Υπάρχουν τεχνολογίες που υπόσχονται να αλλάξουν τον κόσμο. Και υπάρχουν τεχνολογίες που τον ανατρέπουν. Το Sora2 της OpenAI ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Είναι μια εφαρμογή που γεννά βίντεο από λέξεις, μεταμορφώνει πρόσωπα, και συγχωνεύει την πραγματικότητα με τη φαντασία και το ψέμα.
Σε λίγα δευτερόλεπτα μπορεί κάποιος να δίνει ασίστ στον Μέσι, να χορεύει βαλς με το κατοικίδιό του, ή να κερδίζει το κατοστάρι στους Ολυμπιακούς. Όποιος έχει χρησιμοποιήσει το ChatGPT ή το DALL·E αντιλαμβάνεται την κλίμακα της αλλαγής στο Sora2. Η OpenAI το παρουσιάζει ως «δημοκρατικοποίηση της δημιουργίας». Στην πράξη, είναι η μαζική παραγωγή ψευδών εικόνων.
Όποιος όμως θελήσει να μπει σ’ αυτό το νέο σύμπαν, ας ετοιμαστεί για μια μεγάλη απογοήτευση. Η πρόσβαση είναι μόνο με προσκλήσεις. Μια εφαρμογή που υπόσχεται «τη δημιουργία για όλους» ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα ως λέσχη για λίγους. Οι κωδικοί κυκλοφορούν σαν μαύρη αγορά, δημιουργώντας φρενίτιδα ζήτησης. Στα μηνύματα του Reddit, στο Discord της OpenAI, στα timeline του X. Κάποιοι τους πουλούν, άλλοι τους ανταλλάσσουν με... υποσχέσεις για μελλοντικές προσκλήσεις. Έτσι, την ίδια στιγμή που η OpenAI διαφημίζει την «ελευθερία της δημιουργίας», θέτει φραγμούς που θυμίζουν VIP club τεχνολογικής ελίτ. Οι χρήστες του ChatGPT Pro προτεραιοποιούνται, ένα είδος ψηφιακού διαβατηρίου. Και φυσικά, μόνο σε iPhone, μόνο σε ΗΠΑ και Καναδά.
Όταν οι πρώτοι χρήστες τελικά απέκτησαν πρόσβαση, η πλατφόρμα μετατράπηκε σε πείραμα ανεξέλεγκτης φαντασίας. Μέσα σε λίγες ώρες, τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν με βίντεο που έμοιαζαν περισσότερο με εφιάλτη παρά με δημιουργία: ο Μπομπ ο Σφουγγαράκης να φτιάχνει ναρκωτικά, ο Σαμ Άλτμαν (ο CEO της OpenAI) να κλέβει από τα σουπερμάρκετ, ο Μάικλ Τζάκσον και ο Tupac να επιστρέφουν στη ζωή για να τραγουδήσουν ντουέτο.
Η OpenAI προσπάθησε να θέσει όρια. Αλλά η φύση του ίδιου του εργαλείου τα ακυρώνει. Όταν μπορείς να δημιουργήσεις οποιονδήποτε, να τον βάλεις οπουδήποτε, να του δώσεις όποιον ρόλο θες, τότε όρια δεν υπάρχουν. Κάποιοι υπάλληλοι της εταιρείας δημιούργησαν deepfakes για να «δοκιμάσουν το σύστημα». Ένας προγραμματιστής του Sora ανέβασε βίντεο με τον Άλτμαν να κλέβει GPU, και το αποτέλεσμα έγινε viral. Η συζήτηση για την αξιοπιστία της εικόνας δεν έχει καν νόημα πλέον, σε έναν κόσμο όπου όλα μπορούν να παραχθούν και τίποτα δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Η OpenAI υποστηρίζει ότι η καινοτομία προϋποθέτει ρίσκο. Αλλά το ρίσκο χωρίς ηθική πυξίδα μετατρέπεται σε αυταπάτη. Το Sora2 κυκλοφόρησε με τη φιλοσοφία «move fast and break things». Και το αποτέλεσμα ήταν μια έκρηξη από παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων, deepfakes και νομικές απειλές. Ο ίδιος ο Άλτμαν παραδέχτηκε, σε μια από τις πιο αμήχανες αναρτήσεις του, ότι «οι εταιρείες είναι πολύ ενθουσιασμένες» που οι χρήστες δημιουργούν βίντεο εμπνευσμένα από τις πνευματικές τους ιδιοκτησίες. Ενθουσιασμένες, προφανώς, μέχρι να καλέσουν τους δικηγόρους τους.
Τώρα, η OpenAI προσπαθεί να κάνει damage control. Αντί να ζητά από τους δημιουργούς να κάνουν opt-out, αλλάζει τους όρους και ζητά opt-in, μια στροφή που αποκαλύπτει πανικό. Παράλληλα, το περιεχόμενο που μέχρι χθες ήταν ανεξέλεγκτο, σήμερα λογοκρίνεται τόσο αυστηρά που οι χρήστες καταγγέλλουν πως το app «είναι πιο περιοριστικό από τη Βόρεια Κορέα».
Μέσα σε λίγες μέρες, τα γραφεία των μεγάλων πρακτορείων του Χόλιγουντ πήραν φωτιά. Η WME, η CAA και άλλες εταιρείες εκπροσώπησης καλλιτεχνών έστειλαν επίσημες επιστολές, απαιτώντας να εξαιρεθούν οι πελάτες τους από κάθε μορφή αναπαραγωγής. «Υπάρχει ανάγκη για πραγματική προστασία των καλλιτεχνών», ανέφερε η WME, «καθώς τα μοντέλα AI χρησιμοποιούν την εικόνα και το έργο τους χωρίς άδεια ή αποζημίωση».
Όμως, η υπόθεση δεν είναι νομική, είναι πολιτισμική. Τι γίνεται όταν το πρόσωπό σου μπορεί να γίνει εργαλείο κάποιου άλλου; Όταν η φωνή σου, η έκφρασή σου, το βλέμμα σου μπορούν να ανασυντεθούν χωρίς εσένα; Η OpenAI επιμένει ότι «ο στόχος είναι να φέρουμε την τεχνολογία στις μάζες». Όμως, τι γίνεται όταν η πληροφορία γίνεται ψευδαίσθηση;
Για πρώτη φορά, δεν ξέρουμε αν πρέπει να πιστεύουμε στα μάτια μας. Κάθε βίντεο, κάθε είδηση, κάθε στόρι μπορεί πλέον να είναι προϊόν του Sora2.
