττής, Ελεονώρα Βασιλείου, Πηνελόπη Βασιλείου, Θέμις Ππόλου

Δύο νέοι, ένας άντρας και μια γυναίκα, ερωτευμένοι (ή έτσι φαίνεται) ερωτοτροπούν στο νερό, ανταλλάζουν λόγους ποιητικούς, υπόσχονται αιώνια αγάπη με ένα αυτοσχέδιο δαχτυλίδι από χορδή. Εκείνος ζει και σκέφτεται με τη μουσική. Ο Ορφέας. Εκείνη ζει και σκέφτεται μέσα από τον κόσμο των βιβλίων και των λέξεων, ανακαλύπτοντας ιστορίες ανθρώπων που «έχουν ενδιαφέρον». Η Ευρυδίκη. Μεταφερόμαστε στη μέρα του γάμου. Εκείνη βαριέται θανάσιμα τα γαμήλια πάρτι, ψάχνει διαρκώς μια αφορμή για να φύγει. Ακολουθεί έναν «ενδιαφέροντα» Άνδρα ο οποίος εμφανίζεται ξαφνικά και της ανακοινώνει ότι έχει γράμμα από τον νεκρό πατέρα της. Τον ακολουθεί στο διαμέρισμά του, παίρνει το γράμμα, προσπαθεί να φύγει, παραπατά, πέφτει και πεθαίνει τη μέρα του γάμου της. Ο θεατής ακολουθεί την Ευρυδίκη στο ταξίδι της στον Κάτω Κόσμο όπου θα συναντηθεί και πάλι με τον πατέρα της. Έχοντας περάσει από το ποτάμι της Λήθης, τα πάντα στο μυαλό της έχουν διαγραφεί: μορφές, εικόνες, λέξεις, αναμνήσεις. Ο πατέρας της, αυτός που της εμφύσησε την αγάπη για τα βιβλία και τις λέξεις, τη βοηθά να τις ανακαλύψει και πάλι δίνοντάς τους νέο ήχο και νόημα. Πατέρας και κόρη επανενώνονται και σε μια σχεδόν «ερωτική» σχέση προσπαθούν να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο μέσα από τις μνήμες του παρελθόντος. Η συντριβή του για την απώλεια της αγαπημένης του οδηγεί τον Ορφέα να βρει τρόπο να την ακολουθήσει στον Άδη, όπου με τη μαγική του μελωδία πείθει τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου –τον ενδιαφέροντα Άνδρα που συνάντησε η Ευρυδίκη τη μέρα του γάμου της– να τον αφήσει να την οδηγήσει και πάλι στη ζωή. Η Ευρυδίκη τον ακολουθεί, χωρίς ωστόσο να είναι σίγουρη πια ότι αυτό επιθυμεί. Το τέλος καθορίζεται από την Ευρυδίκη και όχι από τον Ορφέα.

Η Αμερικανίδα συγγραφέας Σάρα Ρουλ εμπνέεται από τον μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης, όχι για να μιλήσει για τον λυρικό και ανέφικτο έρωτα δύο ανθρώπων, αλλά για να διαπραγματευτεί θέματα καθημερινά, αλλά και βαθιά υπαρξιακά: τον έρωτα, τον θάνατο ή ακόμη και την έλξη του θανάτου, την απώλεια, την απελπισία, τη μνήμη, τη σχέση του παιδιού με τον γονιό, τη βαθύτερη ασυνεννοησία ανάμεσα στους ανθρώπους και την αδυναμία των λέξεων να εκφράσουν συναισθήματα και να οδηγήσουν σε μια πραγματική επικοινωνία. Η ιστορία της είναι φτιαγμένη για την Ευρυδίκη, αφού της δίνει την ευκαιρία να δώσει μια δική της, σύγχρονη εκδοχή του μύθου. Απαλλαγμένη από τις μνήμες, τα κατεστημένα και τις συμβάσεις, η Ευρυδίκη της Ρουλ επαναστατεί στον μύθο και περνάει από το σκοτάδι στο φως, συνειδητοποιώντας, όπως αναφέρεται και στο σκηνοθετικό σημείωμα, ότι με τον Ορφέα αυτό που πραγματικά τη χωρίζει δεν είναι ο θάνατος.

Στο έργο συνυπάρχουν και εναλλάσσονται διαρκώς τα δύο στοιχεία του ονείρου και του εφιάλτη. Η εναλλαγή αυτή δεν ήταν αισθητή στην εκδοχή που παρουσιάζεται στο Θέατρο Διόνυσος

Το έργο της Ρουλ αποτελεί ένα σύνθετο κράμα λόγου, ήχου και εικόνας. Μιλά με έναν λόγο έντονα ποιητικό και λυρικό, σχεδόν οπερετικό –που συχνά στερεί από τα πρόσωπα τη ρεαλιστική τους υπόσταση– μιλά με μουσική –το βασικό μέσο επικοινωνίας του Ορφέα– και μιλά με εικόνες έντονα συμβολικές, παράλογες και φανταστικές. Αυτή η συνθετότητα είναι που καθιστά και τη σκηνική πραγμάτωση του έργου ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα. Ο Μάριος Μεττής επιλέγει να αναμετρηθεί με το εγχείρημα αυτό, τόσο σκηνοθετικά όσο και υποκριτικά. Ο ίδιος διαβάζει το έργο της Ρουλ σαν ένα ταξίδι της Ευρυδίκης από την άγνοια στη γνώση, επιλέγοντας να το δει μέσα από μια πιο «ανάλαφρη» σκηνοθετική ερμηνεία, με έντονα στοιχεία ειρωνείας και χιούμορ. Αυτά είναι, αναμφίβολα, δύο βασικά στοιχεία του ύφους του έργου. Έχω την αίσθηση, ωστόσο, ότι ίσως το έργο να αποδόθηκε, ώς έναν βαθμό, μονόπλευρα. Σίγουρα δεν πρόκειται περί τραγωδίας. Αλλά ούτε και περί κωμωδίας. Στο έργο συνυπάρχουν και εναλλάσσονται διαρκώς και τα δύο στοιχεία, του ονείρου και του εφιάλτη. Η εναλλαγή αυτή δεν ήταν αισθητή στην εκδοχή που είδαμε. Η παράσταση κινείται από την αρχή ώς το τέλος στους ίδιους ρυθμούς και στην ίδια αισθητική. Αρχικά υπάρχει ένας έντονος λυρισμός στα λόγια των δύο νέων, ο οποίος γίνεται ακόμη πιο έντονος από τη συνεχή παρεμβολή των τριών «Πετρών» που συνιστούν τον Χορό του έργου. Όταν όμως γίνεται η μετάβαση στον Κάτω Κόσμο, το ύφος δεν αλλάζει. Παραμένει ρομαντικό, παραμένει λυρικό, παραμένει σχεδόν χαρούμενο. Λείπει η μυστηριώδης υπερβατική ατμόσφαιρα και ο υπόγειος σαρκασμός που θα περιμέναμε να συναντήσουμε στον Κάτω Κόσμο.

Αυτή η εναλλαγή δεν έγινε ούτε και στην ερμηνεία των χαρακτήρων. Η Ευρυδίκη της Τζωρτζίνας Τάτση, με εξαίρεση την εντυπωσιακή σκηνή όπου καταφθάνει στον Άδη με μόνα υπάρχοντα το γαμήλιο φόρεμα, μια ομπρέλα και μια άδεια βαλίτσα μέσα στον υπό βροχή ανελκυστήρα, παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης ρομαντική και παιγνιώδης με την αφέλεια της νιότης, χωρίς να δείχνει να συνειδητοποιεί το μη αναστρέψιμο της κατάστασής της, αλλά ούτε και να βιώνει την ωριμότητα της εκ νέου «θέασης» των πραγμάτων. Αντίστοιχα, ο Γιάννης Καραούλης διατηρεί το χαμογελαστό και ποιητικό πρόσωπο του Ορφέα, ακόμη και μετά την απώλεια της αγαπημένης του, μη μπορώντας να μας πείσει αρκετά για την επώδυνη απώλεια που τον οδηγεί να αναζητήσει την Ευρυδίκη ακόμη και στον Άδη. Ο Μάριος Μεττής ως Άντρας/Άρχοντας του Κάτω Κόσμου δημιουργεί πολύ εύστοχα μια ροκ-γκροτέσκα περσόνα με αρκετή δόση μαύρου χιούμορ, από την οποία, ωστόσο, στερεί το σκοτεινό και μακάβριο στοιχείο. Αντίστοιχα και ο Χορός των Πετρών, με τη διαρκή «χιουμοριστική» παρέμβασή του σε χαρούμενους μουσικούς τόνους, θύμιζε, ιδιαίτερα με τις μάσκες που φορούσε, πιο πολύ φιγούρες της Commedia dell’ arte, παρά μόνιμα και στερούμενα από κάθε συναίσθημα στοιχεία του Κάτω Κόσμου. Παρά τους υπέροχους στίχους του Αχιλλέα Παράσχου, οι μουσικές επιλογές τόνισαν τον ανάλαφρο τόνο της παράστασης, ενώ το γεγονός ότι η σκηνή τις πλείστες στιγμές ήταν έντονα φωτισμένη της στερούσε τη «σκοτεινότητα», κυριολεκτική και μεταφορική, αλλά και τον σαφή διαχωρισμό των δύο κόσμων, του Πάνω και του Κάτω, που με πολύ εύστοχο τρόπο προσπάθησε να αναδείξει το έξυπνο σκηνικό του Νίκου Κουρούσιη.

Ο Μάριος Μεττής, μέσα από το σημείωμά του, τονίζει ότι θέλησε να φωτίσει όλα όσα εμποδίζουν αυτούς τους δύο ανθρώπους να συναντηθούν. Και όντως, η τελική του σκηνή με τους δύο νέους να συναντιούνται ξανά αποτυπώνει όλη την ουσία του έργου. Η σκηνοθεσία του, όμως, φωτίζει και ένα άλλο, εξίσου ή ίσως και σημαντικότερο, για μένα τουλάχιστον, κομμάτι του έργου της Ρουλ: τη δύναμη της κυτταρικής σχέσης της κόρης και του πατέρα. Και αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσα από την πολύ εύστοχη και απόκοσμη ερμηνεία του Βασίλη Βασιλάκη στον ρόλο του νεκρού πατέρα. Η σκηνική του χημεία με την Τζωρτζίνα Τάτση έδωσε τις πιο ωραίες στιγμές του έργου. Και, εν τέλει, η Ευρυδίκη της Ρουλ δίνει μέσα από την τελική της επιλογή την ευκαιρία που η ίδια η συγγραφέας αποζητούσε όταν έγραφε το έργο: μιας τελευταίας συνομιλίας με τον νεκρό της πατέρα.