ACHIM WIELAND: Η επικοινωνία με το κοινό δεν είναι μαθηματικά

Γιώργος Κακούρης Δημοσιεύθηκε 23.10.2018

Το πέμπτο Buffer Fringe ανοίγει τους ορίζοντές του, καλωσορίζει περφόρμερς από την Κύπρο και την Ευρώπη και θα εκπέμπει όχι μόνο από τη Δημοτική Αγορά και την Bandabuliya στις δύο πλευρές της πόλης, αλλά και μέσω «δορυφορικών» χώρων σε Λεμεσό, Πάφο και Κερύνεια. Εγκαινιάζοντας παράλληλα και την ενότητα των Duets, δίνοντας χώρο για να δημιουργηθούν νέες συνεργασίες, νέες ιδέες και παραστάσεις.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φετινού Buffer Fringe, ο πολυπράγμων (σκηνοθέτης, σχεδιαστής και εικαστικός) Achim Wieland μίλησε στον «Π» για τη φιλοσοφία της διοργάνωσης από το πιο κατάλληλο σημείο – μέσα στην ίδια τη νεκρή ζώνη, στο Σπίτι της Συνεργασίας.

Η φετινή θεματική «Breaking Point» –δηλαδή σημείο καμπής ή ρήξης– επιλέχθηκε για να ανοίξει τους ορίζοντες και να ελκύσει αιτήσεις αντί να αποτελεί περιοριστικό παράγοντα όπως συνήθως γίνεται, εξηγεί ο Wieland. Η επιλογή μάλλον ήταν επιτυχημένη, καθώς στην επιτροπή επιλογής έφτασαν τελικά πάνω από 300 αιτήσεις από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Παγκόσμια και προσωπικά

Συνδέεται η θεματική με την ευρύτερη πολιτική και κοινωνική μετάβαση ανά το παγκόσμιο και στην Κύπρο; Ή μιλάμε για το παιχνίδι των ορίων της τέχνης και της αναπαράστασης; Η απάντηση του Wieland είναι πως, κατά κάποιον τρόπο, ισχύουν και τα δύο.

«Δεδομένης και της ιστορίας της διοργάνωσης ένιωσα πως θα μπορούσε να ελκύσει δουλειά που να είναι πιο ουσιαστική και να φέρει νέες ιδέες τόσο καλλιτεχνικά όσο και σε σχέση με τον σημερινό κόσμο που λειτουργεί πολύ διαφορετικά και όπου απειλούνται αξίες όπως η ελευθερία και η δημοκρατία» αναφέρει. «Είναι καλό να έχεις θεματικές που ξεφεύγουν από το ίδιο το αντικείμενο της τέχνης, που να έχουν μια επιπρόσθετη διάσταση», πέρα δηλαδή από τον πειραματισμό για χάρη του πειραματισμού.

«Το ενδιαφέρον είναι πως το θέμα breaking point μπορεί να ερμηνευτεί ως το σημείο που διαρρηγνύεται μια κοινωνία, ή η καμπή προς κάτι καλύτερο, είτε σε σχέση με τη διεθνή πολιτική είτε σε προσωπικό επίπεδο» εξηγεί. «Είναι μια στιγμή κρίσης, όταν κάτι που πιέζεται υποχωρεί, όμως πυροδοτεί αλλαγές και φέρνει κάτι νέο, είτε καλό είτε κακό».

Τα παγκόσμια σημεία καμπής που αφορούν τον λαϊκισμό, τον εξτρεμισμό, τον καταναλωτισμό, λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, μπορούν να επηρεάσουν και την Κύπρο, καθώς ιδέες που δεν ήταν αποδεκτές πριν από χρόνια πλέον είναι. «Δεν ζούμε στη δεκαετία του 1980 και του 1990 αλλά στο 2018 όπου αλλάζουν όλες οι πολιτικές δυναμικές», και σε μια Ευρώπη «όπου επικρατεί η προσέγγιση ‘France first’, ‘England first’, ‘Germany first’»…

Κράτος και… σπίτι

Τα έργα που επιλέχθηκαν, τρία από την Κύπρο (με τον έναν καλλιτέχνη να έχει βάση του τη Δανία) και τέσσερα διεθνή (Ιταλία, Βουλγαρία, Ισπανία, Γαλλία), αγγίζουν όλες αυτές τις θεματικές. Ως παράδειγμα ο Achim Wieland φέρνει την παράσταση «The State» από τη Βουλγαρία που αφορά την ιδέα της πολιτικής και κοινωνικής ευθύνης και ακολουθεί –μέσα από μια σειρά επιστολών που εξετάζει το ίδιο το κοινό χωρίς σκηνοθέτη και ηθοποιούς– την ιστορία ενός άντρα που αποφασίζει να αυτοπυρποληθεί σε μια πλατεία.

«Είναι ένα δυνατό κομμάτι με θέμα την ανάληψη δράσης και το κουράγιο της πολιτικής έκφρασης» το οποίο παίζει και με το οριακό σημείο του τι είναι παράσταση καθώς βασίζεται εξ ολοκλήρου στο κείμενό της.

Το κομμάτι «ReDoing Gender 1,5», ενός Κύπριου καλλιτέχνη με βάση του τη Δανία, όπου έχει πάρει εξαιρετικές κριτικές, «αφορά θέματα φύλου και ταυτότητας και το πώς οι άνθρωποι γίνονται αντιληπτοί ως κλισέ και ως στερεότυπα».

Οι παραστάσεις πειραματίζονται και με άλλα φόρματ και δραστηριότητες εκτός του κεντρικού χώρου του φεστιβάλ. Η γερμανοελβετική ομάδα του Rimini Protokoll, η οποία είχε συμμετάσχει και στις εκδηλώσεις για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα στην Πάφο, θα μεταφέρει τις «επισκέψεις σε σπίτια» της στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση του Buffer Fringe. Δεκαπέντε άτομα έρχονται ως καλεσμένοι σε ένα σπίτι ενός μέλους του κοινού, και εξερευνούν μια σειρά ερωτημάτων που αγγίζουν την έννοια της Ευρώπης, «την έννοια του να μοιράζεσαι, τι ανήκει σε ποιον, τη δημοκρατία, το αν θέλουμε να είμαστε μαζί».

Εκτός των τειχών

Η παρουσία του φεστιβάλ στη Λευκωσία θα είναι συγκεντρωμένη και ορατή σε δύο κεντρικά σημεία, τη Δημοτική Αγορά και το παλιό Παντοπωλείο, «δύο αγορές που θα βρίσκονται σε διάλογο» όπως εξηγεί ο Achim Wieland. Στόχος όμως είναι φέτος να αυξηθεί η ορατότητα και σε άλλες περιοχές της Κύπρου.

Στο πλαίσιο του νέου προγράμματος Satellite επιλέχθηκαν τρία πρότζεκτ που ταιριάζουν σε χώρους που συνεργάζονται με το Buffer Fringe και θα συνεισφέρουν στην προώθησή του και εκτός Λευκωσίας, σε Λεμεσό, Πάφο και Κερύνεια.

«Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να διατηρήσουμε την εστίαση στη Λευκωσία σε δύο κύρια σημεία και στις δύο πλευρές, αλλά και να εκμεταλλευτούμε το γεγονός πως έρχονται στην Κύπρο εξαιρετικές δουλειές ούτως ώστε να αναπτύξουμε το κοινό και την ορατότητά μας» σημειώνει ο διευθυντής του φεστιβάλ.

Ντουέτα δημιουργίας

Το άλλο νέο πρότζεκτ εντός του Buffer Fringe είναι το πρόγραμμα Duets το οποίο ουσιαστικά στοχεύει στην ανάπτυξη νέων συνεργασιών που να γεφυρώνουν διαφορετικά είδη τέχνης και κουλτούρες, βοηθώντας δικοινοτικές δουλειές και όχι μόνο. Στο Duets συμμετέχουν οκτώ καλλιτέχνες από την Κύπρο και δύο από το εξωτερικό οι οποίοι έχουν χωριστεί σε πέντε «ντουέτα». Το ένα θα επιλεγεί από την καλλιτεχνική επιτροπή για να παρουσιάσει το έργο του στην κύρια σκηνή.

Για τον Achim Wieland αυτή είναι μια πρωτοβουλία που ελπίζει στο μέλλον να μεγαλώσει, αλλά και να βοηθήσει το φεστιβάλ να γίνει ένας χώρος ανάπτυξης νέας δουλειάς.

Στο φεστιβάλ περιλαμβάνεται φέτος και το πρόγραμμα Critical Mass, το οποίο ενσωματώνει συζητήσεις, γνωριμία καλλιτεχνών με το φόρματ του… speed dating (για ντόπιους και ξένους) το οποίο θα διευθύνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Στοκχόλμης, εργαστήρια και προβολές.

Να βρουν το κοινό τους

Ρωτήσαμε τον Wieland αν φέτος υπάρχει μια μετάβαση σε πειραματικό μεν αλλά περισσότερο αφηγηματικό θέατρο. Η απάντηση ήταν πως αν και υπάρχει μια επικέντρωση στην αφήγηση, δεν είναι όλα τα κομμάτια βασισμένα στη γλώσσα. «Αυτό που ήθελα να φέρουμε στο τραπέζι ως φεστιβάλ ήταν να βρούμε το ενδιάμεσο σημείο όπου συναντιούνται θέατρο και χορός, μουσική και παραστατικές τέχνες» εξηγεί.

Περιγράφοντας τη δική του φιλοσοφία και προσέγγιση, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Buffer Fringe κοιτάζει πέρα από την καλλιτεχνική αξία των έργων όπως ορίζεται από τους μυημένους στις παραστατικές τέχνες. «Με ενδιαφέρει μια δουλειά να βρει το κοινό της και πώς πρέπει να κατασκευαστεί για να μιλήσει όχι μόνο στους πεπεισμένους αλλά και στον κόσμο που δεν έχει τριβή με ένα θέμα, ενεργοποιώντας τη φαντασία και όχι προσπαθώντας να διδάξει κάτι» σημειώνει.

«Με ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι δουλειές που παίρνουν ρίσκα ή καταγράφουν εύθραυστες καταστάσεις. Που είναι πειραματικές με την έννοια του ότι δεν ξέρεις ακριβώς τι θα μεταδώσουν. Γιατί η επικοινωνία με το κοινό δεν είναι μαθηματικά, δεν μπορεί να υπολογιστεί επακριβώς» επισημαίνει. Γι' αυτό η προσπάθεια που έγινε ήταν να υπάρξει ένα φάσμα διαφορετικών προσεγγίσεων. Από δουλειές με κείμενο, χωρίς κείμενο, σε πάνω από μία γλώσσες, χωρίς ήχο ή και έργα «ωμά» και άμεσα.

INFO

Οι κύριες παραστάσεις του Buffer Fringe θα γίνουν από την 1η μέχρι την 4η Νοεμβρίου στη Λευκωσία, εναλλάξ σε βορρά και νότο. Στο πλαίσιο του προγράμματος Sattelite θα υπάρχουν παραστάσεις στο Ριάλτο στη Λεμεσό από στις 5-7/11, στη Σχολή Παραστατικών Τεχνών PERA στην Κερύνεια στις 5/11, στο NeMe Arts Centre στη Λεμεσό στις 6/11 και στον πολιτιστικό χώρο Τεχνόπολις 20 στην Πάφο στις 9/11. Στο πλαίσιο του Critical Mass θα πραγματοποιηθεί μεταξύ άλλων και πάνελ/ συζήτηση στις 5/11.

Πληροφορίες στη σελίδα home4cooperation.info/buffer-fringe και στις σελίδες του Buffer Fringe σε facebook και Instagram.

Συνέντευξη στον Γιώργο Κακούρη/Φωτογραφία Ελένη Παπαδοπούλου