Σχεδόν άγνωστοι στο ευρύ κοινό καλλιτέχνες που όμως προσέφεραν πολλά στη σύγχρονη Τέχνη σε Κύπρο και Ελλάδα περιλαμβάνονται στη λίστα των "Λησμονημένων" του Δημήτρη Αληθεινού 

Η γνώση όταν δεν διδάσκεται κοιμάται ή πεθαίνει, παρασύροντας στον φανατισμό όσους την αγνοούν και στην ακαλλιεργησία όσους τη δικαιούνται.

Με αφορμή την πιο πάνω διαπίστωση, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό και χρήσιμο αν κάθε τόσο παρουσίαζα "με τα μάτια του ζωγράφου" έναν Ελλαδίτη καλλιτέχνη απ' αυτούς που προσέφεραν πολλά στη σύγχρονη Τέχνη, αλλά παραμένουν σχεδόν άγνωστοι στο κοινό. Το έχω ήδη επιχειρήσει έμπρακτα, σ' ένα μικρό μη εμπορικό εκθεσιακό χώρο στο Κολωνάκι, το Οπλοστάσιο Τέχνης, όπου για δύο περιόδους από το 2014 έως το 2015, παρουσίαζα τους "Λησμονημένους" και τα "Παιδιά της Κρίσης". Η ανταπόκριση από τον κόσμο και τους ειδικούς ήταν θετική και θα διαρκούσε μέχρι σήμερα αν δεν μας γονάτιζε η κρίση. Θεωρώ ότι η ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης [δεν διαχωρίζω την ελλαδική από την κυπριακή τέχνη: όπως στη γλώσσα έτσι και στα εικαστικά η μοίρα μας είναι κοινή] βρίσκεται σε χειμερία νάρκη. Από τη μια το κοινό, το οποίο, ελλείψει εξειδικευμένων εντύπων, διαμορφώνει την άποψή του σύμφωνα με το γούστο των μέσων μαζικής ενημέρωσης [αυτό το τόσο ωμό "Μαζικής" που θεωρεί εκ των προτέρων τον κάθε ένα από εμάς ανώνυμο υλικό μιας απρόσωπης μάζας και όχι ενεργό μέλος της κοινωνίας, με προδιαθέτει αρνητικά από τη στιγμή που εφευρέθηκε]. Αναγνώστες και τηλεθεατές βομβαρδίζονται καθημερινά με τα ελαφράς μορφής δρώμενα των "διάσημων" Αμερικανοευρωπαίων -συχνά και Ασιατών- "σταρ" του συστήματος, αγνοώντας επί της ουσίας αυτούς που έφτιαξαν την τέχνη του δικού τους τόπου, εκείνους που κατέγραψαν επάξια την εικόνα-πολιτιστικό ιδίωμα, της κάθε εποχής. Από την άλλη, οι νέοι εικαστικοί, τελειώνοντας τις σπουδές τους στα Λονδίνα, τις Νέες Υόρκες, τα Παρίσια, επιστρέφουν στην πατρίδα σαν ξένοι, μιας και δεν διδάχτηκαν ποτέ την ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής - σε αντίθεση με τους ποιητές, τους συγγραφείς, τους μουσικούς στους οποίους η αδιάκοπη ροή της γλώσσας επιτρέπει ένα ουσιαστικό όσο και υπέροχο πηγαινέλα στον χρόνο.

Είναι επόμενο όταν ένας νέος δεν γνωρίζει τις ρίζες του, όταν το καινούργιο δεν προκύπτει από τη σοφία του παλιού, να αισθάνεται ανασφαλής, αβέβαιος να δημιουργήσει έργα δυναμικά με αναφορές στον δικό του τόπο, τη δική του ιστορία.

Ίσως κάποιος αντιτάξει ότι ζούμε σε εποχή παγκοσμιοποίησης κι ότι τα τοπικά στοιχεία είναι καταδικασμένα να χαθούν, όμως εδώ θα διαφωνήσω κάθετα: τα κινήματα ακόμα και τα πιο γνωστά, τα πλέον διαδεδομένα, γεννήθηκαν εκφράζοντας κατ' αρχήν τοπικούς προβληματισμούς και κατόπιν έγιναν γνωστά διεθνώς. Κλασικό παράδειγμα η αμερικάνικη ποπ αρτ, ένα από τα πιο διαδεδομένα κινήματα στην τέχνη. Ήταν πρώτα γέννημα της αμερικάνικης κοινωνίας και ύστερα διεθνές κίνημα.
Τα τοπικά στοιχεία είναι σαν τη λαλιά, δεν χάνονται, δεν πεθαίνουν από μόνα τους, διότι κάθε καινούργια γενιά τα εμπλουτίζει. Τα τοπικά στοιχεία ήταν αθάνατα μέχρι που άρχισε να τα δηλητηριάζει [με σκοπό να τα εξαφανίσει] ο 20ός κι ο 21ος αιώνας. Ο ρόλος των ανθρώπων του πολιτισμού είναι να προασπίζονται με το έργο τους τις τοπικές λαλιές.

Σήμερα, το ζητούμενο των νέων εικαστικών είναι -κατά κανόνα- να ακολουθήσουν το κυρίαρχο ρεύμα, να γίνουν κατ' ευθείαν "αποδεκτοί" αγνοώντας [συχνά υποτιμώντας] το τοπικό τους ιδίωμα.
Άδικος κόπος, λάθος δρόμος. Η παγκοσμιοποίηση, πιστή στα συμφέροντά της, έχει ορίσει ποια θα είναι τα κέντρα και ποιες οι περιφέρειες. Ποιοι οι "σταρ" και ποιοι οι ακόλουθοί τους. Αντί λοιπόν να συμμετέχουμε στο εφήμερο παιχνίδι μιας πιθανής -εξ αντικειμένου βέβαιης- ήττας, βρίσκω αξιοπρεπές να αντισταθούμε πολιτισμικά, εμπλουτίζοντας τη δική μας τέχνη, το δικό μας ταξίδι. Κι ας γίνει ό,τι γίνει, κι ας είναι όπως το είπε ο ποιητής:

Καίσαρ, από ένα θάνατο σε κάμαρα κι από ένα χωμάτινο πεζό μνήμα δε θα ναι ποιητικότερο και πι' όμορφο ο διάφεγγος βυθός και τ' άγριο κύμα; *

Και μια που το έφερε η κουβέντα περί παγκοσμιοποίησης, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι στην ελληνική γλώσσα την οποία έχουμε την τύχη να μιλάμε και να γράφουμε, η διαφορά ανάμεσα στο παγκόσμιο και το παγκόσμιοποιημένο, είναι ξεκάθαρη: το παγκόσμιο είναι ελεύθερο, ανεξάρτητο, δημιουργικό, το παγκοσμιοποιημένο κατασκευασμένο, ελεγχόμενο, καταναλωτικό. Πριν από την παγκοσμιοποίηση, ονειρευόμασταν έναν πλανήτη λεύτερο, θέλαμε όλοι οι πολιτισμοί να ανθούν φυσιολογικά, δίχως κλωνοποιήσεις και μεταλλάξεις, χωρίς επιβολές και παιχνίδια επικράτησης. Έναν κόσμο όπου οι δημιουργοί, σαν τις μέλισσες, θα μετέφεραν τη γύρη των τοπικών λαλιών από το ένα λουλούδι στο άλλο, μπολιάζοντάς το. Όπως γινόταν από πάντα. Το αποτέλεσμα θα έμοιαζε με έναν αμφορέα φτιαγμένο από δεκάδες διαφορετικά όστρακα, κάθε ένα από άλλο λαό, από διαφορετικό πολιτισμό, συνδεδεμένα αρμονικά μεταξύ τους. Αν'' αυτού, κυριάρχησε το πλαστικό μπουκάλι, με το αποδεδειγμένα βλαβερό περιεχόμενο.

Δεν σκοπεύω, στις παρουσιάσεις των καλλιτεχνών, να κάνω θεωρητικές αναλύσεις. Δεν είναι η ιδιότητά μου. Υπάρχουν γι' αυτό οι αρμόδιοι. Υπάρχουν επίσης αρμόδιοι σε ό,τι αφορά τους Κύπριους καλλιτέχνες. Εγώ θέλω απλά να μοιραστώ μαζί σας ιστορίες ζωής και τέχνης που έζησα με σπουδαίους φίλους.

Μεγάλη η λίστα των άξιων. Γράφω τα ονόματα όσων μου έρχονται στον νου, χωρίς σειρά αξιολόγησης:

Δανιήλ, Βαλέριος Καλούτσης, Κώστας Καραχάλιος, Τζον Χριστοφόρου, Βασίλης Σκυλάκος, Αχιλλέας Απέργης, Σωσώ Κονταράτου, Ιωάννα Σπητέρη, Γιάννης Μίχας, Μπία Ντάβου, Γιώργος Τούγιας, Ειρήνη Απέργη, Ηλίας Δεκουλάκος, Παντελής Ξαγοράρης, Ναυσικά Πάστρα, Φούλα Σακέλη, Νάσος Δάφνης, Χρύσα Ρωμανού, Πάνος Σαραφιανός, Άλκης Πιεράκος Άννη Κωστοπούλου, Κώστας Ανδρέου, Δημήτρης Περδικίδης και πολλοί ακόμα. Ζωγράφοι και γλύπτες. Γλυκόπικρη η γεύση της μνήμης.

"Ζεις όσο σε θυμούνται" έγραφε ο Καζαντζάκης αναφερόμενος στους απόντες. Χωρίς να διαφωνώ, συμπληρώνω για τους παρόντες: "Δεν ζεις αν δεν γνωρίζεις ποιος είσαι".

* Νίκος Καββαδίας: Απόσπασμα από το ποίημα, Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ.

 Έργο του Δανιήλ [1924-2008], Χωρίς Τίτλο, 1972

Στην κύρια εικόνα έργο του Βαλέριου Καλούτση [1927- 2014], Χωρίς Τίτλο, 1969