Συνέντευξη στη Χριστίνα Λάμπρου/φωτογραφία : Ελένη Παπαδοπούλου
"...μια γραμμή που σβήνει, μια κηλίδα μπογιάς, μια πινελιά, μια αφαίρεση... όλα αυτά είναι μικρο-διαδικασίες οι οποίες δε διαφέρουν από τις μικρο-ιστορίες που έχουμε καθημερινά εμείς οι άνθρωποι για να μπορούμε να αντιληφθούμε αυτό που κάναμε μέσα στο πλαίσιο μιας μέρας μας"
Με τίτλο "Studies for a painting", η νέα ενότητα έργων που παρουσιάζει ο Πόλυς Πεσλίκας αποτελείται από έργα ζωγραφικά όπου η "μελέτη", η "σπουδή" και η "άσκηση" αποκτούν κεντρική σημασία. "Ο τίτλος αναφέρεται σε έναν μελλοντικό πίνακα, δίνοντας στη σκέψη του ζωγράφου και του θεατή την πιθανότητα της αναπαράστασης ενός ανύπαρκτου έργου", προτείνοντας ένα σχήμα όπου το έργο ολοκληρώνεται μέσα από τις πιθανότητές του. "Η λέξη 'μελέτη' από μόνη της προϋποθέτει ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι ποτέ το τελικό", εξηγεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης στη συνέντευξη που ακολουθεί.
"Δεν πιστεύω στο τέλος ενός έργου ή μιας ιδέας. Η ζωγραφική είναι πάντα σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης, δεν θεωρώ ότι υπάρχει ένας πίνακας -ούτε και αυτοί που βλέπουμε στα μουσεία- ο οποίος είναι τελειωμένος. Για μένα, το έργο ολοκληρώνεται με τη σκέψη του θεατή απέναντί του και έτσι υπάρχει μια τελική κατάσταση. Επιμένοντας στο ημιτελές ή το ατελείωτο είναι ένας τρόπος να αφαιρέσω το βάρος της ιστορίας από την ίδια την ιστορία. Νομίζω πως δεν μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Είναι το προνόμιο που σου δίνει η τέχνη στο να αφαιρέσεις βάρος από την ιστορία".
Πώς μεταχειρίζεσαι την ιδέα του τοπίου μέσα από αυτή την έκθεση;
Για μένα τοπίο είναι ακόμα κι ένας πίνακας κρεμασμένος στον τοίχο ή η προοπτική μέσα στο τελάρο ακόμη εξακολουθεί να λειτουργεί σαν μια προέκταση σκέψης και διαδικασιών περίπλοκων... Η ζωγραφική από μόνη της και η ζωγραφική τοπίου ακριβώς προσφέρουν σε αυτή τη συνεχή, την αχαλίνωτη πολλές φορές έννοια της προοπτικής πάνω στα πράγματα. Για μένα αυτό είναι που κάνει τη ζωγραφική μια πολύ ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, ίσως από τις πιο ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που μπορούμε να κάνουμε ως άνθρωποι. Μην ξεχνούμε ότι είναι με αυτή την πρόθεση που ξεκίνησε και η προοπτική από την Αναγέννηση και μετά. Η έννοια της προοπτικής μέσα σε ένα κάδρο, του 'κοιτάζω μέσα σε ένα κάδρο' είναι κάτι που δεν τελειώνει -που δεν μπορεί να τελειώσει. Κάθε φορά που στέκεσαι απέναντι από ένα τελάρο σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική θέση, τα πράγματα αλλάζουν διότι αλλάζουν οι συντεταγμένες, όχι τόσο οι γεωγραφικές, αλλά οι συντεταγμένες σκέψης απέναντι σε κοινωνικά, πολιτικά και αισθητικά πλαίσια. Για μένα αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Είναι η δυσκολία που υπάρχει στο να σταματήσουμε να αντιλαμβανόμαστε το κάδρο σαν ένα αισθητικό αντικείμενο, αλλά σαν μια ιδέα η οποία εξακολουθεί να υπάρχει και να μεγαλώνει....
Η ζωγραφική των τοπίων μού προσφέρει πολύ ξεκάθαρα πράγματα: το σχέδιο, το χρώμα, τη φόρμα, την προοπτική στη σύνθεση, που είναι στοιχεία έντονα κοινωνικά πλέον και μπορώ εύκολα να πω κάποια πράγματα χωρίς να πρέπει να ταλαιπωρήσω το κοινό επίσης. Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί ο θεατής να σταθεί απέναντι σε κάποια πράγματα και να πιαστεί από κάπου για να ξεκινήσει να κάνει τις δικές του σκέψεις.
Οι τίτλοι των έργων αυτής της έκθεσης μοιάζουν παρμένοι από το λεξιλόγιο της ακαδημαϊκής ζωγραφικής παράδοσης [π. χ. "Οργάνωση στοιχείων" ή "Παρατήρηση"]. Με ποιο τρόπο επεξεργάζεσαι τα θέματα αυτά μέσα από τη δική σου δουλειά;
Όταν τα πράγματα είναι δεδομένα, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο παρά να παίξεις με το όνομά τους. Αυτή τη στιγμή διανύουμε μια φάση της τέχνης όπου τα πράγματα είναι με τέτοιο τρόπο οργανωμένα ώστε να θεωρούνται ακαδημαϊκά. Διότι αυτό είναι που εννοούμε ακαδημία: όταν τα πράγματα ιδρυματοποιηθούν, όταν διδάσκονται, όταν υπάρχουν φόρμες για να τα εξηγήσεις, όταν οι ιδέες γίνονται κείμενα για να μπορείς να τα κατανοήσεις. Άρα, μόνο με αυτό τον τρόπο μπορείς να παίξεις... Δεν μπορείς να προσεγγίσεις καταστάσεις αν δεν μιλήσεις με το όνομα των καταστάσεων αυτών. Αλλά αυτό που μπορεί να συμβεί είναι να ξαναδιαβάσεις κάποια πράγματα, να τα επανατοποθετήσεις για να ξαναγίνουν μετά. Μιλούμε για έναν ακαδημαϊσμό του 19ου αιώνα, από εκεί που ξεκίνησαν όλα να πηγαίνουν κάπως στραβά, όταν πλέον τα ιδρύματα και η Ακαδημία υπήρχαν σαν σημαντικές έννοιες, διότι όταν λέμε Ακαδημία μιλούμε όχι μόνο για τις τέχνες, αλλά και για την αντίληψή μας απέναντι στα πράματα και απέναντι στον άλλο. Την ίδια στιγμή ο ακαδημαϊσμός φέρνει κάτι πολύ θετικό μαζί του: έχει πολλή μελέτη και παρατήρηση και είναι δυστυχώς στοιχεία τα οποία αρχίσαμε να χάνουμε, υπάρχουν αλλά δεν τους δίνουμε τη βαρύτητα που πρέπει. Όταν λέω παρατήρηση, δεν εννοώ τη μελέτη μπροστά σε κείμενα, οποία είναι πολύ σημαντική, αλλά την παρατήρηση της πραγματικότητας. Εκεί θεωρώ ότι έχουμε χάσει κάποια επαφή την οποία ο ακαδημαϊσμός διδάσκει, μεταφέρει μέσα από την πειθαρχεία του. Εμένα προσωπικά με βοηθά πάρα πολύ στη δουλειά μου.
Ως άσκηση;
Ως άσκηση. Η τέχνη μπορεί να είναι και άσκηση παράλληλα και είναι ενδιαφέρον το ότι τέχνη η οποία εξυπηρέτησε κάποτε κάτι ήταν ακριβώς πάνω σε αυτή τη λεπτή λωρίδα που έπαιξε, αυτή την πειθαρχεία και την άσκηση και τη μελέτη που τα πράγματα κάπου παρεκτράπηκαν και μπήκαν σε άλλα χωράφια για να εξυπηρετήσουν άλλους σκοπούς. Ακόμη και σήμερα η τέχνη πιστεύω ότι εξυπηρετεί ένα πράγμα - το ίδιο το σύστημα της τέχνης.
Με ποιο τρόπο σε απασχολούν σε αυτή τη δουλειά αναφορές στην ιστορία της τέχνης και τη μελέτη της;
Όταν κοιτάζεις έναν πίνακα, η διαδικασία του, το φτιάξιμό του είναι βασισμένα πάνω σε επίπεδα, στρώματα. Και μπορεί το ένα στρώμα να ανατρέψει το άλλο, όπως στην αρχαιολογία. Αυτό γίνεται μια πολύ έντονη δύναμη στην επιφάνεια της ανάγνωσης. Εδώ είναι το ενδιαφέρον... Όπως και η ιστορία, είναι σε επίπεδα οι αναγνώσεις, όχι σε γραμμές. Βλέπεις ένα έργο, μια γραμμή που σβήνει, μια κηλίδα μπογιάς, μια πινελιά φτιαγμένη με το ζωγραφικό πινέλο, μια αφαίρεση. Όλα αυτά είναι μικροδιαδικασίες οι οποίες δε διαφέρουν από τις μικροϊστορίες που έχουμε καθημερινά εμείς οι άνθρωποι για να μπορούμε να αντιληφθούμε το τι κάναμε μέσα στο πλαίσιο μιας μέρας μας. Ακριβώς το ίδιο πράγμα έχει να προσφέρει η ζωγραφική -αυτό που χρειάζεται είναι χρόνος και κατάλληλος χώρος για να τη διαβάσεις και, όταν λέω χώρο, δεν μιλώ για τον χώρο τον εκθεσιακό, αλλά να δώσεις χώρο στα πράγματα να διαβαστούν μέσα στο πλαίσιο που εσύ ο ίδιος ζεις, αυτό είναι το σημαντικό και εδώ είναι που δεν θα αλλάξει ποτέ η ζωγραφική και εδώ είναι η απάντηση στο εάν δεν υπάρχουν παλιά ή νέα έργα, υπάρχουν απλώς έργα.
Υπάρχει στα έργα η αίσθηση του συνδυασμού δύο στοιχείων τα οποία συνηθίσαμε να θεωρούμε αντιφατικά: από τη μια είναι η αισθησιακή προσέγγιση, σε σχέση για παράδειγμα με το υλικό, την μπογιά, το φως, και από την άλλη ένας συλλογισμός ο οποίος είναι έντονα διανοητικός, σχεδόν εννοιολογικός.
Μιλώντας για το φως, το υλικό, την αίσθηση του υλικού... Μα, και η καθημερινότητά μας είναι φτιαγμένη από αυτά τα πράγματα. Η καθημερινότητα είναι που δημιούργησε τη ζωγραφική και δεν παύουμε από το μεταφέρουμε αυτήν την καθημερινότητα στο τελάρο. Οπότε όταν στέκομαι μέρες, βδομάδες και μήνες μπροστά από ένα τελάρο, αυτή η σχέση δεν μπορεί να είναι παρά μόνο πολύ προσωπική για να μπορέσει να γίνει μετά κάτι άλλο. Αυτή η στιγμή, δηλαδή, που θα έρθει ο θεατής και θα νιώσει πως αναγνωρίζει τα στοιχεία αυτά. Αυτό το κάμωμα του υλικού, το παίξιμο του υλικού με το φως, ή την αίσθηση του σχεδίου με τη φόρμα, το πού σταματά το χρώμα. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς παιδεία στη ζωγραφική για να αντιληφθεί αυτό το πράγμα, το αντιλαμβάνεται όπως αντιλαμβάνεται και την καθημερινότητά του. Και εδώ είναι η δύναμη της τέχνης, ότι όλα μπορούν να συνευρεθούν -από τις επιστήμες, την καθημερινότητα, τη φυσική και οτιδήποτε άλλο- σε κάτι πολύ απλό: σε ένα αντικείμενο, σε ένα έργο, μια κατάσταση, μια φωτογραφία. Είναι η δύναμη της τέχνης και πιστεύω ότι μπορεί, αν όχι να επηρεάσει κάποια πράγματα, να τα ακουμπήσει με κάποιο τρόπο.
+ Η έκθεση του Πόλυ Πεσλίκα "Studies for a Painting" συνεχίζεται στον χώρο VOLKS, Warehouse 5.101 [οδός Χαράλαμπου Μιχαήλ, Στρόβολος, έναντι Σχολής Μελκονιάν] μέχρι και τις 20 Ιουνίου. Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη-Παρασκευή: 17.00-20.00, Σάββατο:11.00-14.00.
