Το μουσείο του Άμστερνταμ Rijksmuseum απέκτησε τέσσερις ασημένιες και επιχρυσωμένες αλατιέρες που είχε κατασκευάσει ο αργυροχόος του 17ου αιώνα, Johannes Lutma, αφού επιστράφηκαν από τους κληρονόμους της Γερμανοεβραίας συλλέκτριας Emma Budge.
Είναι δύο ταιριαστά ζευγάρια, με το ένα να έχει φτιαχτεί το 1639 και το άλλο το 1643. Το σχέδιο περιλαμβάνει τον θεό Έρωτα να κάθεται πάνω σε ένα δελφίνι με την ουρά του θαλάσσιου θηλαστικού πάνω στους ώμους του. Ο Έρωτας στηρίζει στο χέρι του ένα μπολ που μοιάζει με κοχύλι. Ελάχιστα δείγματα του έργου του Lutma έχουν διασωθεί με τις συγκεκριμένες αλατιέρες να θεωρούνται ως αριστουργήματα που αποτυπώνουν τις γνώσεις του στο στυλ που κυριαρχούσε στις διακοσμητικές τέχνες της Βόρειας Ευρώπης το πρώτο μισό του 17ου αιώνα. Τα άλλα κομμάτια από τον Johannes Lutma στη συλλογή του Rijksmuseum είναι μετάλλια και ανάγλυφα.
Ο Johannes Lutma γεννήθηκε το 1587 και ως έφηβος μαθήτευσε κάτω από τον μπαρόκ αργυροχόο Paul van Vianen πριν ανοίξει το δικό του κατάστημα στο Άμστερνταμ το 1621. Έγινε ο κορυφαίος αργυροχόος της πόλης, ένα σημαντικό επίτευγμα καθώς στο Άμστερνταμ του 17ου αιώνα υπήρχαν περισσότερα από 300 εργαστήρια ασημιού και χρυσού. Μάλιστα, μετά το Παρίσι επρόκειτο για το σημαντικότερο κέντρο αργυροχοΐας και χρυσοχοΐας στην Ευρώπη, με το Λονδίνο να έχει λιγότερα από μισά εργαστήρια παρόμοια τέχνης.
Είναι χαρακτηριστικό πως πολλοί επιφανείς ποιητές και συγγραφείς εγκωμίασαν το ταλέντο του ως καλλιτέχνη και τεχνίτη, με τον σπουδαίο Ολλανδό ζωγράφο Rembrandt μάλιστα να φιλοτεχνεί ένα πορτρέτο του το 1656.
Παρά την καλή του φήμη κατά τη διάρκεια της ζωής του, λίγα από τα δημιουργήματα του Lutma έχουν επιβιώσει στους αιώνες. Πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι συγκεκριμένες αλατιέρες ανήκαν στην Emma και Henry Budge, ένα πλούσιο ζευγάρι από το Αμβούργο που δημιούργησε μια μεγάλη συλλογή καλών έργων τέχνης. Η Emma έζησε σχεδόν μια δεκαετία περισσότερο από τον Henry, και όταν έφυγε από τη ζωή το 1937, οι ναζί ανάγκαζαν τους Εβραίους να πουλήσουν τα υπάρχοντά τους με όλα τα κέρδη να πηγαίνουν στο εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα και όχι στους κληρονόμους. Έτσι, οι τέσσερις αλατιέρες κατέληξαν μέσω «αναγκαστικής πώλησης» σε ένα Γερμανό έμπορο. Επανεμφανίστηκαν σε δημοπρασία το 1960 όπου αγοράστηκαν από την πόλη του Άμστερνταμ και το ολλανδικό κράτος. Δύο από αυτές εκτέθηκαν στο Rijksmuseum και οι άλλες δύο στο Amsterdam Museum.
Το 2013, ερευνητές του Amsterdam Museum ανακάλυψαν ότι οι αλατιέρες που εκτίθενταν στο μουσείο είχαν ιστορικό ιδιοκτησίας αμφιβόλου προελεύσεως. Αυτό πυροδότησε έρευνα και από το Rijksmuseum, με τους ερευνητές του να επισημαίνουν επίσης την προέλευση των αντικειμένων ως ύποπτη. Το 2014, επιτροπές αποκατάστασης από πολλές χώρες διαπίστωσαν ότι τα προϊόντα από την περιουσία της Emma Budge προέρχονταν από «αναγκαστική πώληση» και μια μεγάλη ποικιλία έργων τέχνης επιστράφηκαν στους κληρονόμους των Budge από μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Η ολλανδική Επιτροπή Αποκατάστασης έκρινε ότι οι συγκεκριμένες αλατιέρες έπρεπε επίσης να επιστραφούν, κάτι που αποφασίστηκε επίσημα το 2022.
Στις 12 Μαΐου 2023, οι αλατιέρες επιστράφηκαν στους κληρονόμους της Emma Budge. Επίσης, στις 12 Μαΐου 2023, οι κληρονόμοι πούλησαν και τις τέσσερις αλατιέρες στο Rijksmuseum.
Από τις 6 Σεπτεμβρίου, οι αλατιέρες θα εκτίθενται στο Rijksmuseum σε μια ειδική έκθεση που θα περιλαμβάνει την ιστορία των αντικειμένων καθώς και την ιστορία της Emma Budge ως φιλανθρώπου και συλλέκτη έργων τέχνης. Επίσης, μέρος της έκθεσης θα είναι και ένα ζευγάρι από πορτρέτα του Johannes Lutma και της δεύτερης συζύγου του Sara de Bie ζωγραφισμένα από τον Jacob Adriaensz.
Πηγή: lifo.gr