Σκηνοθεσία / φωτισμοί: Κωνσταντίνος Χατζής Αποσπάσματα μετάφρασης: Κ.Χ. Μύρης

Μουσική σύνθεση: Γιώργος Κουμεντάκης
Σκηνική εγκατάσταση: Γιώργος Μπούνιας
Επιμέλεια κουστουμιών: Βασιλική Σύρμα Κίνηση: Χριστιάνα Φελούκα
Ερμηνεύουν: Λήδα Πρωτοψάλτη, Γιώργος Παπαπαύλου
Βιολί: Διονύσης Βερβιτσιώτης

Η "χειμερινή" θεατρική σεζόν φτάνει (Ιούνιο μήνα!) αισίως στη λήξη της, παραδίδοντας τα ηνία στις φεστιβαλικές παραστάσεις σε υπαίθριους χώρους και αμφιθέατρα. Με το αρχαίο δράμα να διεκδικεί τη μερίδα του λέοντος, η εαρινή θεατρική σεζόν ξεκίνησε με την επανάληψη των "Περσών" του Αισχύλου του ΘΟΚ σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη και φαίνεται να φτάνει μέχρι και τα τέλη Ιουλίου με την ολοκλήρωση των παραστάσεων του Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος. Δυναμικά, στην πολιτιστική ζωή της πρωτεύουσας, συμβάλλει κάθε χρόνο και το φεστιβάλ του ιδιαίτερου Αρχοντικού Αξιοθέας του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο πλαίσιο του οποίου είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την ενδιαφέρουσα πρόταση της "Ομάδας Χρώμα" στο αρχαίο δράμα, την οποία φιλοξένησε κατά την περασμένη θεατρική σεζόν το Θέατρο Τέχνης και το Θέατρο Θησείον στην Αθήνα.

Πρόκειται για μια επιλογή και συρραφή αποσπασμάτων από τον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλου και την "Ιφιγένεια εν Αυλίδι" του Ευριπίδη, μέσα από την οποία ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής επιχείρησε να δώσει μια μεστή και συμπυκνωμένη εκδοχή του μύθου των Ατρειδών και του εγκλωβισμού τους στον φαύλο κύκλο που φέρνει το σχήμα ύβρις - άτη - νέμεσις - τίσις, εκκινώντας από την αποδοχή του Αγαμέμνονα να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια για να μπορέσουν να φύγουν τα καράβια προς την Τροία, μέχρι και τη δολοφονία του βασιλιά των Μυκηνών και του Άργους από την εκδικούμενη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα. Η ιστορία εστιάζει στους τρεις βασικούς χαρακτήρες (Ιφιγένεια, Αγαμέμνονα, Κλυταιμνήστρα) και επιχειρεί να φωτίσει τη δική τους οπτική και τη δική τους εκδοχή του μύθου, μέσα από μονολόγους που αποκαλύπτουν τόσο τα συναισθήματά τους όσο και τα κίνητρα των πράξεών τους.

Αποπλαισιωμένος από τα χορικά / λυρικά μέρη -συνεπώς και από τον κοινωνικό του ρόλο, αλλά και από την αρχαιοπρεπή του αισθητική- ο μύθος αποσυνδέεται από την εποχή του και έρχεται να αφηγηθεί -με την πολύτιμη συνδρομή της πάντα εύγλωττης μετάφρασης του Κώστα Γεωργουσόπουλου- μια ιστορία με ουσία, λογική ροή, με αρχή, μέση και τέλος. Η αφήγηση αυτή γίνεται μέσα από τρεις διαφορετικές "φωνές": της Λήδας Πρωτοψάλτη, η οποία κρατά τον ρόλο του στατικού αφηγητή που καθοδηγεί την πορεία της ιστορίας, του Γιώργου Παπαπαύλου, ο οποίος δραματοποιεί και ερμηνεύει κομβικούς μονολόγους των πρωταγωνιστικών προσώπων, και του βιολιού του Διονύση Βερβιτσιώτη, ο οποίος ντύνει μουσικά, ηχητικά και συναισθηματικά την ιστορία μέσα από τη μουσική που συνέθεσε για την παράσταση ο έμπειρος Γιώργος Κουμεντάκης.

Ομολογώ πως ενώ η ιδέα για μια αρχαία τραγωδία "δωματίου" μού φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, στην εκτέλεση ένιωσα ότι μια τέτοια εκδοχή άγγιξε πολύ περισσότερο το νοητικό μου κομμάτι, παρά το συναισθηματικό. Ήταν απολύτως ξεκάθαρη και κατανοητή η ιστορία, οι χαρακτήρες, τα κίνητρα και οι πράξεις τους, αλλά η αποσπασματικότητα και η εκλογίκευση δεν βοήθησαν να βιώσει ο θεατής την πορεία ελέου, φόβου και κάθαρσης, αφού οι τρεις διαφορετικές "φωνές" παρέμειναν, στις πλείστες τουλάχιστον στιγμές, απόλυτα διακριτές, γεγονός που τονίστηκε ακόμη περισσότερο από την επιλογή των φωτισμών.

Οι δύο ηθοποιοί και το βιολί αφηγήθηκαν, με τεχνική αρτιότητα, έκαστος τη δική του ιστορία, χωρίς ωστόσο να κατορθώνουν να συνδιαλεχθούν, να επικοινωνήσουν, να συγχωνευθούν ή να καταλήξουν σε μια ενιαία αφήγηση. Η πότε παραστατική και συγκινητική, και πότε αμήχανη φωνή της Λήδας Πρωτοψάλτη πύκνωσε και καθοδήγησε την ιστορία. Με αισθαντικότητα, κλιμακούμενες εντάσεις και απόλυτο έλεγχο στη φωνή, την κίνηση και τα εκφραστικά του μέσα, ο Γιώργος Παπαπαύλου έδωσε υπόσταση και συναίσθημα στους τρεις βασικούς χαρακτήρες του μύθου. Οφείλω να ομολογήσω ότι ξεχώρισε πολύ περισσότερο στους δύο γυναικείους ρόλους, δίνοντας μια συγκινητική και συνάμα γενναία Ιφιγένεια, αλλά και μια δυναμική, εκδικητική και θηλυκή Κλυταιμνήστρα, υπενθυμίζοντας κατά κάποιον τρόπο και τις καταβολές του αρχαίου δράματος και το γεγονός ότι όλοι οι ρόλοι ερμηνεύονταν από άνδρες.

Η μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη που άλλοτε συνέδεε τις σκηνές, άλλοτε τις "έντυνε" και άλλοτε λειτουργούσε αυτόνομα ως ιντερμέδιο, έδωσε στην παράσταση ήχους ελληνικούς και παραδοσιακούς (άρτια εκτελεσμένους από τον βιολιστή Διονύση Βερβιτσιώτη), αλλά μέσα από μια μεταμοντέρνα, σύγχρονη προσέγγιση, κατορθώνοντας να υπογραμμίσει τη σύνδεση της αρχαίας τραγωδίας με τους ήχους και τα μοιρολόγια (στην αίσθηση αυτή συνέβαλαν και τα μαύρα σύγχρονα κοστούμια των ερμηνευτών) των ηρώων της νεοελληνικής λογοτεχνίας και κυρίως αυτών του Παπαδιαμάντη και των δημοτικών τραγουδιών.

Αν και υπέροχος αισθητικά ο χώρος που προσφέρει το Αρχοντικό της Αξιοθέας, πιστεύω ότι στην περίπτωση του "Αγαμέμνονα" συνέβαλε αρνητικά και τόνισε ακόμη περισσότερο την αίσθηση του "άδετου" τριπλού σχήματος. Η κίνηση και ο ήχος απλώθηκαν και χάθηκαν σε ένα ήδη υπάρχον σκηνικό, το οποίο επέβαλε εξ αρχής τη δική του αισθητική και τους δικούς του ήχους. Ο "Αγαμέμνων" του Κωνσταντίνου Χατζή είναι παράσταση "δωματίου". Χρειάζεται μαύρο φόντο και άδεια σκηνή για να μπορέσουν να λειτουργήσουν σκηνικά και εννοιολογικά τα σκόρπια αναλόγια. Χρειάζεται κλειστούς τοίχους για να περιοριστούν και να εγκλωβιστούν οι ήχοι, να δέσουν με την κίνηση και τον λόγο και να μπορέσει να ακουστεί στο τέλος το αμλετικό "τα υπόλοιπα είναι σιωπή".