Η εικαστικός Κυριακή Κώστα είναι ανάμεσα στους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην περιοδεύουσα έκθεση του ifa* στο Κέντρο Τεχνών NeMe “The Event of a Thread.Global Narratives in Textiles” με θέμα τα υφάσματα και την “ανάγνωσή” τους. Μας μίλησε για το έργο Diaspora -I must have swallowed the dust, μια εγκατάσταση φτιαγμένη από τη σκόνη που συνέλεξε η καλλιτέχνιδα κατά την περίοδο που ένα σύννεφο σκόνης ταξίδεψε από τη Συρία στην Κύπρο το 2015.

Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το έργο;

Η ιδέα προέκυψε ως εσωτερική ανάγκη και ως άμεση αντίδραση στη συριακή κρίση και τα δεινά που προκαλεί στον συριακό λαό.

Πώς συνδέεται το έργο σου με το θέμα της έκθεσης;

Η έκθεση “The Event of a Thread: Global Narratives in Textiles”, ανάμεσα σε άλλα, στρέφεται προς τα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια είναι τα εγγενή νοήματα και τα μηνύματα που ενυπάρχουν στα υφάσματα; Ποια είναι η πολιτιστική τους σημασία; Πώς μπορούμε να «αναγνώσουμε» ένα ύφασμα; Τι μπορούν να μας πουν τα υφάσματα για τις καταβολές τους, τα νοήματά τους, αλλά και τους κοινωνικούς τους ρόλους; Τα υφάσματα αποτελούν ένα σημείο όπου η τέχνη συναντά τη χειροτεχνία, οι παραδόσεις βρίσκουν το παρόν και η τοπική γνώση διασταυρώνεται με τις διεθνείς σχέσεις. Η έκθεση φέρνει στο φως τους ποικίλους και περίπλοκους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες χειρίζονται τα υφάσματα. Συνδέουν προσωπικά και αισθητικά αφηγήματα με την κοινωνική και οικονομική σύνθεση ενός διεθνοποιημένου κόσμου. Το έργο ΔΙΑΣΠΟΡΑ - “Έχω καταπιεί τη σκόνη”, το οποίο έχει πρωτοπαρουσιαστεί σε ατομική έκθεση στο Stedelijk Museum Bureau Amsterdam στην Ολλανδία, τον Απρίλιο του 2016, έχει ως θέμα κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που είναι συνδεδεμένες με την πολιτική ιστορία και ίσως να καλύπτει τα ερωτήματα που θέτουν για προβληματισμό οι επιμελητές. Το παρακάτω μικρό απόσπασμα είναι από κείμενο της κοινωνιολόγου Ίριδος Πισσαρίδη, το οποίο δίνει μικρή περιγραφή της σκέψης και της εφαρμογής του έργου:

«[…] Τον Σεπτέμβριο του 2015, εκατομμύρια σωματίδια σκόνης ταξίδεψαν από τη Συρία και κάλυψαν την Κύπρο. Το σύννεφο σκόνης ήταν τόσο μεγάλο που έγινε ορατό από τους δορυφόρους της NASA. Καθώς το νησί της Κύπρου γέμιζε με σκόνη, η Συρία άδειαζε από ανθρώπινες ζωές. Η καλλιτέχνιδα Κυριακή Κώστα, επηρεασμένη από την ιδέα της σκόνης ως υλικού μεθοριακών χώρων, συλλέγει σκόνη και τη μορφοποιεί φτιάχνοντας ψηφιδωτές μορφές, υφαντική τέχνη και video art σε σχήματα και μορφές κατεστραμμένων τοποθεσιών - τις οποίες εντοπίζει μέσω δορυφορικού χάρτη.

Έτσι συνθέτει ένα έργο-ετεροτοπία φτιαγμένο από υλικό 'αλλοτινών' χώρων. Δημιουργεί ένα έργο που φτιάχνεται μέσα από υλικό τοποθεσιών που συνεχώς και συστηματικά εξαιρούνται από τη σύνθεση του δυτικού υποκειμένου. Το έργο ασκεί κριτική με αυτόν τον τρόπο στους αποκλεισμούς 'των άλλων' και 'των έξω' που προβάλλει και προωθεί η σημερινή δυτική σκέψη».

Σε ένα από τα έργα ένα χαλί αφέθηκε να απορροφήσει τη σκόνη, θολώνοντας τα όρια μεταξύ αντικειμένων του πολιτισμού και του φυσικού κόσμου, συλλαμβάνοντας και τα δύο σαν μέρη στις ίδιες κοινωνικές ιστορικές διαδικασίες. Μίλησέ μας λίγο για αυτό.

Η σκόνη λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος -υλικό ανάμεσα σε κόσμους-, ως στοιχείο ενδιάμεσων (συνοριακών - μεθοριακών) χώρων, ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρηνική ζωή και ως αίτιο μιας ασφυκτικής στιγμής, η οποία ωστόσο δεν είχε καμία πολιτική συνέπεια στις δυτικές κοινωνίες. Πόση από αυτή τη σκόνη ήταν ανθρώπινη ύλη; Και πόση από αυτή είχε σημασία στα «δυτικά λογοκρατούμενα όντα» που την ανέπνευσαν και περπάτησαν ανάμεσα σε αυτήν; Τι έμεινε στη γη από το πέρασμά της και πόση ήταν η διασπορά της; Έφερε μαζί της σπόρους ή μήπως ήταν μικροσκοπικά κομμάτια από ανθρώπινα δόντια; Η σκόνη είναι από μόνη της ένας συλλέκτης ουσιών. Φέρνει ό,τι φέρνει και καθώς ο άνεμος τη μετακινεί, πέφτει όπου πέφτει. Ο ουρανός, ως μια τεράστια μεθόριος του μη χώρου, έγινε ένας μεταφορέας, ένας κομιστής ανθρώπινης ουσίας.





Καθώς οι άντρες και οι γυναίκες σκούπιζαν τις αυλές τους, η Συρία μεγάλωνε στη γη τους. Η ύλη γινόταν χώμα και μέσα από το έργο το χώμα γίνεται πάλι ύλη. Καθώς η σκόνη μετασχηματίζεται και επανεγκαθίσταται, αποκαλύπτει ένα μεγαλύτερο φάσμα πραγμάτων. Μέσα από το νέο σχήμα της μας επιτρέπει να δούμε τι περισσότερο μπορεί να προσφέρει ως επιδραστικό αντικείμενο και ως εμπεριέχουσα μια «άλλη» χωρικότητα συνάμα.





Μέσα από αυτή τη δουλειά, ο αντίκτυπος, ο δημιουργηθείς από τον χώρο και την προ-υποκειμενικότητα της συνείδησης, μου επιτρέπει να μιλήσω για έναν τόπο κοντινό αλλά αποκλεισμένο από την πολιτική συνείδηση του δυτικού υποκειμένου. Ο «άλλος / άλλη» που πεθαίνει στον «δικό του / της πόλεμο» και το μέρος που δεν είναι το «δικό μας μέρος» είναι τώρα μπροστά μας και μέσα μας, καθώς τα αναπνέουμε. Μέσα από αυτό το έργο «ο άλλος» και «το άλλο μέρος» είναι τώρα ανασυντεθειμένα ως φυσικά αντικείμενα, που ειρωνικά και αποτροπιαστικά μας δίνουν την ευκαιρία να τα «δούμε» και να τα βιώσουμε για πρώτη φορά.



Το έργο, ως «το μέρος», «η ανθρώπινη ύλη», «το υλικό» από μόνο του, είναι πλέον κάτι που φθάνει σε εμάς με την έννοια ότι το βιώνουμε ως ένα αργοπορημένο καρτεσιανό αντικείμενο της γνώσης μας. Τέτοιο, για το οποίο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα παρά να το αναγνωρίσουμε και να αναλογιστούμε - αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο την ίδια την αδράνειά μας και την αναπαυτικά αναβληθείσα έννοια της (μη) πράξης μας.

Το έργο δημιουργήθηκε το 2015, τι νομίζεις ότι είναι αυτό που το κάνει επίκαιρο σήμερα;

Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται. Εδώ και αρκετό καιρό έχει μεταβληθεί σε διαμάχη ισχύος μεταξύ υπερδυνάμεων που δεν φαίνεται να είναι διαχειρίσιμη.Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο σεβασμός του δικαίου, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια προσβάλλονται, το μεταναστευτικό κύμα και αυτό δημιουργεί φόβο, βία και ανομία στην κοινωνία. Ο ρατσισμός βρίσκεται σε έξαρση. Το 2015 συναισθηματικά και αυθόρμητα δημιούργησα αυτό το έργο, τότε δεν είχα φανταστεί τι διάρκεια θα είχε αυτός ο πόλεμος, ήταν τόσο έντονος, σκληρός και καταστροφικός που πίστευα ότι θα είχε άμεσο τέλος. Κάτω από αυτές τις έννοιες το έργο ναι, μπορεί να είναι επίκαιρο. Από την άλλη δεν είναι λίγες οι φορές που στη διάρκεια αυτού του πολέμου πέρασε από το μυαλό μου ότι στο σήμερα δε θα άντεχα να αγγίξω το συγκεκριμένο θέμα καλλιτεχνικά.



INFO

Με αφετηρία τη Δρέσδη, η έκθεση The Event of a Thread έχει ταξιδέψει στο Koυβέιτ και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη όπου παρουσιάστηκε μαζί με έργα δεκατριών ακόμη καλλιτεχνών στην Istanbul Modern (με συνεπιμελητή τον Oyku Oszoy). Έπειτα, η έκθεση ταξίδεψε στο Negev Museum of Art στην Μπιρ Σεβά (με συνεπιμελήτρια την Dalia Manor). Για την έκδοση της Λεμεσού στο NeΜe Arts Centre την έκθεση θα συνοδεύσουν to harmless entrepreneurs, μια διάλεξη-περφόρμανς από την Judith Raum στις 5 Σεπτεμβρίου και ένα σεμινάριο στις 10 Οκτωβρίου με τις Νόλη Μωυσή & Θέκλα Κυρίτση.

Την έκθεση επιμελούνται οι Susanne Weiß και Inka Gressel (ifa) σε συνεργασία με το NeMe. Συμμετέχουν επίσης οι καλλιτέχνες Ulla von Brandenburg, Noa Eshkol, Andreas Exner, Uli Fischer, Zille Homma Hamid, Heide Hinrichs, Olaf Holzapfel, Christa Jeitner, Elisa van Joolen & Vincent Vulsma, Eva Meyer & Eran Schaerf, Karen Michelsen Castanon, Judith Raum, Franz Erhard Walther και ο χώρος του Bauhaus Space.

Εγκαίνια έκθεσης: Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2020, 7:30 μ.μ.

Ξενάγηση από την επιμελήτρια: Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2020, 10 π.μ.

Διάλεξη-περφόρμανς από την Judith Raum: Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2020, 11π.μ. Διαλέξεις από τις Νόλη Μωυσή & Θέκλα Κυρίτση: Σάββατο 10 Οκτωβρίου, 11π.μ. (ο χώρος θα ανακοινωθεί). Διάρκεια έκθεσης: 4 Σεπτεμβρίου-24 Οκτωβρίου 2020. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη-Παρασκευή, 17:30-20:30, Σάββατο: 10:00-13:00. Διεύθυνση: Γωνία Ελλάδος και Ενώσεως 3041, Λεμεσός. Πληροφορίες neme.org.

*Ο ifa αποτελεί τον παλαιότερο διεθνή πολιτιστικό και εκπαιδευτικό οργανισμό στη Γερμανία. Προωθεί τη συνύπαρξη μεταξύ ανθρώπων και πολιτισμών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο ifa θεωρεί τη σύγχρονη τέχνη ένα σημαντικό μέσο για διεθνή διάλογο και διοργανώνει εκθέσεις για τις σύγχρονες εικαστικές τέχνες, την αρχιτεκτονική, το σχέδιο και τη φωτογραφία, οι οποίες θέτουν τις σύγχρονες συζητήσεις σε ένα ευρύτερο διεθνές πλαίσιο, και δημιουργεί τοπικές πλατφόρμες για συναντήσεις.