Πώς ξεχωρίζει κανείς ένα αντικείμενο από ένα ολόκληρο μουσείο, οποιουδήποτε είδους, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου; Τα Μουσεία είναι γεμάτα αντικείμενα που λένε ιστορίες. Ακόμη και το μικρότερο ίχνος μετάλλου, όταν βρίσκεται σ' ένα μουσείο, κάτι σημαίνει.

Ζητήσαμε από δέκα ανθρώπους να ξεχωρίσουν ένα αντικείμενο από ένα μουσείο, με αφορμή τη Διεθνή Μέρα Μουσείων, που γιορτάζεται κάθε 18 Μαΐου. Και μαζέψαμε δέκα ιστορίες.



Το βλέμμα σ' αυτό το θραύσμα… θα ήταν μέρος ενός πήλινου αγάλματος, ίσως νεαρού αγοριού. Η προέλευσή του πιθανόν η θέση Τούμπα του Μιχάλη στη Σαλαμίνα. Του 6ου αιώνα π.Χ. Το πρωτοσυνάντησα στις αποθήκες του Κυπριακού Μουσείου, όταν έψαχνα υλικό για την περιοδική έκθεση «anThrOPOS: Πρόσωπα της Κύπρου ανά τους αιώνες» (Διεθνής Ημέρα Μουσείων 2012, Κυπριακό Μουσείο). Πολλές φορές αναρωτιέμαι εάν θα με μάγευε τόσο αν σωζόταν ολόκληρο...  - Ευθυμία Άλφα, αρχαιολόγος



东汉击鼓说唱俑 ή Storyteller ή «Ντελάλης ιστοριών» / East Han Dynasty (25-220), Εθνικό μουσείο της Κίνας, Πεκίνο

Είχα σταθεί σε μια τεράστια ουρά για το Εθνικό Μουσείο της Κίνας το οποίο βρίσκεται στην Πλατεία Τιέν Αν Μεν, μια ουρά που δικαίωνε τα στερεότυπα της πολυκοσμίας που αναμένει κάνεις να βρει στο Πεκίνο. Νοέμβριος του 2018, προ κορωνοϊού εποχή, χωρίς «φυσικές αποστάσεις» αλλά πολλοί με μάσκες για το νέφος. Στους πάνω ορόφους του Μουσείου γιόρταζαν κάποια επέτειο, ανάμεσα σε κόκκινες σημαίες, κόκκινα λουλούδια και ομοιώματα από διαστημικές ρουκέτες, τεράστιες οθόνες πρόβαλλαν ομιλίες και τα επιτεύγματα της σύγχρονης Κίνας: ουρανοξύστες, φωτισμένες πόλεις, πλατιοί δρόμοι, ανάπτυξη.
Στο υπόγειο οι μόνιμες συλλογές των αρχαίων αλλά και νεότερων χρόνων, λιγότερος κόσμος, μαθητές με τους δασκάλους τους, κάποιοι ήθελαν να φωτογραφηθούν με τον εξωτικό ξένο, εμένα δηλαδή, και να προβάρουν τα αγγλικά τους: Where are you from? Την Κύπρο δεν την ήξεραν, ήταν πολύ νεαροί για να γνωρίζουν τον Μακάριο, ξέρανε όμως την Ευρώπη.
Εντυπωσιακή συλλογή όχι λόγω ογκωδών εκθεμάτων αλλά λόγω της ποικιλίας, της ομορφιάς, της κομψοτεχνίας τους. Άραγε πόσο γνωρίζουμε τον κινεζικό πολιτισμό, τι διδαχτήκαμε στα σχολεία πέρα από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό;
Ξεχώρισα, όχι τυχαία, αυτό τον όλο ζωή και κέφι πήλινο τυμπανιστή. Με συγκίνησε όταν διάβασα την πινακίδα: Story-teller. Πριν 2000 χρόνια γυρνούσε, κτυπούσε το τύμπανό του και έλεγε ιστορίες. Ένας περφόρμερ, εγώ θα τον πω «ντελάλη ιστοριών», που ήρθε μέσα από τους αιώνες να με συναντήσει. Είχα βρεθεί στη Νότια Κίνα για ένα ευρωπαϊκό-κινεζικό λογοτεχνικό φεστιβάλ και ταξίδεψα μόνος στο Πεκίνο – του χρωστούσα μια επίσκεψη που δεν πραγματοποιήθηκε 30 σχεδόν χρόνια πριν. Με έφερε εδώ ένα βιβλίο, ένα Αλπούμ Ιστορίες, και αυτός ο θορυβώδης, χαρούμενος αφηγητής, αυτός ο ντελάλης ιστοριών από τα βάθη της Ασίας με άγγιξε και με συμφιλίωσε με τον εαυτό μου. Ποτέ δεν μου άρεσε η λέξη λογοτέχνης, φοβάμαι το «ποιητής», το «συγγραφέας», «ντελάλης ιστοριών» λοιπόν, συνάδελφος με αυτόν τον Κινέζο πρόγονο - Αντώνης Γεωργίου

Η γοητευτική γυναικεία μορφή που ζωγράφισε ο Βενετσιάνος Giuseppe Nogari, που τον συναντάμε από το 1726 στα κατάστιχα της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά, της συντεχνίας των ζωγράφων της Βενετίας. Γνωστός για τις προσωπογραφίες του, ο Nogari επηρεάστηκε καθοριστικά από το ύφος του Rembrandt, αλλά και από το έργο της Rosalba Carierra, μιας γυναίκας ζωγράφου της περιόδου που φημιζόταν για τα πορτραίτα της. Γρήγορα έγινε διάσημος, ζωγραφίζοντας πορτραίτα στο ύφος του Rococo, αλλά και αλληγορικές μορφές ιδίως για Γερμανούς συλλέκτες, αλλά και για τον Βρετανό Πρόξενο στην Βενετία, τον Joseph Smith, ο οποίος ήταν παράλληλα και έμπορος τέχνης.

Αυτή η αλληγορία του Nogari στην Συλλογή του Παρισιού της Λεβεντείου Πινακοθήκης εικονίζει τη Ζωγραφική που απεικονίζεται με τα σύμβολά της, κάνοντας έτσι την αφηρημένη ιδέα που 'ενσαρκώνει' χειροπιαστή αλλά και αναγνωρίσιμη, ενώ παράλληλα παίζει με το βλέμμα του θεατή. Η Ζωγραφική κρατά μια παλέτα και πινέλα στο χέρι - άραγε ετοιμάζεται να φιλοτεχνήσει το δικό μας πορτραίτο; - Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, Διευθύντρια Λεβεντείου Πινακοθήκης

Τρία υποβλητικά πρόσωπα με κυματιστά σώματα προβάλλουν από ένα σκοτεινό τοπίο. Οι ακτίνες Χ έδειξαν ότι το παιδί στα πόδια του ζευγαριού ήταν αρχικά λουλούδι που «μεταμορφώθηκε», όταν ο καλλιτέχνης πληροφορήθηκε για την εγκυμοσύνη της συντρόφου του Edith. “Η οικογένεια» δεν πρόλαβε να συναντηθεί. Ήταν η εποχή της ισπανικής γρίπης… «Οικογένεια» Egon Shiele,1918, Μουσείο Belvedere, Βιέννη - Μάριος Επαμεινώνδας

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο στη Λευκωσία, σε μια προθήκη γεμάτη αγαλματάκια, ξεχώρισα ένα μικροσκοπικό, τον “Τιμωρημένο Έρωτα που κλαίει”. Ρώτησα γιατί και έμαθα πως επειδή είναι πειρακτήρι (φυσικά), κάνει αταξίες και η Αφροδίτη τον βάζει τιμωρία. Ζήτησα να τον πάρω σπίτι μαζί μου. Πήρα αρνητική απάντηση - Πόπη Πισοουρίου, γραφίστρια

Η συλλογή οργάνων του Βέλγου κατασκευαστή Adolph Sax, που παρουσιάστηκε στα πλαίσια της έκθεσης SAX200 (2014) στο Μουσείο Μουσικών Οργάνων των Βρυξελλών. Ανάμεσα σε όλων των ειδών πνευστά όργανα που επινόησε ή τροποποίησε, στάθηκα ιδιαίτερα μπροστά στο παλαιότερο σαξόφωνο που διασώζεται στον κόσμο από το 1846. Η εφεύρεση του Σαξ άλλαξε σημαντικά το ηχόχρωμα της μουσικής των τελευταίων αιώνων - Έλλη Μιχαήλ, μουσικός

"Seagram Murals", Mark Rothko, Λονδίνο 2009 / Tate Modern

Θυμάμαι να μπαίνω στο δωμάτιο, να βλέπω το παγκάκι στην μέση του δωματίου, πηγαίνω κάθομαι, κοιτάζω, κόκκινο δεξιά κόκκινο αριστερά, αναρωτιέμαι γιατί; Συνεχίζω να κοιτάζω, βλέπω την ώρα, έχουν περάσει 20 λεπτά. Που πήγα; Δεν θυμάμαι. Χωρίς να καταλάβω πώς και γιατί ένιωθα εξαντλημένη. Με ένα μαγικό τρόπο ταξίδεψα επηρεασμένη από τους κόκκινους καμβάδες που με περιτριγύριζαν - Μαρία Βαρνακκίδου, σκηνοθέτιδα 

Τα κεφάλια του Κκάσιαλου

Στις τέχνες της αναπαράστασης ο καλλιτέχνης παρατηρεί και ξαναφτιάχνει στο έργο του την πραγματικότητα γύρω του όπως την παρατηρεί με τα δικά του μάτια. Τα δύο πέτρινα κεφάλια του Μιχαήλ Κκάσιαλου (1885 – 1974) που βρίσκονται στην είσοδο της Κρατικής Πινακοθήκης είναι τέτοια έργα. Είναι φτιαγμένα προσεκτικά και με δεξιοτεχνία για να μοιάζουν με αρχαία κεφάλια. Έτσι, ανάμεσα σε άλλα, παρατηρούν και ξαναφτιάχνουν μια πραγματικότητα καίρια για την εποχή που είναι φτιαγμένα, την εποχή που οι αφηγήσεις των γεωργών για αρχαία αντικείμενα που εμφανίζονταν μέσα από την οργωμένη γη έδεναν ‘μυθ-ιστορηματικά’ το παρόν με το παρελθόν και υπόσχονταν ένα μέλλον με αισιόδοξους γαλανούς ουρανούς. Τους ίδιους γαλανούς ουρανούς που οι μοντέρνοι αρχιτέκτονες έβαφαν τα ταβάνια των μπαλκονιών τους την ίδια εποχή περίπου. Την ίδια εποχή περίπου που τέτοια κεφάλια, θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν στους δεξιοτέχνες της πέτρας πολύ cash*. Έτσι, τα κεφάλια του Κκάσιαλου δεν ονομάζονται και ούτε είναι αντίγραφα.

Ο Κκάσιαλος σκάλιζε πρώτα την πέτρα του και μετά την έθαβε για να «παλιώσει μες το χώμα» πριν την ξεθάψει μεταμορφωμένη. Τέτοια έργα είναι τα δυο κεφάλια των ταξιδευτών του χρόνου, που δέχονται την διακριτική και σπιτική φροντίδα της Κρατικής Πινακοθήκης και υποδέχονται τους επισκέπτες με ένα αίνιγμα και με την παλιά πια δύναμη της αισιοδοξίας τους για ένα μέλλον που πέρασε. Είναι έργα τέχνης που εμψυχώνονται με την αξία που μπορεί να επικαλεστεί ένας δεξιοτέχνης που οσμίζεται, παρατηρεί και επεμβαίνει στην εποχή του πλάθοντάς την.

*Ο Πάτροκλος Σταύρου, στις «Αναμνήσεις από τον Μιχαήλ Κκάσιαλο» αναφέρει πως ο ίδιος ο Κκάσιαλος του είπε πως η ετυμολογία του ονόματός του σημαίνει περίπου «τοις μετρητοίς» - Χριστίνα Λάμπρου, ιστορικός τέχνης 



Σε μια μικρή επιτραπέζια βιτρίνα του Κυπριακού Μουσείου βρίσκεται μια μικρή αξιόλογη συλλογή από σφραγιδοκύλινδρους. Είναι ο καθένας περίπου 2-3εκ. ύψος και 1εκ. διάμετρο. Και κάθε φορά που τα αντικρίζω με απορροφά ο μικρόκοσμός τους. Μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια αρχαία μορφή animation καθώς η σκηνή αναδιπλωνόταν πάνω στις επιφάνειες. Δύσκολο να φανταστεί κανείς πως οι αρχαίοι τεχνίτες κατάφερναν να δημιουργούν τόσο εντυπωσιακές σκηνές σε μια τόσο μικρή επιφάνεια.
Οι σφραγιδοκύλινδροι, κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού στην Κύπρο, χρησίμευαν για την αναγνώριση της ταυτότητας ενός ατόμου ή της ιδιοκτησίας της περιουσίας του, για την επικύρωση εμπορικών ή άλλων συναλλαγών, ή επιπλέον για την εξουσιοδότηση ατόμων έτσι ώστε αυτά να μπορούν να προβούν σε πράξεις και ενέργειες διοικητικού χαρακτήρα - Λάρα Άλφα, σχεδιάστρια, εικονογράφος





Οταν μου ζητήθηκε να ξεχωρίσω ένα αγαπημένο αντικείμενο από κάποιο μουσείο, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν η Tate Modern και τα εντυπωσιακά εκθέματα που είχα την ευκαιρία να δω στις μεγαλεπήβολες εγκαταστάσεις της όσο ζούσα στην Αγγλία αλλά και μετά, ως επισκέπτρια.

Η Tate έχει πάντα τόσα πολλά να επιδείξει που είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.

Έτσι ξεκίνησα να σκέφτομαι τι είναι αυτό που θα έκανε ένα αντικείμενο να ξεχωρίζει και ποια θα ήταν η προσωπική μου σύνδεση μ' αυτό. Τότε άλλαξα γνώμη και ένιωσα πως η βαθύτερη προσωπική μου σύνδεση μ' ένα μουσείο βρίσκεται εδώ, στην Κύπρο. Έχοντας μεγαλώσει αλλού και κοιτάζοντας απ' έξω, το μυαλό μου πήγε κατευθείαν σε ένα μικρό μέρος που επισκέφτηκα όταν πρωτοήρθα στην Κύπρο. Το Μουσείο του Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, στην καρδιά της Λευκωσίας, που στέκει με τη μεγαλοπρέπεια του παρελθόντος του και τη λυπηρή αστάθεια για το μέλλον του, κέρδισε και βρήκε τη θέση του σ' αυτή την αναφορά για τη Μέρα Μουσείων.

Ξεκινώντας από την όμορφη αρχιτεκτονική και την πολυτελή για την εποχή του εσωτερική διακόσμηση, η αγάπη μου για τις αυθεντικές, έθνικ, πολιτιστικές ρίζες της κληρονομιάς του καθενός βρήκε στέγη σ' αυτό το μικρό μουσείο. Βρήκα, επίσης, εδώ μια σύνδεση με την πατρίδα μου στα Βαλκάνια που πέρασε την ίδια περίοδο περίπου την Οθωμανική κυριαρχία. Λατρεύω τις ομοιότητες που έφερε εκείνη η περίοδος σε τούτο το μέρος ανάμεσα στην Κύπρο και τα Βαλκάνια, αν και αργότερα εξελίχθηκαν σε δύο πολύ ξεχωριστές κουλτούρες. Αγαπώ το λιτό και συνάμα εντυπωσιακό εσωτερικό διάκοσμο αυτού του μέρους, τα κεντήματα και τις δαντέλες στα στρώματα, τα πλεκτά καλύμματα στις πολυθρόνες, τις νυχτικιές στις ντουλάπες, τα έπιπλα, τα σερβίτσια, τον υπέροχο κήπο, το χαμάμ και, εν τέλει, το σύντομο αλλά αξιομνημόνευτο ταξίδι στη ζωή εκείνης της περιόδου - Ιβάνα Αρέστη, εικαστικός, σχεδιάστρια