Συνέντευξη στη Μερόπη Μωυσέως

Ήρθαν για πρώτη φορά στην Κύπρο το 1971 για τα γυρίσματα της ταινίας The Beloved. Στα τέλη Ιουλίου επέστρεψαν, 40 χρόνια μετά, για τα γυρίσματα του δημιουργικού ντοκιμαντέρ "Δωμάτιο Αναμνήσεων", το οποίο ξεκινά την αφήγησή του από εκείνη την ταινία. Ο Βρετανός ηθοποιός Ρίτσαρντ Τζόνσον και ο Αμερικανός παραγωγός ταινιών Πάτρικ Κέρτις μιλούν στο "Π" για το τότε και το τώρα της Κύπρου

Ρίτσαρντ Τζόνσον και Πάτρικ Κέρτις. Δύο μορφές του Χόλιγουντ των δεκαετιών '60 και '70, ο πρώτος ηθοποιός και ο δεύτερος παραγωγός ταινιών. Οι δύο κύριοι βρίσκονταν στην Κύπρο τις προηγούμενες μέρες, συμμετέχοντας στο -γυρισμένο σε κινηματογραφικό ύφος- ντοκιμαντέρ "Δωμάτιο Αναμνήσεων", το οποίο συνυπογράφουν ως σκηνοθέτης ο Κωνσταντίνος Πατσαλίδης και ως σεναριογράφος ο Γιώργος Αβραάμ. Το ντοκιμαντέρ έχει αφορμή την ταινία The Beloved, που γυρίστηκε στο κατεχόμενο σήμερα Κάρμι, το 1971. Στην ταινία πρωταγωνιστούσε ο Ρίτσαρντ Τζόνσον ως "Ορέστης", ο Κύπριος γιος που επέστρεψε στο νησί από το Λονδίνο για να πάρει την περιουσία που του άφησε ο πατέρας του. Ο Πάτρικ Κέρτις ήταν ο παραγωγός της. Συμπρωταγωνίστρια του Τζόνσον, η Ρακέλ Γουέλς [τότε σύζυγος του Κέρτις, χώρισαν έναν χρόνο μετά τα γυρίσματα της ταινίας]. Την ταινία σκηνοθέτησε ο Τζορτζ Παν Κοσμάτος.

Σαράντα χρόνια μετά, ο Ρίτσαρντ Τζόνσον και ο Πάτρικ Κέρτις επέστρεψαν στην Κύπρο για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ. Μίλησαν στο "Π" λίγο πριν ο Κέρτις αναχωρήσει για την Αμερική, και ο Τζόνσον συνεχίσει τις διακοπές του στη χώρα μας.

1971

"Ο Ρίτσαρντ Τζόνσον κι εγώ, μαζί με τις οικογένειές μας, ήμασταν γείτονες στο Λονδίνο. Η Ρακέλ [Γουέλς] συμμετείχε τότε σε μια ταινία με τίτλο 1000 Million Years B.C. [1966, σ.σ. ήταν η ταινία που την καθιέρωσε και ως διεθνές σύμβολο του σεξ στη μεγάλη οθόνη]. Ήταν η πρώτη φορά που ταξιδεύαμε στην Ευρώπη. Βεβαίως τότε ήμασταν πολύ νεώτεροι. Αγοράσαμε εκεί ένα σπίτι το οποίο ήταν πολύ κοντά στο σπίτι του Ρίτσαρντ. Γνωριζόμασταν λοιπόν, ήμαστε φίλοι. Και ο Ρίτσαρντ γνώριζε τον Τζορτζ Κοσμάτο. Ο ίδιος είχε γράψει ένα σενάριο και θα το σκηνοθετούσε. Είπαμε πως ίσως θα μπορούσα να είμαι ο παραγωγός και η Ρακέλ να είναι η πρωταγωνίστρια", αναφέρει ο Πάτρικ Κέρτις. "Ο Τζορτζ κι εγώ αρχίσαμε, λοιπόν, να συζητάμε και ο ίδιος, ως Ελληνοκύπριος, ήθελε να δημιουργήσει εδώ [στην Κύπρο] την ταινία. Ήρθαμε λοιπόν και κάναμε όλα όσα έπρεπε να κάνουμε για το γύρισμα μιας ταινίας".

Ερχόμενοι στην Κύπρο, όπου παρέμειναν για οκτώ βδομάδες, ο Ρίτσαρντ Τζόνσον έφερε το γιο του, Νίκολας, το δε ζευγάρι Κέρτις - Γουέλς τα παιδιά της Ρακέλ από τον πρώτο της γάμο, Ντέιμον και Τάνια. Τα τρία παιδιά κυριαρχούν στο πρώτο πλάνο της ταινίας The Beloved, τρέχοντας στην παραλία του Καρμιού υποδυόμενοι τους τρεις πρωταγωνιστές, οι οποίοι μεγαλώνοντας θα μπλεχτούν σε ένα... ερωτικό τρίγωνο.

Για τα γυρίσματα της ταινίας, εκτός από τον Βρετανό Ρίτσαρντ Τζόνσον, την Αμερικανίδα Ρακέλ Γουέλς, τον ελληνικής καταγωγής Τζορτζ Παν Κοσμάτο και τον αδελφό του, ως βοηθό σκηνοθέτη [και βεβαίως όλους τους κατοίκους των χωριών Κάρμι και Τριμίθι ως κομπάρσους], το τεχνικό προσωπικό ήρθε από την Ιταλία. Επικεφαλής του, ο διευθυντής φωτογραφίας Μαρτσέλο Γκάτι. "Δεν υπήρχε κινηματογραφική υποδομή εδώ. Οπότε έπρεπε να φέρουμε τα πάντα από τη Ρώμη. Ολόκληρο το επιτελείο και όλος ο εξοπλισμός ήρθαν από τη Ρώμη, με μια ομάδα με την οποία είχα συνεργαστεί και παλαιότερα", σημειώνει ο Π. Κέρτις.

"Στήσαμε στην Κύπρο και κάναμε την ταινία. Πήγαμε πίσω στη Ρώμη και κάναμε το μοντάζ, προσθέσαμε τη μουσική, όλη την παραγωγή εκεί. Σήμερα όλα είναι ψηφιακά. Τότε δουλεύαμε με φιλμ. Δεν υπήρχε θάλαμος εμφάνισης του φιλμ. Έπρεπε να στέλνουμε τα rushes στη Ρώμη, να εμφανίζονται, να έρχονται, να τα βλέπουμε αν είναι καλά. Αυτό κάναμε κάθε μέρα. Στέλναμε τα φιλμ με αεροπλάνο από το αεροδρόμιο της Λευκωσίας στη Ρώμη και έρχονταν δύο μέρες αργότερα. Η ταινία The Beloved ήταν ένα πρότζεκτ του Τζορτζ Κοσμάτου. Ήταν τιμή μου που ήμουν ο παραγωγός, όμως ήταν ένα δικό του όραμα και φτιάξαμε την ταινία που ο ίδιος ήθελε. Περάσαμε ωραία".
Θυμάται ακόμη ο Πάτρικ Κέρτις: "Εκείνον τον καιρό ήταν... η Κύπρος. Δεν υπήρχαν οι βλακείες με τη "βόρεια" Κύπρο. Πηγαίναμε παντού. Υπήρχε βεβαίως η γραμμή των Ηνωμένων Εθνών, που έπρεπε να περάσουμε για να πάμε κάπου, αυτό το θυμάμαι. Τρία χρόνια πριν την εισβολή... Και θυμάμαι πως περάσαμε πολύ ωραία. Ήρθαμε με τις οικογένειές μας, με τα παιδιά μας. Ήταν όλοι εξαιρετικά καλοί μαζί μας. Ακόμη κι αν δεν καταλάβαιναν τίποτα απ' όσα κάναμε. Όμως και εκείνοι ένιωθαν ελεύθεροι, χάρη στον Τζορτζ Κοσμάτο. Ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα και έπειθε τους κομπάρσους να κάνουν πράγματα που καμία άλλη στιγμή δεν θα έκαναν".
Και ο Ρίτσαρντ Τζόνσον; Βεβαίως θυμάμαι τη λιακάδα, τη θάλασσα και τα μπάνια, τη φιλία των ανθρώπων - Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων. Οι μέρες εκείνες ήταν ειρηνικές. Και τα γυρίσματα ευχάριστα - με κάποιες διαφωνίες βεβαίως, αλλά αυτό είναι φυσιολογικό. Στην Κύπρο ακολούθησα και τη συνήθη πρακτική μου όταν είμαι κάπου για μεγάλο χρονικό διάστημα, να μείνω σε διαμέρισμα και όχι σε ξενοδοχείο. Είχα ένα μικρό διαμέρισμα στην Κερύνεια, στο λιμάνι, πάνω από ένα εστιατόριο. Υπέροχο μέρος. Το απόλαυσα. Έγινα ένα με τα έπιπλα".

2010

"Άναμπελ, κάποιος τρελός στην Κύπρο θέλει να κάνει ένα ντοκιμαντέρ για το The Beloved και θέλει τη συμμετοχή μας!", ήταν η αντίδραση του Πάτρικ Κέρτις όταν στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο έφτασε ένα σχετικό email του Γιώργου Αβραάμ.
"Μετά επικοινώνησαν και με τον Ρίτσαρντ, έκαναν πολλή και καλή δουλειά. Θεωρώ την ιδέα του Γιώργου και του Κωνσταντίνου [Πατσαλίδη] ένα πολύ ωραίο στόρι. Ανυπομονώ να δω την ταινία τους".
Πάντως, καθώς προχωρούσε η διαδικασία, οι δύο είχαν τους δισταγμούς τους κατά πόσο θα συνέβαινε. "Δεν πιστεύαμε με τον Ρίτσαρντ ότι οποιοσδήποτε θα σκεφτόταν οτιδήποτε για μια ταινία που δημιουργήσαμε πριν από 40 χρόνια. Ωστόσο, τα παιδιά έχουν πάθος για την ταινία που φτιάχνουν".

2011

"Ερχόμαστε ακριβώς 40 χρόνια μετά. Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο συναίσθημα. Αν περνούσαν όλα αυτά τα χρόνια και ήμουν εδώ, μπορεί να μην καταλάβαινα τις αλλαγές που επήλθαν. Όμως, για μας είναι εντελώς διαφορετικά. Από την απλή ζωή, το ψάρεμα, τα περβόλια με τα δέντρα γεμάτα φρούτα, τους λιγοστούς τουρίστες, από έναν ευγενή τρόπο ζωής, σε ένα μοντέρνο, ευρωπαϊκό κράτος. Με όλα τα καλά και τα κακά που αυτό συνεπάγεται", αναφέρει ο Ρίτσαρντ Τζόνσον. "Η ίδια η Λευκωσία που ήταν μια συμμαζεμένη, σκονισμένη πόλη με μικρά σπίτια εδώ και εκεί, με μικρά καταστήματα και εστιατόρια. Τώρα είναι γεμάτη τσιμεντένια κουτιά, παντού".

Για το περιβάλλον

Σήμερα, ο Πάτρικ Κέρτις ζει στην πόλη St. George των 80 χιλιάδων κατοίκων, στην Ούτα των ΗΠΑ. Οδηγεί ένα αυτοκίνητο prius και νιώθει εξαιρετικά καλά γι' αυτό. "Είναι η μικρή μου συνεισφορά στην προστασία του περιβάλλοντος". Ο Ρίτσαρντ Τζόνσον είναι πιο δραστήριος σ' αυτό τον τομέα. Δημιούργησε με τη σύζυγό του στο διαδίκτυο την ιστοσελίδα www.itsagreengreenworld.com, όπου περιλαμβάνονται ξενοδοχεία τα οποία χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ζουν στο Λονδίνο, αλλά ταξιδεύουν συχνά και κάνουν οι ίδιοι την παρουσίαση στη σελίδα τους. Την εμπειρία από το ταξίδι του στην Κύπρο, ο Ρίτσαρντ Τζόνσον θα την παρουσιάσει στη στήλη που διατηρεί στη Sunday Mail.

Περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι και οι δύο, θεωρούν πως στην Κύπρο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Κύπρο είναι ανεξάντλητες. "Χαίρομαι που βλέπω ηλιακά συστήματα στην οροφή των σπιτιών, μπορούν να γίνουν όμως πολύ περισσότερα απ' αυτό. Μπορείτε να έχετε ηλιακά και αιολικά πάρκα παντού", αναφέρει ο Ρ. Τζόνσον, ενώ ο Π. Κέρτις θεωρεί πως "κατά περίεργο τρόπο, το ότι καταστράφηκε η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στο Βασιλικό μπορεί να ωθήσει σε αυτές τις εναλλακτικές μεθόδους".

Για την πολιτική

Οι δύο κύριοι αποδείχθηκαν καλοί γνώστες της πολιτικής κατάστασης στον τόπο. Ή, τουλάχιστον, φάνηκε πως ενδιαφέρθηκαν να τη μάθουν: "Και βεβαίως έχει αλλάξει η πολιτική κατάσταση, όχι προς το καλύτερο, δυστυχώς. Όταν φύγαμε, επήλθε ο διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων, ο πόλεμος, η Πράσινη Γραμμή που υπήρχε όταν ήμαστε εδώ αλλά με πολύ πιο απλές διαδικασίες για να περάσει κανείς από την μια πλευρά στην άλλη. Ο κόσμος ζούσε ακόμη μαζί. Τώρα υπάρχει πολλή λύπη. Μπορείς να τη νιώσεις. Κυρίως από τους ανθρώπους που ζούσαν εκεί [στα κατεχόμενα] και έχασαν τα πάντα. Και δεν έχουν ξαναπάει, γιατί δεν θέλουν να αναγνωρίσουν το ψευδοκράτος. Να υπογράψουν και να πάνε. Γιατί να το κάνουν αυτό; Το νησί είναι ένα. Γιατί να πρέπει να υπογράψουν οτιδήποτε; Η κατάσταση είναι πραγματικά λυπηρή", αναφέρει ο Ρ. Τζόνσον.

"Πρέπει να πω πως το ένιωσα αυτό - από απόσταση, βέβαια. Πρέπει να είναι άσχημο για σας. Όπως είναι για τον παλαιστινιακό λαό, όπως ήταν για τον κόσμο της Ανατολικής Ευρώπης, για τους Γερμανούς για παράδειγμα, ακόμη και για τους ανθρώπους στη Βόρεια Ιρλανδία.
Και την περασμένη βδομάδα ήταν οι προκλητικές δηλώσεις του Ερντογάν. Τι στο καλό..; Να πει πως θα 'παγώσουν' οι σχέσεις Τουρκίας - ΕΕ, αν η ε/κυπριακή πλευρά αναλάβει την κυπριακή προεδρία πριν την εξεύρεση λύσης; Νομίζει πως η ΕΕ θα δεχτεί κάτι τέτοιες δηλώσεις από μια χώρα που θέλει να ενταχθεί στους κόλπους της; Είναι τρελό! Πώς τού ήρθε; Δυστυχώς, τα δικαιώματα των ανθρώπων έχουν χαθεί. Είναι δικαίωμα του καθενός να ζει ειρηνικά, αρμονικά, με την οικογένειά του, να στέλνει τα παιδιά του στο σχολείο, να κάνει όλα όσα θέλουμε όλοι να κάνουμε. Όχι να υπογράφει ηλίθια χαρτιά για να πάει εκεί που θέλει. Αυτή είναι μια κατάσταση που με ενοχλεί ως άνθρωπο και ως μέλος της ΕΕ, ωστόσο δεν θα πω εγώ τι πρέπει να κάνετε, τι πρέπει να κάνει ο οποιοσδήποτε. Απλώς, για μένα, είναι πολύ λάθος και πολύ δυσάρεστο για τους ανθρώπους. Εν τέλει, ποιος θέλει να είναι δυστυχισμένος;"...

Ο Ρίτσαρντ Τζόνσον [30 Ιουλίου 1927] είναι ηθοποιός, παραγωγός, καθηγητής και συγγραφέας. Έχει πρωταγωνιστήσει σε πολλές βρετανικές ταινίες της δεκαετίας του '60, ενώ ξεχώρισε και για τη θεατρική του παρουσία. Από τον πρώτο του γάμο με τη Σίλα Σουίτ απέκτησε δύο παιδιά, εκ των οποίων η μια είναι ηθοποιός. Το 1965 παντρεύτηκε τη διάσημη ηθοποιό Κιμ Νόβακ, πρωταγωνίστρια στην ταινία του Χίτσκοκ Vertigo και στην ταινία My Funny Valentine. Παρέμειναν μαζί για μόλις έναν χρόνο. Πρόλαβαν όμως να παίξουν μαζί στην ταινία The Amorous Adventures of Moll Flanders. Ο Ρίτσαρντ Τζόνσον παντρεύτηκε ξανά, αποκτώντας ένα ακόμη παιδί. Απέκτησε και ένα τέταρτο από τη Φρανσουά Πασκάλ. Το 2004 παντρεύτηκε στην παραλία της Γκόα τη Λιν Γκέρνι, με την οποία ήταν ζευγάρι από το 1989. Εξακολουθούν να είναι μαζί μέχρι σήμερα και συνεργάζονται ως ιδρυτές της ιστοσελίδας itsagreengreenworld.com. Ο Ρίτσαρντ Τζόνσον διατηρεί ένα μπλογκ στο διαδίκτυο με τίτλο The Shakespeare Masterclass. Έχει επίσης μια στήλη στη Sunday Mail όπου γράφει για τα ταξίδια του. Γιόρτασε τα 84α γενέθλιά του στις 30 Ιουλίου στην Κύπρο.

Ο Πάτρικ Κέρτις [1938] υπήρξε παραγωγός ταινιών στο Χόλιγουντ. Συμμετείχε στην ταινία "Όσα παίρνει ο άνεμος" [1939] ως το μωρό της Μέλανι [Ολίβια ντε Χάβιλαντ]. Είναι ένας από τους λίγους εν ζωή ηθοποιούς που συμμετείχαν στην ταινία. Υπήρξε σύντροφος της Λίντα Έβανς. Χώρισαν το 1962 και το 1967 παντρεύτηκε τη Ρακέλ Γουέλς, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Παρέμειναν μαζί μέχρι το 1972. Το 1975 παντρεύτηκε τη Μάργκολιν Κέρτις. Χώρισαν το 1978 και από το 1988 είναι παντρεμένος με την Άναμπελ.

Δωμάτιο Αναμνήσεων
Τα γυρίσματα του δημιουργικού ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκαν στην Κύπρο στα τέλη Ιουλίου. Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Πατσαλίδης
Σενάριο: Γιώργος Αβραάμ
Διευθυντής φωτογραφίας: Κωνσταντίνος Όθωνος
Δεύθυνση παραγωγής: Γιώργος Πάντζης, Μόνικα Νικολαΐδου
Εκτέλεση παραγωγής: Walking Around The World, σε συμπαραγωγή με τις εταιρείες Filmblades, Atlantis Film Solution, Roll Out Vision Services.
Χορηγοί: ΚΟΤ, CYTAVISION, AHK, Eλληνική Τράπεζα, Audi-Unicars, E.L.A Dvd Club, Κυπριακές Αερογραμμές, British Airways.