Γράφει η Ελένη Δημητρίου

Τελικά στον τόπο μας γίνονται πολλά ωραίες καταστάσεις. Βρεθήκαμε την περασμένη εβδομάδα με μια ωραία παρέα ανθρώπων στην Αγία Βαρβάρα Λευκωσίας, όπου εντελώς μόνοι τους και με μεγάλο κόπο, χωρίς ίχνος υστεροβουλίας, έστησαν εδώ και καιρό ένα «πρότζεκτ» με θέμα τα πουλιά του τόπου μας. Ο ΜΚΟ Αλμυράς σε συνεργασία με τον ΜΚΟ BirdLife Cyprus και τα σχολεία της περιοχής. Πολύ σημαντική ήταν η μεγάλη στήριξη και από το ίδιο το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίας Βαρβάρας με διάφορους τρόπους.

Απλοί χωρκανοί αλλά και δάσκαλοι και καθηγητές των τοπικών σχολείων συμμετείχαν, όσοι ήθελαν σε όλο αυτό, προσφέροντας από τον ελεύθερό τους χρόνο, το ταλέντο των ιδίων και των μαθητών χωρίς κανένα συμφέρον προσωπικό. Οι παρακάτω κουβέντες έγιναν ένα πρωινό της περασμένης εβδομάδας μπροστά από το σπουδαίο κοιμητήριο της Αγίας Βαρβάρας για απελευθερώσεις πουλιών μέσα από τα χέρια χαρούμενων παιδιών μετά τη δακτυλίωσή τους. Ο Μαρίνος Στυλιανού, εκτός από σπουδαίος επιστήμονας και ποιητής, ξεκίνησε να μας μιλά για το περιτείχισμα του κοιμητηρίου της Αγίας Βαρβάρας ότι είναι οθωμανικού στυλ και πανέμορφο. Ο Νίκος θυμήθηκε ένα τραγούδι των REM, o Μάνος έψαχνε ένα χαμένο παιδάκι στα χωράφια, η Ελένη αγωνιούσε να πάει καλά η όλη οργάνωση και ο Δημήτρης κοιτούσε μυστικά από τον Μαρίνο την Ιφιγένεια που του θύμιζε σκαλιφούρτα.

Σας μεταφέρουμε σκόρπιες κουβέντες όπως μας τις είπαν οι εκεί ωραίοι τύποι...

«Η ιδέα για τη δράση 'Πουλιά στον Αέρα' γεννήθηκε από μια φωλιά μικροπούλιων που είχα σπίτι μου από το GreenFest, ένα προηγούμενο πρότζεκτ του Αλμυρά και επειδή τόσο χαιρόμουν να παρακολουθώ τα τσαγγαρούθκια να έρχονται και να φωλιάζουν μέσα σκέφτηκα γιατί να μην έχουν και άλλοι αυτοί την ευκαιρία; Έτσι ξεκίνησε η ιδέα... Σε μια προσπάθεια να έρθουν κι άλλοι σε επαφή με τα πουλιά. Επειδή δεν μας έμεινε πολλή πανίδα στην Κύπρο και θεωρώντας ότι τα πουλιά είναι ένα μέρος της πανίδας που βρίσκεται παντού και έρχεται και σε βρίσκει απλώς εσύ πρέπει να είσαι αρκετά παρατηρητικός να τα δεις. Αλλά για να είσαι παρατηρητικός πρέπει να σου δοθεί η ευκαιρία να αποκτήσεις τις γνώσεις γι' αυτό. Όταν περνούσα χρόνο έξω στη φύση με τα παιδιά παρατηρούσα διάφορα πουλιά και πάντα είχα την απορία, τι πουλί είναι αυτό; Αλλά δεν ήξερε κανένας να μου πει ή δεν ήξερα εγώ ποιους να ρωτήσω…», λέει η Ελένη Αριστοτέλους, εκπαιδευτικός και μέλος του Πολιτιστικού Εργαστηρίου Αλμυράς.

Η Ελένη μετέφερε την ιδέα στον Μαρίνο Στυλιανού, επίσης μέλος της ομάδας του Αλμυρά, και μαζί άρχισαν να σκέφτονται πώς θα μπορούσε να αναπτυχθεί η ιδέα.







«Θεωρήσαμε ότι οι ενήλικες δύσκολα θα ενδιαφέρονταν για κάτι τέτοιο. Είναι εξαιρετικά πολυάσχολοι και εκείνοι που διψούν για κάτι καινούργιο και ειδικά κάτι που αφορά τα ζώα είναι τα παιδιά. Σκεφτήκαμε ότι αν εμπλέξουμε τα σχολεία της κοινότητας της Αγ. Βαρβάρας θα έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες η δράση που γίνεται να βγει προς τα έξω και να συμπεριλάβει και την κοινότητα, γιατί ένα από τα προβλήματα που υπάρχουν στα σχολεία είναι ότι ενώ γίνονται δράσεις μένουν μόνο στο πλαίσιο του σχολείου. Συνήθως γιατί και το σχολείο από μόνο του δύσκολα μπορεί να οργανωθεί με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να φέρει τους γονείς μέσα στην εκπαιδευτική δράση. Ήταν σημαντικό κομμάτι η εμπλοκή της οικογένειας σε αυτήν τη δράση. Χρειάζεται η οικογένεια να στηρίξει το παιδί. Ο γονιός έχει έναν ρόλο να διαδραματίσει. Πρέπει με κάποιον τρόπο να προσκαλέσεις και τον γονιό σε αυτήν τη δράση. Ήταν ένα στοίχημα που έπρεπε να κερδίσουμε», λέει η Ελένη.

Το 2018 ο Αλμυράς είχε συνεργαστεί με τον BirdLife Cyprus στο πλαίσιο του Φεστιβάλ GreenFest σε ένα παρόμοιο εργαστήρι, έτσι προσέγγισαν ξανά τον MKO που ασχολείται με την προστασία των πουλιών και της φύσης στην Κύπρο. «H επανάληψη οποιασδήποτε δράσης δημιουργεί συνέχεια και γεννά νέες ιδέες. Το πιο σημαντικό είναι ότι φέρνει κόσμο κοντά και δίνει κίνητρο και ώθηση στο να πραγματοποιηθούν. Η αλληλεγγύη που υπάρχει μεταξύ των ΜΚΟ είναι μοναδική», τονίζει ο Μαρίνος Στυλιανού.

Έτσι ο Αλμυράς σε συνεργασία με τον BirdLife Cyprus και την υποστήριξη του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίας Βαρβάρας εκπόνησαν ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικών δράσεων με σκοπό να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια oλόκληρης της φετινής σχολικής χρονιάς, το οποίο ονόμασαν «Πουλιά στον Αέρα» και το πρότειναν στα σχολεία της περιοχής. Έλαβαν μέρος τα δύο νηπιαγωγεία του χωριού, το δημοτικό και το γυμνάσιο της Αγ. Βαρβάρας και ένα μέρος του δημοτικού του Λυθροδόντα, με το κάθε σχολείο να πραγματοποιεί περίπου τις ίδιες δράσεις.

«Η πρώτη δράση ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2021 με την επίσκεψη της Κρίστιας Αλεξάνδρου, εκπαιδευτικής λειτουργού του BirdLife Cyprus στα σχολεία. Σε όσα πρόλαβε διά ζώσης, αφού κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς σε κάποιες περιπτώσεις χρειάστηκε να μεταφερθεί διαδικτυακά λόγω πανδημίας. Οπότε, έκανε μια πρώτη παρουσίαση και ευαισθητοποίηση πάνω στο θέμα των πουλιών στα παιδιά. Τους έδωσε πολύ υλικό και μετά στην πορεία συνεχίσαμε με την ταχυδρομική πρόκληση όπου σε όλα τα παιδιά στάλθηκε μια καρτ ποστάλ στο σπίτι με ένα διαφορετικό πουλί πάνω και η πρόκληση ήταν τα παιδιά να εντοπίσουν ποιο ήταν και να στείλουν την κάρτα πίσω στο σχολείο με το ταχυδρομείο. Ήταν έκπληξη γιατί και τα παιδιά το περίμεναν πώς και πώς. Τους είχε ανακοινωθεί ότι θα περιμένουν ένα καρτ ποστάλ με ένα πουλί και για κάθε σπίτι ήταν διαφορετικό πουλί από 30 διαφορετικά είδη πουλιών. Οι δράσεις συνεχίστηκαν με κουίζ, πτηνοπαρατήρηση στο δάσος Αθαλάσσας, ένα εργαστήρι χαρακτικής με τον Χαμπή Τσαγγάρη, τη σημερινή επίδειξη δακτυλίωσης και το εργαστήρι κατασκευής φωλιών για μικροπούλια. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με μια έκθεση με τη δουλειά των παιδιών και τη συναυλία των Τρίο Ροντίνε στο πρωτοβιομηχανικό εργαστήρι Αγίας Βαρβάρας, στις 9 Ιουνίου», εξηγεί η Ελένη Αριστοτέλους.





Οι καθηγητές Τέχνης του Γυμνασίου Αγίας Βαρβάρας συνέβαλαν με τον δικό τους τρόπο στη δράση με την ιδέα δημιουργίας ενός είδους «εικαστικών» φωλιών με διαφορετικά υλικά, όπως φύλλα φοινικιάς ή και άλλα, δημιούργησαν νέα είδη φωλιών και έργα τέχνης τα οποία τοποθέτησαν σε σημεία του χωριού. Το κάθε σχολείο έδρασε στο πρόγραμμα με βάση τις δικές του ανάγκες και δυνατότητες. Υπήρχε ένα προτεινόμενο σχέδιο δράσης αλλά το κάθε σχολείο ήταν ελεύθερο να επιλέξει τις δράσεις και να τις αναπροσαρμόσει. Ο Αλμυράς και ο BirdLife ήταν εκεί για οποιαδήποτε βοήθεια χρειαζόταν.

«O BirdLife έχει και άλλα προγράμματα που θα μπορούσαν να ενταχθούν στα σχολεία, όπως το πρόγραμμα για τα χελιδόνια ή για τα ανθρωποπούλια, οπότε θα μπορούσε να υπάρξει συνέχεια αν ένα σχολείο θέλει να συνεχίσει αυτή τη δράση», λέει η Ελένη.

«Για μένα είναι σημαντική η όλη διαδικασία. Το ότι ένα παιδί βλέπει την κοινότητα να κινητοποιείται. Το να έρχεται κάποιος από τη Λευκωσία για να τους δείξει κάτι τους προσφέρει κάτι διαφορετικό. Ότι υπάρχουν δυνατότητες. Ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και να κάνουμε πράγματα», λέει ο Μαρίνος.

«Τους δίνεται η ευκαιρία να δουν από κοντά πουλιά που δεν θα μπορούσαν να δουν διαφορετικά. Το ότι ένα παιδί θα κρατήσει ένα μικρό πουλί στο χέρι του και θα το αφήσει να πετάξει είναι μοναδική εμπειρία και όμορφο, αισιόδοξο μήνυμα», λέει η Κρίστια.









«Η αλήθεια είναι ότι το ποσοστό συμμετοχής στις δραστηριότητες εκτός σχολείου ήταν χαμηλό, ενώ στείλαμε προσκλήσεις σε όλο το χωριό. Μάθαμε να μένουμε σπίτι και αν θα κάνουμε κάτι θα είναι μόνο για μεγάλα πράγματα και τα μικρά-μικρά δύσκολα προσεγγίζονται. Είναι κάτι που θέλει χρόνο για να αλλάξει… Είμαστε δυσκίνητοι η αλήθεια…», επισημαίνει ο Μαρίνος.

«Ειδικά όσον αφορά περιβαλλοντικά θέματα. Αν ήταν κάτι άλλο, σαν πανηγύρι με ξυλοπόδαρους, φουσκωτά και φαγητό θα είχε μεγαλύτερη συμμετοχή αλλά ένα μέρος της κοινωνίας δεν το θέλει αυτό. Έχει κάτι άλλο ανάγκη και φαίνεται γιατί έχει ανταπόκριση, σίγουρα όχι τόσο μεγάλη αλλά ο κόσμος που έρχεται το εκτιμά πραγματικά», προσθέτει η Ελένη.

Πτήση μεγάλης απόστασης

«Ως εκπαιδευτικός είδα ότι η αρχική ιδέα, η οποία δεν βασίστηκε μόνο στην κατασκευή φωλιάς και την πτηνοπαρατήρηση, ήταν η έλλειψη βάθους σε τέτοιου είδους εκπαιδευτικές δράσεις. Τα σχολεία πραγματοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις αλλά δεν πάνε σε βάθος. Αυτό το πρόγραμμα είχε μια έκταση χρόνου μέσα στη σχολική χρονιά, οπότε ένα πρόγραμμα το οποίο εφαρμόζεται καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς με ανθρώπους να σε βοηθούν και να ανταποκρίνονται στις απορίες σου, να διαθέτουν επιπλέον εκπαιδευτικό υλικό, και να αναλαμβάνουν οι ίδιοι πρωτοβουλίες, να σε παροτρύνουν, είναι πολύ σημαντικό. Αυτό φάνηκε πόσο σημαντικό ήταν όταν πήρα τους μαθητές μου στο πάρκο Αθαλάσσας και αναγνώριζαν τα πουλιά. Έμαθαν πολλά μέσα σε αυτόν τον χρόνο. Στον εκπαιδευτικό υπάρχει αυτή η ανησυχία ότι ασχολούμαστε με πολλά πράγματα αλλά σε μια επιφάνεια και θέλαμε να δούμε ποιο είναι το αποτέλεσμα, αν έχεις τον χρόνο να πας σε βάθος με κάτι νέο πάνω στο οποίο δεν έχουν γνώσεις τα παιδιά, με κάτι που δεν είχαν φανταστεί καν ότι μπορούσαν να δουλέψουν και το αποτέλεσμα είναι φανταστικό! Το τι γνώσεις απέκτησαν οι μαθητές αλλά και εμείς σαν εκπαιδευτικοί. Αυτό είναι το ζητούμενο, να μάθουμε και εμείς αλλά και τα παιδιά. Ο ενθουσιασμός τους όταν αναγνώριζαν πουλιά στην αυλή του σχολείου, τον κοράζινο που έκατσε στο κάγκελο, τον άσπρο ζευκαλάτη να πετά έξω από το παράθυρο… Αυτό το πρόγραμμα μπήκε για τα καλά στην ψυχή τους. Κάθε διάλειμμα από μόνοι τους κρατούσαν το υλικό που τους είχε δώσει ο BirdLife, μια έκδοση/οδηγό αναγνώρισης πουλιών: «Τι πουλί είναι αυτό;». Είμαι σίγουρη ότι κάποια παιδιά θα συνεχίσουν να ενδιαφέρονται. Τα πουλιά έχουν τη μαγεία ότι είναι ανάμεσά μας και τα παιδιά τα εντοπίζουν πλέον με χαρά, απέκτησαν εκτίμηση, γνώση ευρύτερα για το περιβάλλον, τον βιότοπο, τη βιοποικιλότητα και τη σημαντικότητα της προστασίας τους», τονίζει η Ελένη Αριστοτέλους.

«Πρέπει να βρεθούν τα άτομα που έχουν την 'πελλάρα' να τρέξουν και να υλοποιήσουν μια ιδέα, να την ερευνήσουν, να την αναπτύξουν και να την προσφέρουν. Και στα εμπόδια να συνεχίζουν, γιατί πάντα υπάρχουν εμπόδια. Μπορεί να έρθουν στιγμές που λες, μα γιατί ασχολούμαι αφού δεν υπάρχει ανταπόκριση, ή είναι κουραστικό κ.λπ. Μετά, όταν βλέπεις τον κόσμο να χαίρεται με αυτό που έκανες, όταν βλέπεις τα παιδιά να μαθαίνουν, αυτό σε εμψυχώνει», προσθέτει ο Μαρίνος.