Γράφει η Μαρίνα Σχίζα

Στο σύνολο των μέτρων που παίρνουν πολλές χώρες για ενίσχυση της οικονομίας λόγω της κρίσης που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, μεγάλο κομμάτι αφορά τον πολιτισμό. Πρώτο παράδειγμα η Ελλάδα: Δεκαπέντε εκατομμύρια ευρώ διαθέτει το κράτος για τη στήριξη των επαγγελματιών του πολιτισμού. Το ποσό διοχετεύεται στην πολιτιστική αγορά για δράσεις ψηφιακού πολιτισμού, ανάπτυξη κινηματογραφικών σχεδίων, ενίσχυση θεατρικών παραγωγών και σχημάτων χορού, έκτακτη ενίσχυση στις κινηματογραφικές αίθουσες, ειδική πρόσκληση στον τομέα του design, των εικαστικών και του animation, στήριξη των αιθουσών τέχνης με επιπλέον ενίσχυση της Art Athina, προβολή ελληνικών εκδόσεων κ.ά. Τα πιο πάνω είναι ενταγμένα μέσα σε ένα μελετημένο Σχέδιο Αναπτυξιακών Μέτρων και Νέων Δράσεων που έχει συντάξει το Υπουργείο Πολιτισμού και θα υλοποιηθεί σε δύο φάσεις.

Η στήριξη και η προβολή του πολιτισμού αλλά και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξή του είναι υποχρεώση

Στο ίδιο ύφος, διάθεση και πρόθεση κινούνται και τα μέτρα στήριξης του πολιτισμού που έχουν ήδη εξαγγείλει η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Μάλτα, η Κροατία, η Δανία και η Ιρλανδία. Τα κράτη αυτά ένιωσαν την ανάγκη και την υποχρέωση να στηρίξουν τον πολιτισμό τους, έχοντας ίσως υπόψη αυτό που είπε ο George Stout: «Μπορείς να εξαφανίσεις μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων. Μπορείς να κάψεις τα σπίτια τους κι όμως αυτοί με κάποιον τρόπο θα επιστρέψουν. Αν όμως καταστρέψεις την ιστορία τους, τότε θα είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ». Η στήριξη και η προβολή του πολιτισμού αλλά και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξή του είναι υποχρεώση.

Στην Κύπρο -όπως συνήθως συμβαίνει- η εξαγγελία μέτρων και δράσεων γίνεται εκ των υστέρων, αφότου προηγηθούν αντιδράσεις και ανοικτές επιστολές. Κάτι παρόμοιο έγινε και στην προκειμένη περίπτωση. Καλλιτέχνες, πολιτιστικά σύνολα και φορείς, με ανοικτές επιστολές τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καλούν την κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να πάρουν μέτρα μέσα από επιπρόσθετα έκτακτα κονδύλια και εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων τόσο για τη στήριξη του τομέα του πολιτισμού και των επαγγελματιών του αυτήν την κρίσιμη περίοδο, όσο και για την επιβίωσή του μετά την κρίση.

Βγήκε λοιπόν ο υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού να εξαγγείλει μέτρα στήριξης για τον πολιτισμό. Και έβαλε τα πράγματα στη θέση τους: Ούτε λίγο ούτε πολύ, μας είπε ότι ο πολιτισμός είναι δευτερεύουσας σημασίας, καθώς δεν παρέλειψε να διευκρινίσει ότι προείχαν τα ζητήματα παιδείας, γι' αυτό και κάπως αργοπορημένα θυμήθηκε να ασχοληθεί με τον πολιτισμό. Μια πρώτη ανάγνωση των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί δίνουν την αίσθηση αοριστολογίας και ασάφειας τα οποία δεν στηρίζονται πάνω σε επιπλέον κονδύλι για τον πολιτισμό. Ίσως είμαι από τους λίγους που δεν έχουν απογοητευτεί καθώς έχω πλέον συνειδητοποιήσει ότι η ανύπαρκτη πολιτιστική πολιτική αυτού τους κράτους βρίσκεται στο DNA της κυπριακής πολιτικής ζωής.

Τα όσα λοιπόν διαβάζουμε αυτές τις μέρες από καλλιτέχνες, καλλιτεχνικούς φορείς και πολιτιστικά σύνολα αποκαλύπτουν κάτι πολύ τραγικό. Η πανδημία του κορονωϊού έχει επηρεάσει την Κύπρο πολύ περισσότερο από άλλες χώρες. Ένα από τα κοινά αιτήματα που διατυπώνεται στις εν λόγω επιστολές είναι η αναγνώριση του καλλιτέχνη ως επαγγελματία δημιουργού. Πολλά από τα προβλήματα που η ευρύτερη επαγγελματική ομάδα των καλλιτεχνών αντιμετωπίζει σχετίζονται και με την αδυναμία της πολιτείας να θεσπίσει νομοθεσία που να κατοχυρώνει την ιδιότητα-status του καλλιτέχνη, διαχρονικό αίτημα όλων των καλλιτεχνών, που επαναφέρουμε με την ελπίδα πως θα πάρει τον δρόμο της τελικής του επίλυσης, αναφέρεται συγκεκριμένα. «Η άνιση μεταχείριση των επαγγελματιών στον τομέα του πολιτισμού με τη μη συμπερίληψή τους στο κράτος κοινωνικής πρόνοιας, αγνοώντας το ιδιαίτερο καθεστώς εργασίας τους, το οποίο δεν καλύπτεται από κανένα σχέδιο παροχών της πολιτείας, απαιτεί μια πολύπλευρη και ευαίσθητη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των επειγόντων προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί με την αναστολή, διακοπή ή και ακύρωση όλων των δραστηριοτήτων του τομέα αυτού».

Εν ολίγοις, η επαγγελματική κατοχύρωση του καλλιτέχνη είναι σημαντική παράμετρος του πολιτισμού μιας χώρας. Την οποία βέβαια, στη δική μας περίπτωση, δεν προκάλεσε ο κορωνοϊός. Απλώς συνέβαλε για να αποκαλυφθεί η πολιτιστική μας ένδεια.