Η 20ή έκδοση του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ξεκίνησε στις 2 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί στις 11 Μαρτίου, με την προβολή 180 μεγάλου μήκους και 48 μικρού μήκους ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο. Ανάμεσά τους και τρία ντοκιμαντέρ κυπριακής παραγωγής.

Missing Fetine / Αναζητώντας τη Φετινέ

Η Τουρκοκύπρια ακτιβίστρια Pembe Mentesh ήταν δεκαεννιά χρονών όταν έπρεπε να μελετήσει και να σχεδιάσει το οικογενειακό της δέντρο για την τάξη των Κοινωνικών Σπουδών της στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Η Pembe άρχισε να υπολογίζει στα δάχτυλά της: "Υπήρχε ο Muharrem, ο παππούς μου Huseyin, η μεγάλη μου θεία Cemaliye, ο μεγάλος θείος μου Mehmet και οι δύο θείοι που πέθαναν σε νεαρή ηλικία, έτσι;". Η μητέρα της είπε: "Ναι, αλλά έχεις μια προ-θεία, τη Fetine, από αυτήν πήρα το όνομά μου. Πωλήθηκε σε έναν Άραβα και δεν την είδαμε ξανά". Αναστάτωση, σύγχυση και σοκ ήταν μόνο μερικά από τα συναισθήματα που η Pembe θυμάται ότι ένιωσε όταν άκουσε τι συνέβη με τη μεγάλη της θεία. Όταν ρώτησε τη μαμά της για την τύχη της, εκείνη σήκωσε τους ώμους και απάντησε: "Κανείς δεν ξέρει. Την εποχή εκείνη υπήρχε φτώχεια στην Κύπρο και οι οικογένειες πωλούσαν τις κόρες τους σε Άραβες έμπορους που επισκέπτονταν τη χώρα". Αυτή ήταν η μόνη απάντηση που έδωσε σε όλες τις ερωτήσεις της Pembe, η οποία αποφάσισε να ανακαλύψει τι απέγινε η Φετινέ ακολουθώντας κάθε οδό. Κυβερνητικά αρχεία, οικογενειακή πειθώ και η συλλογική μνήμη των γειτόνων και των συγγενών ήταν τα μέσα για να ανακαλύψει τις λεπτομέρειες του γάμου της θείας της και την επακόλουθη αναχώρησή της από την Κύπρο. Όταν η σκηνοθέτιδα και στενή της φίλη Yeliz Sukri είδε τις αναρτήσεις της στα κοινωνικά δίκτυα, αποφάσισε να τη βοηθήσει στην έρευνά της:

"Στην Κύπρο ακούγαμε συχνά πως στο παρελθόν οι φτωχές οικογένειες έδιναν τα παιδιά τους σε πλούσιες οικογένειες για να τα φροντίσουν και ιστορίες ανθρώπων που έδιναν τα παιδιά τους στα αδέλφια τους για να τα μεγαλώσουν σαν δικά τους εάν δεν μπορούσαν να κάνουν δικά τους, αλλά για το κεφάλαιο στην κυπριακή Ιστορία όπου Άραβες, συνήθως από την Παλαιστίνη, παντρεύονταν Κύπριες μουσουλμάνες δεν είχαμε ακούσει ξανά. Ήταν κάτι που δεν συζητήθηκε πολύ στην κοινότητα", σημειώνει η Γελίζ Σουκρί. "Αφού διάβασα το βιβλίο του Neriman Cahit, 'Τα κορίτσια που πωλήσαμε στους Άραβες', το ενδιαφέρον μου μεγάλωσε ακόμα πιο πολύ. Ποια ήταν αυτά τα κορίτσια; Γιατί έγινε πληρωμή στην οικογένεια; Τα αναζήτησαν καθόλου; Όλα αυτά τα ερωτήματα είχα στο μυαλό μου. Ήμουν 7,5 μηνών έγκυος με το πρώτο μου παιδί όταν η στενή μου φίλη Pembe Mentesh άρχισε να δημοσιεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον γάμο της θείας της Φετινέ με έναν Άραβα τη δεκαετία του '30 και την επιθυμία της να τη βρει. Ήξερα ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσω το επόμενο ντοκιμαντέρ μου. Ρώτησα την Pembe αν ήθελε πραγματικά να βρει τη θεία της και είπε 'φυσικά'. Έτσι άρχισε η συνεργασία και η αναζήτησή μας".



Τα στοιχεία που είχαν οδήγησαν τις δύο γυναίκες σε ταξίδια σε ολόκληρη την Κύπρο και τη Μέση Ανατολή, καθώς προσπαθούσαν να συνθέσουν τις στιγμές που η θεία Φετινέ αναχώρησε από την πατρίδα της και έφτασε στην Παλαιστίνη. Η προσπάθεια να βρεθεί η θεία έγινε ακόμα πιο περίπλοκη από το γεγονός ότι η ίδια είχε ορκιστεί ότι δεν θα διατηρούσε καμία επαφή με την οικογένειά της εάν αναγκαζόταν να παντρευτεί. Ας σημειωθεί ότι η ζωή της έγινε ακόμα πιο δύσκολη λόγω εμφυλίων πολέμων και εκτοπισμών στην Κύπρο και την Παλαιστίνη.

«Είναι μια κυπριακή Ιστορία και ένα κεφάλαιο του παρελθόντος μας. Ο τρόπος με τον οποίο ζούσαν οι άνθρωποι, το πώς επιβίωσαν και όσα έπρεπε να περάσουν στη διάρκεια της ζωής τους είναι ζητήματα που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε από πού ήρθαμε, ούτε να θεωρούμε τον σημερινό τρόπο ζωής μας δεδομένο».

To ντοκιμαντέρ είναι μια συμπαραγωγή της εταιρείας παραγωγής και διανομής ταινιών ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΙΛΜΣ του Σταύρου Παπαγεωργίου και της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κινηματογράφου [ΣΕΚΙΝ]. Το έργο στήριξαν επίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από το οπτικοακουστικό πρόγραμμα MEDIA - Δημιουργική Ευρώπη, το τηλεοπτικό κανάλι της Βουλής των Ελλήνων και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου.

+ Προβολή την Κυριακή 4/3 στις 17.15 και αύριο Δευτέρα 5/3 στις 14:45 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη.

Relics / Απομεινάρια

Η 82χρονη Παναγιώτα πάσχει από άνοια. Η κόρη της Γεωργία, ενώ ζούσε στις ΗΠΑ, άφησε τα πάντα πίσω και επέστρεψε στην Πάφο για να σταθεί στο πλευρό των γονιών της. Η Παναγιώτα με την πολύτιμη βοήθεια της κόρης της ιχνηλατεί τις μνήμες του παρελθόντος ταξιδεύοντας σε έναν ατέρμονο πνευματικό φαύλο κύκλο. Οι σχέσεις, τα μέρη και τα πρόσωπα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Το Relics είναι ένα ντοκιμαντέρ αφαιρετικό πορτρέτο για την οικογένεια, τη μνήμη, την αγάπη.

Το ντοκιμαντέρ σκηνοθέτησαν οι Χρίστος Πανάγος και Κώστας Μακρινός και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του πρότζεκτ The Big Mosaic του Πάφος2017. Άνθρωποι που ζουν στην Πάφο κλήθηκαν να ηχογραφήσουν ιστορίες, εμπειρίες και αναμνήσεις. Στη συνέχεια οι αφηγήσεις αυτές δόθηκαν σε καλλιτέχνες για να τις επενδύσουν εικαστικά, με απαραίτητη προϋπόθεση να συναντήσουν και να συνεργαστούν για τη δημιουργία του έργου τους με τον αφηγητή της ιστορίας που επρόκειτο να τους ανατεθεί.

+ Το Relics θα προβληθεί στις 9 Μαρτίου στις 17:30 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη και ξανά στις 10 Μαρτίου στις 20:00 στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη, στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς.

HLA

Όταν χάνει το παιδί του από λευχαιμία, ο Μιχάλης Καραϊσκάκης δωρίζει τα χρήματα που μάζεψε για τη θεραπεία του γιου του, με σκοπό να δημιουργηθεί η πρώτη Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών στην Κύπρο. Το ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους HLA ακολουθεί τη δράση του ιδρύματος και τις ζωές των ανθρώπων του.



Στόχος της σκηνοθέτιδας Βαλεντίνας Φαίδωνος δεν ήταν να κάνει ένα ιατρικό ντοκιμαντέρ, αλλά να απαντήσει σε δύο βασικά ερωτήματα ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο των ανθρώπων που έχουν νοσήσει και αυτών που έχουν δώσει μόσχευμα, οι οποίοι τρέχουν καθημερινά να απαλύνουν τον πόνο των ασθενών. Πώς γίνομαι δότης; Πώς δίνω μόσχευμα;

Μέσα από τη μέθοδο της παρατήρησης και συνεντεύξεις ασθενών, συγγενών τους και προσωπικού του Καραϊσκάκειου Ιδρύματος γνωρίζουμε λίγο αυτό τον άγνωστο σ' εμάς κόσμο.

"Θέλω να χρησιμοποιήσω αυτή την ταινία ως εργαλείο για να δημιουργήσω έναν διάλογο. Τα αιματολογικά νοσήματα αφορούν όλους μας. Κάθε μέρα κάποιος γύρω μας θα μάθει πως έχει λευχαιμία ή κάποιον άλλον καρκίνο του αίματος. Το θέμα είναι πως πια δεν είμαστε ανήμποροι κόντρα στην αρρώστια. Πρέπει όμως να δράσουμε συλλογικά. Η ενημέρωση είναι το όπλο μας", λέει η σκηνοθέτιδα.

+ Η προβολή θα γίνει την Παρασκευή 9 Μαρτίου και ώρα 17:30 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη και το Σάββατο 10/3 στις 8 μ.μ. στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη.