Γράφει η Βάλια Καϊμάκη | valia@inrec.gr

Ακριβής απόδοση στα ελληνικά για το aggregator δεν υπάρχει. Αggregator είναι ένα λογισμικό το οποίο συλλέγει περιεχόμενο από το διαδίκτυο και το παρουσιάζει. Υπάρχουν, για παράδειγμα, πολλές τέτοιες υπηρεσίες ειδήσεων, όπως το google news, το Palo, το Yahoo news, για ν' αναφέρουμε μερικά γνωστά. Για ευκολία, μόνο για σήμερα, ας τους λέμε συλλέκτες για να καταλαβαινόμαστε. Κι αυτό γιατί "συλλέγουν" την είδηση και την παρουσιάζουν σε μια σελίδα, συνήθως μόνο μεταφέροντας τις πρώτες της γραμμές. Από κει και πέρα, ο χρήστης θα πρέπει να κάνει κλικ στον τίτλο [ή στον σύνδεσμο που υπάρχει από κάτω] και να μεταφερθεί στη σελίδα του μέσου που δημοσιεύει την είδηση για να τη διαβάσει ολόκληρη. Σήμερα στην Ευρώπη διεξάγεται μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το "επικουρικό δικαίωμα" δημιουργών ["ancillary copyright"] για συνδεδεμένο περιεχόμενο ["linked content"], το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε διαβούλευση.

Το επικουρικό δικαίωμα θα υποχρεώσει τους συλλέκτες να πληρώνουν ένα είδος φόρου στους εκδότες της είδησης για να μπορούν να δημοσιεύουν το μικρό αυτό απόσπασμα. Ό,τι αγγίζει τα πνευματικά δικαιώματα είναι συνήθως αρκετά δύσκολο, ιδιαίτερα από τότε που ζούμε στην ηλεκτρονική εποχή, αυτό όμως μοιάζει ιδιαίτερα περίπλοκο, μια που είναι αδύνατον να καταλάβεις ποιος έχει δίκιο.

Από τη μια είναι οι παραδοσιακοί εκδότες, οι οποίοι δημιουργούν το περιεχόμενο και θεωρούν άδικο κάποιος να το συγκεντρώνει κάπου και να το εκμεταλλεύεται. Και έχουν απόλυτο δίκιο. Από την άλλη οι συλλέκτες, που υποστηρίζουν ότι οι πρακτική τους οδηγεί τους χρήστες προς τον εκδότη και άρα του φέρνει κίνηση και έσοδα.

Η πρώτη εφαρμογή ενός παρόμοιου νόμου έγινε στη Γερμανία μετά από πιέσεις της γερμανικής ένωσης εκδοτών [BDZV], το 2009. Υπήρξε αντίδραση κυρίως από πολίτες και ακαδημαϊκούς, μέχρι που τελικά το υπουργείο Δικαιοσύνης έφερε το νομοσχέδιο [με το όνομα Leistungsschutzrecht] το 2012, το οποίο ψηφίστηκε έναν χρόνο αργότερα. Η νομοθεσία δεν αφορά μόνο τους συλλέκτες, αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ευθύνη πέφτει στους ώμους των μηχανών αναζήτησης, οι οποίες δεν θα πρέπει να επιτρέπουν τμήματα του δημοσιεύματος να εμφανίζονται που να ξεπερνούν μερικές λέξεις: "Smallest text excerpts", ζητά ο νόμος, κάτι τόσο αόριστο, που κάνει την εφαρμογή του νόμου σχεδόν αδύνατη. Ακολούθησαν διάφορα ευτράπελα. Η Google ανακοίνωσε πως θα εξαιρέσει εντελώς τους εκδότες από την αναζήτησή της ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα. Η VG Media, ωστόσο, η ένωση που εκπροσωπεί τα πνευματικά δικαιώματα τηλεοράσεων, ραδιοφωνικών σταθμών και διαδικτυακών εκδοτών, προσέφυγε στην επιτροπή ανταγωνισμού ζητώντας να εφαρμοστεί ο νόμος και να πληρώσει για να εμφανίζεται. Λίγο αργότερα, ένας από τους μεγαλύτερους Γερμανούς εκδότες, ο οίκος Axel Springer, παραχώρησε δωρεάν το δικαίωμα στην Google να εμφανίζει τις εκδόσεις του. Χάος.

Στην Ισπανία, ένας αντίστοιχος νόμος ψηφίστηκε το 2014, ο "canon AEDE". Σε αυτόν προβλέπεται και άδεια και χρηματικό αντίτιμο, όταν πρόκειται για "σημαντικό" απόσπασμα. Όταν πρόκειται για "μη σημαντικό", δεν χρειάζεται άδεια, αλλά μόνο πληρωμή του αντιτίμου. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι η έννοια "σημαντικό" είναι τόσο χαώδης όσο και η έννοια "μικρό". Παρόμοιες προτάσεις έχουν γίνει στην Αυστρία, την Ιταλία και τη Σουηδία, καθώς και τη Γαλλία, αλλά σε ό,τι αφορά τις εικόνες, μέχρι που έφτασε και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η διαβούλευση της νομοθετικής πρότασης [http://bit.ly/1VElFv9] αποτελείται από ένα ερωτηματολόγιο και απευθύνεται σε επιχειρήσεις, φορείς και πολίτες. Περιλαμβάνει επίσης ερωτήσεις σχετικά με την "ελευθερία του πανοράματος", δηλαδή το δικαίωμα να λαμβάνουμε και να μοιραζόμαστε φωτογραφίες, βίντεο και εικόνες από κτήρια, γλυπτά και άλλα έργα που βρίσκονται σε δημόσιο χώρο. Χωρίς αμφιβολία, η πνευματική ιδιοκτησία και η προστασία των δικαιωμάτων των δημιουργών είναι εξαιρετικής σημασίας για τη διατήρηση του πολιτισμού και της δημιουργικότητας στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Χωρίς αμφιβολία, όμως, είναι αδύνατον να εφαρμόσεις νομοθεσία η οποία να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ' όσα λύνει.