Στην τέταρτη έκδοση της Μπιενάλε Λάρνακας, με θέμα Κατά μήκος Γραμμών και Ιχνών (Along Lines and Traces), η Κύπρια καλλιτέχνιδα, Χριστίνα Σιακόλα, έλαβε ειδική μνεία για την εγκατάστασή της Phōs, Lines of Transcendence, σηματοδοτώντας την τρίτη συμμετοχή της στη διοργάνωση. «Η εγκατάσταση αυτή είναι ένας χώρος όπου η διευρυμένη γραφή, η γλυπτική και ο χρόνος συνυπάρχουν», αναφέρει η επιμελήτρια Sana Lopez-Abellan. «Παρουσιάζοντας το κείμενο με αυτόν τον ογκώδη και διαδραστικό τρόπο, η ανάγνωση παύει να είναι μια καθαρά διανοητική πράξη και μετατρέπεται σε σωματική διαδικασία, σε μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Το Phōs, Lines of Transcendence μπορεί να προσεγγιστεί από διαφορετικές οπτικές, τόσο εννοιολογικά όσο και φυσικά, όμως η ουσία του μιλά σε όλους - και αυτή η στιγμή περισυλλογής έχει διαφορετικό νόημα για τον καθένα», προσθέτει η Lopez-Abellan.
Φωτίζοντας τη μνήμη και την τελετουργία
Το έργο αντλεί έμπνευση από το ορθόδοξο τελετουργικό άναμμα των λεπτών κεριών μέλισσας τα οποία αποτελούν πανταχού παρόντα σύμβολα προσευχής και αφοσίωσης στις κυπριακές εκκλησίες. Τα ανάβουν οι πιστοί ως προσφορά για προσωπικές επιθυμίες, για την υγεία αγαπημένων προσώπων ή στη μνήμη των εκλιπόντων. Αυτές οι φλόγες συμβολίζουν το φως αλλά και τη σύνδεση της ψυχής με τον Θεό. Η Σιακόλα μεταφράζει αυτήν την πράξη σε ένα προσωπικό και δημόσιο τελετουργικό. «Ήθελα να συνδέσω το διαχρονικό σύμβολο της αφοσίωσης με την πράξη της γραφής», εξηγεί η ίδια η δημιουργός. «Μέσα από αυτό, το κείμενο αποκτά νέα σημασία, και το κοινό μπορεί να αλληλεπιδράσει, να συνυφάνει και να μοιραστεί αυτές τις στιγμές».
Μια Μπιενάλε σύνδεσης
Για τη Χριστίνα Σιακόλα, η Μπιενάλε είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια έκθεση που απλώς διαρκεί καιρό. «Αυτή είναι η τρίτη μου συμμετοχή και το να λάβω φέτος βραβείο φιναλίστ είχε μεγάλη σημασία για μένα», μοιράζεται.
«Είναι υπέροχο να βλέπεις καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να συναντιούνται, αλλά εξίσου σημαντικό είναι να βλέπεις την κυπριακή καλλιτεχνική σκηνή να διαπλέκεται με αυτές τις πρακτικές. Διοργανώσεις όπως αυτή είναι ουσιαστικές για την Κύπρο, μας συνδέουν πέρα από τα σύνορα και ενθαρρύνουν συνεργασίες. Η Μπιενάλε μετατρέπεται σε ταξίδι ανακάλυψης, σε ευκαιρία έκφρασης, στοχασμού και του ανήκειν μέσα σε ένα ευρύ περιβάλλον τέχνης και νοηματοδότησης».
Η καλλιτέχνιδα αναφέρθηκε, ακόμη, στην ανταλλαγή ιδεών και στη δημιουργική εξέλιξη που προάγει η Μπιενάλε: «Το να βλέπω το έργο μου δίπλα σε καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο μου επιτρέπει να το κατανοώ με νέους τρόπους. Δεν πρόκειται απλώς για έκθεση, αλλά για σύνδεση, διάλογο και τη γέννηση νέων συνεργασιών».
Μεταμορφώνοντας το κείμενο σε φως
Η ίδια η εγκατάσταση είναι βαθιά προσωπική. «Το κείμενο που είναι χαραγμένο μέσα στο Lines of Transcendence προέρχεται από τον επικήδειο λόγο που έδωσα για τον πατέρα μου», μοιράζεται η Σιακόλα. «Η δημιουργία αυτού του έργου μου επέτρεψε να εξαγνίσω εκείνη τη στιγμή, να φωτίσω τη μνήμη όσων έχουν φύγει. Μέσα από το τελετουργικό του αναμμένου κεριού, η θλίψη μεταμορφώνεται σε φως. Είναι ταυτόχρονα μια πράξη πένθους και μια σιωπηλή γιορτή της διαρκούς σύνδεσης. Κάπου κατά μήκος αυτών των γραμμών, το μόνο που μας απομένει είναι ίχνη γεμάτα φως», εκφράζει.
Η πρακτική της Σιακόλα, στην ουσία, ριζώνει στις καθημερινές χειρονομίες και τελετουργίες. «Τα περισσότερα έργα μου πηγάζουν από μικρές πράξεις, καθημερινές ρουτίνες και απλές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις», εξηγεί. «Αντλώ έμπνευση από αυτές τις χειρονομίες και δημιουργώ χώρους όπου οι άλλοι μπορούν να εισέλθουν και να συνδεθούν. Κάποια έργα απαιτούν προσωπική, διαλογιστική διαδικασία, ενώ άλλα καλούν το κοινό να συμμετάσχει, να βιώσει, να ολοκληρώσει το έργο μέσα από την παρουσία και τη δράση του».
Κείμενο, χώρος και αισθητηριακή εμπειρία
Η έλξη της προς το κείμενο αποτελεί τον εννοιολογικό πυρήνα του έργου. «Στην καθημερινότητά μας, το κείμενο είναι επίπεδο και δισδιάστατο. Μέσα από αυτό το έργο, ήθελα να το ανασηκώσω από την επιφάνεια, να του δώσω όγκο, φως και παρουσία, ώστε να γίνει κάτι που μπορούμε να περπατήσουμε γύρω του, να το αισθανθούμε και να το βιώσουμε σωματικά. Η ανάγνωση μετατρέπεται έτσι σε σωματική, χωρική και τελετουργική πράξη. Οι λέξεις έχουν τη δύναμη να σε μεταφέρουν, να σε πάνε σε άλλα μέρη, σε άλλες καταστάσεις ύπαρξης», τονίζει η ίδια.
Η συμμετοχή του κοινού ζωντανεύει την εγκατάσταση. «Πολλοί επισκέπτες ένιωσαν την ανάγκη να πλησιάσουν, να ανάψουν ένα κερί, να διαβάσουν το κείμενο και να πάρουν μια ήσυχη στιγμή για τον εαυτό τους», λέει η Σιακόλα. «Είναι συγκινητικό να βλέπεις πώς αυτές οι μικρές, σιωπηλές πράξεις γεννούν μια κοινή επιθυμία για γαλήνη, φως και εσωτερική ηρεμία. Ο καθένας το βιώνει διαφορετικά, κι όμως υπάρχει ένα κοινό αίσθημα περισυλλογής και παρουσίας», επισημαίνει.
Ευγνωμοσύνη και συνεργασία
Η Σιακόλα αναγνωρίζει επίσης την ομαδική προσπάθεια που χρειάστηκε για να πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση. «Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην ομάδα της Μπιενάλε Λάρνακας για την εξαιρετική συνεργασία, στην επιμελήτρια για όλη της τη στήριξη και το ζεστό χαμόγελό της, καθώς και στο CYENS - Thinker Makers Space για την τεχνική βοήθεια. Η υλοποίηση αυτού του έργου ήταν πραγματικά μια συλλογική προσπάθεια».
Στο Phōs, Lines of Transcendence φως, κείμενο και τελετουργία ενώνονται σε έναν οικείο και διαδραστικό χώρο. Μέσα από τις σιωπηλές χειρονομίες του κεριού και της λέξης: η μνήμη φωτίζεται, η προσωπική περισυλλογή γίνεται κοινή εμπειρία και οι μικρές σιωπηλές πράξεις αποκαλύπτουν την ανθεκτική τους δύναμη.
Φωτογραφία: Από την εγκατάσταση της Phōs, Lines of Transcendence, της Χριστίνας Σιακόλα.
