Στην πολιτική, ομάδα πίεσης είναι: «μια οργάνωση που δημιουργήθηκε με σκοπό την υπεράσπιση συμφερόντων και που ασκεί πίεση στις δημόσιες αρχές για να τους αποσπάσει αποφάσεις σύμφωνες με συγκεκριμένα συμφέροντα. Οι ομάδες πίεσης είναι συνήθως εργατικά συνδικάτα, κινήματα νέων, φεμινιστικά κινήματα, ενώσεις γονέων κ.λπ. καθώς και μη κυβερνητικές οργανώσεις σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο». Είναι επίσης αυτό που όλοι γνωρίζουμε ως λόμπι, μόνο που σε αυτήν την περίπτωση το βλέπουμε συνήθως πιο αρνητικά, γιατί πρόκειται για ομάδες πίεσης που υπερασπίζονται εταιρικά συμφέροντα.

Παρακολουθώντας την υπόθεση Λιγνάδη στα social media (μετά την καταδίκη και την απελευθέρωσή του μέχρι να έρθει η ώρα του Εφετείου) αναρωτήθηκα κατά πόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν πλέον να λογίζονται ομάδα πίεσης. Δεν αναφέρομαι στο twitter ως χώρο έκφρασης των ομάδων πίεσης, κάτι που γίνεται ιδιαίτερα συχνά όπως και στα άλλα social αλλά αν είναι δυνατόν να εκλάβουμε την αυθόρμητη αντίδραση των πολιτών έτσι όπως εκφράζεται μέσω του twitter ως δημιουργία μιας συγκυριακής ομάδας πίεσης.

Μια μικρή παύση εδώ. Για όσους δεν παρακολούθησαν την υπόθεση ο σκηνοθέτης Δημήτρης Λιγνάδης κρίθηκε ένοχος κατά πλειοψηφία για τους βιασμούς δύο 17χρονων το 2015, αθώος ομόφωνα για τον βιασμό ενός ενήλικα το 2018 και κατά πλειοψηφία ενός 16χρονου το 2011. Στη συνέχεια, το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο αποφάσισε την αναστολή εκτέλεσης της ποινής του με περιοριστικούς όρους. Η απόφαση αυτή ξεσήκωσε το πλήθος που βρισκόταν μέσα στο δικαστήριο, το οποίο αντέδρασε έντονα στο άκουσμα της απόφασης αναστολής φωνάζοντας «Ντροπή σας, αίσχος. Αφήνετε έναν βιαστή έξω. Πώς κοιμάστε τα βράδια;». Αυτού του είδους τα σχόλια πολλαπλασιάστηκαν τις επόμενες ώρες στα social με τους πολίτες να εκφράζουν οργή.

Σύμφωνα, λοιπόν, με μια έρευνα για την οποία χρησιμοποίησα το Tweet Binder, στις 13 Ιουλίου έγιναν πάνω από 7 χιλιάδες tweets με το #Λιγνάδης, χωρίς να υπολογίσουμε και άλλα διαφορετικά hashtags. Παίρνω τη 13η Ιουλίου γιατί εκεί κορυφώθηκε η κατακραυγή και η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Εφετών της Αθήνας έδωσε παραγγελία ώστε να λάβει γνώση των εγγράφων της αποδεικτικής διαδικασίας και της απόφασης που εκδόθηκε.

Η εύκολη ερμηνεία είναι ότι είναι η έκφραση της κοινής γνώμης μέσω του twitter, οι αρχές «πιάνουν» τον σφυγμό της και αντιδρούν ανάλογα. Θα μπορούσαμε να σταματήσουμε εδώ. Άλλωστε όλοι ξέρουν ότι η κοινή γνώμη έχει, ή τέλος πάντων θα έπρεπε να έχει ένα συγκεκριμένο βάρος για κάθε μορφή εξουσίας. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις, όπως η συγκεκριμένη, που το βάρος της γίνεται τόσο μεγάλο και όταν, επιπλέον, συγκεκριμένοι λογαριασμοί, ακτιβιστές των social συνήθως, είναι αυτοί που «ακούγονται» περισσότερο, μήπως θα μπορούσαμε να μιλάμε για ομάδες πίεσης;

Για να καταλήξουμε σ' ένα τέτοιο συμπέρασμα θα πρέπει να δούμε ποιοι είναι αυτοί οι λογαριασμοί, αν έχουν σχέση μεταξύ τους (και μετά να δούμε εάν έχουν φυσική σχέση ή όχι), αν είναι κατευθυνόμενοι από άλλες ομάδες πίεσης ή ανεξάρτητοι, αν ξεκινούν καμπάνιες ή αν τις ακολουθούν και πολλούς άλλους παράγοντες. Συχνά τα πολιτικά κόμματα κατηγορούν το ένα το άλλο ότι κρύβονται πίσω από τέτοιες καμπάνιες, όμως θεωρώ ότι μειώνουμε κατά πολύ τη δύναμη της φωνής των πολιτών όταν μένουμε σε τέτοιες απλουστεύσεις.

Η υπόθεση του Δημήτρη Λιγνάδη είναι μία από τις πολλές ιστορίες που μέσα από τα social media καταλαμβάνουν τον δημόσιο χώρο, με τρόπο που δεν θα ήταν δυνατός παλιότερα. Πρόσφατα βοήθησα σε μια τέτοια καμπάνια, ανθρωπιστικής φύσης, που τελικά είχε ευτυχές τέλος. Οργανωθήκαμε σε μια άτυπη και ευκαιριακή ομάδα πίεσης. Θα ήταν δύσκολο και χρονοβόρο να χρησιμοποιήσουμε τις κλασικές οδούς: δημοσιεύματα, κοινοβουλευτικές ερωτήσεις, διαδηλώσεις, αφίσες δρόμου, σκεφτείτε ό,τι θέλετε. Η κοινή γνώμη μας αγκάλιασε, η καμπάνια μας στα social απέδωσε σε μία εβδομάδα κι ένα νεαρό παιδί σώθηκε.

Θα είναι καλό για τη δημοκρατία μας αν είναι έτσι όπως μου περνάει από το μυαλό; Θα πρέπει να χαιρόμαστε αν μπορούμε να βάλουμε στόχο και να πετύχουμε κάτι χάρη στα social; Ή μήπως κάνουμε τις διεκδικήσεις των πολιτών υπόθεση lifestyle;