Είκοσι ηθοποιοί από διαφορετικές χώρες συμμετέχουν σε μια site specific περφόρμανς την οποία θα δούμε την Πέμπτη 12 Ιουνίου στην εγκαταλειμμένη αυλή όπου παλιά στεγαζόταν το οίκημα Ελεύθερης Ενιαίας Καρπασίας, κοντά στο Λήδρα Πάλας.
Θέμα της περφόρμανς είναι οι «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου και με αυτήν ολοκληρώνεται το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Walls_Separate_Worlds, στο οποίο συμμετέχει το Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΚΚΔΙΘ) και το οποίο προωθείται από το Eufonia-Astragali Teatro της Ιταλίας.
Ο σκηνοθέτης της περφόρμανς, Φάμπιο Τολέντι, μίλησε στο «Π» σε ένα διάλειμμα από τις προετοιμασίες για την περφόρμανς, η οποία παρουσιάζεται αύριο στις 21:00 στη νεκρή ζώνη, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Βαβυλωνία στη Λευκωσία
Τα φυσικά και νοητά τείχη που μας κρατούν μακριά από τη συνύπαρξη και κατανόηση του «Άλλου» επιχειρεί να ξεπεράσει ο Φάμπιο Τολέντι, ο Ιταλός σκηνοθέτης που με την ιδιότητά του και ως κοινωνικός ερευνητής, χρησιμοποιεί το θέατρο ως εργαλείο για κοινωνική ευαισθητοποίηση.
Έχοντας ταξιδέψει σε Γερμανία, Ελλάδα, Τουρκία και Παρίσι με το πρότζεκτ Walls_Separate_Worlds [Τα τείχη διαχωρίζουν τον κόσμο], η Λευκωσία είναι ο τελευταίος σταθμός σε ένα μεγάλο ταξίδι γνώσης και αλληλοκατανόησης.
«Εκτός από τα υπαρκτά, το εν λόγω πρόγραμμα αναφέρεται και στα αόρατα τείχη, τα οποία συχνά είναι πιο δυνατά και πιο δύσκολο να τα ξεπεράσουμε», σημειώνει ο Φάμπιο Τολέντι.
«Για παράδειγμα, όταν ήμασταν στο Βερολίνο, ήταν σημαντική για μας η διαπίστωση πως υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην κοινωνία: και ενώ το φυσικό Τείχος του Βερολίνου δεν υπάρχει πια, τώρα πρέπει να δώσουμε αγώνα για ένα άλλου είδους «τείχος»: για τους μετανάστες, για τις κοινωνικές διαφορές που υπάρχουν ακόμη και στη Γερμανία.
Αλλά και στην Ιταλία, δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στη νότια και βόρεια Ιταλία, και την ύπαρξη του οργανωμένου εγκλήματος. Με αυτά υπόψη, προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε μια περφόρμανς η οποία να μην εστιάζει μόνο στην περίπτωση της Κύπρου - η οποία βεβαίως είναι πολύ σημαντική αλλά δεν είναι η μόνη. Σ’ αυτό το πρόγραμμα έχουμε ηθοποιούς από την Παλαιστίνη, από την Αφρική, από το Κεμπέκ και αλλού. Και αφετηρία μας είναι το ανοιχτό μυαλό, η ευρεία ματιά».
Οι γείτονες
«Σε σχέση με την Κύπρο», σημειώνει ο κ. Τολέντι, «παρακολουθώ την κατάσταση στο νησί υιοθετώντας την, γιατί είμαι κι εγώ από τη Μεσόγειο και κάθε πτυχή της μεσογειακής κουλτούρας είναι σημαντική για μένα, είναι και δική μου. Δεν είναι παράξενο το ότι έχουμε σημαντική επαφή με την Αγγλία, τη Γερμανία, αλλά όχι με τον Λίβανο, τη Συρία, την Παλαιστίνη που είναι ο πραγματικός μας ’γείτονας’; Όχι ο νοητός αλλά ο φυσικός μας γείτονας. Ξέρετε, μπορούμε να αλλάξουμε την ιστορία μας αν έχουμε επαφή με την περιοχή στην οποία βρισκόμαστε. Μ’ αυτό τον τρόπο είναι και πιο εύκολο να αντεπεξέλθουμε διαφόρων στερεοτύπων, αν αναγνωρίσουμε τον ’άλλο’, που ζει πολύ κοντά σε μας. Αν δεν αναγνωρίσουμε τον ’άλλο’, επιλέγουμε την απομόνωση, νιώθουμε ότι βρισκόμαστε συνεχώς σε κίνδυνο και κρατάμε πάντα αμυντική στάση γιατί θεωρούμε πως όλοι μάς επιτίθενται. Κι όμως, πρέπει να βρούμε τον τρόπο να αντεπεξέλθουμε αυτής της κατάστασης και να αναγνωρίσουμε πως πρέπει να μιλάμε διαφορετικά».
Η τέχνη στην κοινωνία
Ο Φάμπιο Τολέντι, κοινωνικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σολέντο στην Ιταλία, χρησιμοποιεί πάντα το θέατρο για να θίξει κοινωνικά ζητήματα.
«Η τέχνη μας είναι ένα εργαλείο για κοινωνική ανταλλαγή», λέει ο ίδιος. «Και θεωρώ ότι μια τέτοια ανταλλαγή είναι δυνατή, αρκεί να παρατηρείς και να παρεμβαίνεις στο κοινωνικό σύνολο, όχι μόνο να παρακολουθείς μένοντας εκτός.
Για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο δηλώνουμε τη θέση μας στην περιοχή της Μεσογείου: Πιστεύω πως ανάμεσα στους Κύπριους, τους Ιταλούς, τους Τούρκους υπάρχει μια κοινή κληρονομιά. Έχουμε ξεχωριστή γλώσσα και διαφορετική γραφή, αλλά αυτό μπορεί να είναι και πλούτος για μας και έτσι μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο παρουσιαζόμαστε προς τα έξω. Η κοινωνική έρευνα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτό το κομμάτι».
Η δύναμη του θεάτρου
Η θεατρική τέχνη είναι ζωντανή σε όλες τις χώρες όπου υπάρχουν συνθήκες «σύγκρουσης», όπως τονίζει ο Φάμπιο Τολέντι, κοιτάζοντας και από την εμπειρία του σε Βερολίνο, Κωνσταντινούπολη, Αθήνα και φυσικά στην Κύπρο, την οποία επισκέπτεται συχνά.
Ο ίδιος θεωρεί πως, όπως και η τηλεόραση, το θέατρο είναι ένας χώρος δημόσιας συζήτησης, όπου μπορεί να πυροδοτηθεί η ανάγκη για κοινωνική αλλαγή.
«Στην Ιταλία», επισημαίνει, «λέμε ότι το θέατρο είναι μια ζωντανή παραστατική τέχνη η οποία απευθύνεται σε ένα ζωντανό κοινό. Στο θέατρο χρειάζεται οι θεατές και το κοινό να είναι μαζί, την ίδια στιγμή κι αυτή είναι μια πολύ σημαντική συνθήκη. Δημιουργούμε συναντήσεις στις οποίες μπορούμε να επικοινωνήσουμε στο ίδιο πλαίσιο».
Πολύγλωσση περφόρμανς
Στην περφόρμανς η οποία θα πραγματοποιηθεί στην αυλή του εγκαταλειμμένου σήμερα οικήματος της Ελεύθερης Ενιαίας Καρπασίας, συμμετέχουν 20 ηθοποιοί προερχόμενοι από διάφορες χώρες, οι οποίοι μιλούν διαφορετικές γλώσσες και τραγουδούν στα ελληνικά, στα τουρκικά, στα κυπριακά, στα ιταλικά, στα αραβικά, στα κούρδικα... «Οι μητρικές γλώσσες του κάθε ηθοποιού είναι ένα ακόμη παράδειγμα ότι μπορούν να συνευρεθούν οι άνθρωποι μόνο και μόνο μέσα από την ακοή, χωρίς το νοητό τείχος που κλειδώνει τα πάντα.
Είναι πιθανό να απολαύσεις, να νιώσεις τον ίδιο πόνο, την ίδια λύπη, την ίδια χαρά γιατί είμαστε πρώτα άνθρωποι. Κοιτάζοντας τους ηθοποιούς μου, δεν μπορώ να ξεχωρίσω ποιος κατάγεται από πού: ποιος είναι Τουρκοκύπριος και ποιος Ελληνοκύπριος, ποιος είναι από την Παλαιστίνη. Εργάζονται όλοι μαζί κι αυτό είναι όμορφο. Δεν είναι εύκολο αλλά είναι δυνατό. Και έτσι μπαίνουν οι ’Μεταμορφώσεις’ σε αυτή τη διαδικασία».
