Την έμπρακτη έννοια της προσφοράς αναδεικνύει μία σιωπηλή δημοπρασία η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2025, στο Παλαιό Δημαρχείο Λευκωσίας. Έργα τέχνης 15 καλλιτεχνών του νησιού, θα εκτεθούν και θα δοθούν ως ένα αποτύπωμα της συνεισφοράς των ανθρώπων που θέλουν να αποκτήσουν ένα έργο το οποίο τους αγγίζει, και συνάμα γίνεται δίοδος για τη συνέχεια της σημαντικής συμβολής του Ιδρύματος Nicholas Zoe. Ένα ίδρυμα το οποίο ιδρύθηκε το 2023 από την Αλεξία Ποταμίτου, στη μνήμη του γιου της, Νικόλα Αρτεμίου, που έφυγε από τη ζωή στα εννέα του χρόνια, έχοντας δώσει γενναία μάχη με το Ewing Sarcoma. Η απώλειά του αποτέλεσε την αφετηρία για τη δημιουργία ενός ιδρύματος που προσφέρει σε άλλα παιδιά αυτό που ο ίδιος στερήθηκε: πρόσβαση σε εξειδικευμένες θεραπείες, στήριξη και ελπίδα για το αύριο. Η επιμελήτρια της έκθεσης και ιστορικός Τέχνης, Μαρία Παφίτη, σε αυτή τη συνέντευξη, μιλά για τη διεξαγωγή, τον ρόλο της τέχνης ως κοινό αγαθό και τη συγκίνηση που γεννά η γενναιόδωρη ανταπόκριση των καλλιτεχνών.

Silent Art Auction, δηλαδή; Πείτε μας μερικά λόγια γι' αυτή τη δημοπρασία και τον συμβολισμό της.

Υπάρχουν διαφόρων ειδών δημοπρασίες. Οι πλείστοι από εμάς γνωρίζουμε τις ζωντανές δημοπρασίες, οι οποίες διεξάγονται από έναν δημοπράτη στην παρουσία κοινού. Στη σύγχρονη εποχή πολύ δημοφιλείς είναι οι διαδικτυακές δημοπρασίες, ή ακόμη ο συνδυασμός ζωντανών και διαδικτυακών. Υπάρχουν όμως και οι λεγόμενες silent auctions (σιωπηλές δημοπρασίες), κατά τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι δηλώνουν το ενδιαφέρον τους, δηλαδή το ανώτερο ποσό που προτίθενται να πληρώσουν γραπτώς, σε σχετικά έντυπα και το έργο καταλήγει στον πλειοδότη με την υψηλότερη προσφορά. Επιλέξαμε τη σιωπηλή διεξαγωγή διότι η συγκεκριμένη δημοπρασία πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εκδήλωσης που περιλαμβάνει ομιλίες και παρουσιάσεις και το πρόγραμμα θα είχε πολύ μεγάλη διάρκεια αν η δημοπρασία ήταν ζωντανή.

Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς ακριβώς θα λειτουργήσει σε αυτή την περίπτωση και με ποιους τρόπους μπορεί να συμμετάσχει κάποιος, ακόμα κι αν δεν είναι συλλέκτης τέχνης;

Το 50% των εσόδων θα δοθούν στο Ιδρύμα Nicholas Zoe, το οποίο θα τα προσφέρει σε ερευνητικά προγράμματα για την αντιμετώπιση του καρκίνου στο Νοσοκομείου Παίδων της Βοστώνης. Η συμμετοχή όσο το δυνατό περισσότερων φιλότεχνων και φιλάνθρωπων συμπατριωτών μας στη δημοπρασία είναι πολύ σημαντική για εμάς. Όλα τα έργα περιλαμβάνονται σε κατάλογο, ο οποίος κυκλοφορεί σε έντυπη και διαδικτυακή μορφή. Το κάθε έργο έχει τιμή εκκίνησης, η οποία είναι και η χαμηλότερη στην οποία μπορεί να πωληθεί. Τα έργα θα εκτίθενται στο Παλαιό Δημαρχείο Λευκωσίας (Πλατεία Ελευθερίας), όπου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν τον χώρο και να δουν από κοντά τα έργα στις 16 Σεπτεμβρίου, μετά το μεσημέρι. Εκεί θα υπάρχουν έντυπα συμμετοχής στη δημοπρασία, όπου οι πλειοδότες θα μπορούν να αφήσουν τις προσφορές τους, οι οποίες θα αυξάνονται ανά €50. Τα έργα θα καταλήξουν στους πλειοδότες με τις υψηλότερες προσφορές.

Ποιοι καλλιτέχνες συμμετέχουν και πώς έγινε η επιλογή τους; 

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν προέρχονται από τον επαγγελματικό και φιλικό περίγυρο, τόσο τον δικό μου, όσο και μερικών μελών του ιδρύματος. Πρόκειται για καλλιτέχνες που είναι επαγγελματίες, διακεκριμένοι και έχουν μια αξιόλογη πορεία στο ενεργητικό τους.

Είναι οι εξής: Χρίστος Αβραάμ, Ράνια Αμπουλχασάν, Βασίλεια Αναξαγόρου, Γιώργος Γαβριήλ, Αποστολία Γεώργου, Άντρος Ευσταθίου, Λία Λαπίθη, Ανδρέας Μακαρίου, Βασίλης Ματοσιάν, Ανδρέας Νικολάου, Μερόπη Παύλου, Χαρά Πολυκάρπου, Κωνσταντίνος Στεφάνου, Έλενα Τσιγαρίδου και Μαρία Χατζητοφή.

Έργο του Κωνσταντίνου Στεφάνου

Πώς προσεγγίσατε την επιμέλεια;

Τα χρονικά περιθώρια που είχα στη διάθεσή μου ήταν περιορισμένα και ως εκ τούτου δεν μπορούσα να ζητήσω από τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν έργα με ειδική θεματική. Τους παρακάλεσα, όμως, να προτείνουν έργα ειρηνικά και ήπια, με πανανθρώπινα μηνύματα και αξίες, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι το Ίδρυμα Nicholas Zoe δημιουργήθηκε εις μνήμη ενός παιδιού. Πράγματι, οι καλλιτέχνες συμμετέχουν με έργα που σχετίζονται με το παιδί, την οικογένεια, τον άνθρωπο γενικότερα, το περιβάλλον, το τοπίο της Κύπρου και τους ανθρώπους της, αλλά και το '74. Υπάρχουν επίσης δύο εξαιρετικές νεκρές φύσεις και ένα γλυπτό.

Πώς συνδέονται τα συγκεκριμένα έργα τέχνης με την έννοια της γενναιοδωρίας και της ανθεκτικότητας;

Από τη φύση της, η τέχνη εμπεριέχει τόσο την έννοια της γενναιοδωρίας, όσο και της ανθεκτικότητας. Μετά τη δημιουργία της, η τέχνη ολοκληρώνει τον σκοπό της αφού δοθεί στο κοινό, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει, να διδάξει, να αφυπνίσει, ακόμη και να διασκεδάσει τους ανθρώπους. Ως κοινό αγαθό, η τέχνη εξυπηρετεί την κοινωνία, γεγονός βεβαίως που ισοδυναμεί με φιλανθρωπία. Η τελευταία παίρνει και άλλη μορφή, όταν χρησιμοποιείται για τη συλλογή πόρων για έναν κοινωφελή σκοπό, όπως συμβαίνει στην παρούσα εκδήλωση. Η ανθεκτικότητα δε της τέχνης αποδεικνύεται από την αφθαρσία της, η οποία έχει και μια τραγική διάσταση, αφού ο δημιουργός χάνεται, ενώ το δημιούργημα έχοντας ζωή από μόνο του, συνεχίζει να υπάρχει ως μέρος της κοινής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, επιμένει να μας θυμίζει τον λόγο δημιουργίας του.

Έργο της Βασιλείας Αναξαγόρου

Κάθε έργο κουβαλάει μια ιστορία, κάθε καλλιτέχνης μια πρόθεση. Υπάρχει κάτι που σας συγκίνησε στη διαδρομή αυτού του πρότζεκτ;

Αυτό που διαχρονικά με συγκινεί είναι η προθυμία των καλλιτεχνών να συμμετέχουν σε φιλανθρωπικές δράσεις, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και στην προκειμένη περίπτωση. Οι καλλιτέχνες, στη μεγάλη τους πλειονότητα, είναι άνθρωποι ευαίσθητοι, ευαισθητοποιημένοι και γενναιόδωροι. Γι' αυτό με ενοχλεί ιδιαίτερα όταν συχνά τους ζητείται να συνδράμουν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, ενώ οι ίδιοι δεν βρίσκουν αμοιβαία ανταπόκριση, είτε σε ό,τι αφορά τη μισθοδοσία τους, είτε την αγορά έργων από τις εκθέσεις τους. Ειλικρινά, με απογοητεύει η στάση των ανθρώπων που χαρακτηρίζουν την τέχνη ως πολυτέλεια, ιδιαίτερα όταν οι ίδιοι προκλητικά ξοδεύουν υπέρογκα χρηματικά ποσά -μεγαλύτερα από όσα αξίζει το έργο ενός μέσου Κύπριου καλλιτέχνη το 2025- για ένα σωρό αντικείμενα προσωρινής σημασίας και διάρκειας και φθίνουσας αξίας, σε αντίθεση με την τέχνη, η οποία είναι επένδυση που μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου. Σεβόμενη, λοιπόν, τη δουλειά των καλλιτεχνών και πρεσβεύοντας ότι κανένας επαγγελματίας δεν προσφέρει δωρεάν τις υπηρεσίες του (σκεφτείτε το, ποιος σας προσφέρει υπηρεσίες ή αγαθά δωρεάν;), ζήτησα τα έσοδα από τις πωλήσεις να μοιραστούν εξίσου στο ίδρυμα και τους καλλιτέχνες. Η πρόεδρος του ιδρύματος, Αλεξία Ποταμίτου, δέχθηκε την πρότασή μου και αυτό πέραν του ότι τιμά την ίδια, με συγκίνησε βαθύτατα. 

Η ιδιότητα της επιμελήτριας σε μια δημοπρασία με τόσο ουσιαστικό σκοπό σίγουρα ξεπερνά την παραδοσιακή έννοια του ρόλου. Τι σημαίνει για εσάς, προσωπικά και επαγγελματικά, η συνεργασία σας με το Nicholas Zoe Foundation;

Στην περίπτωση αυτή, οι γνώσεις και η επαγγελματική μου εμπειρία τέθηκαν αφιλοκερδώς στην υπηρεσία ενός ευγενικού και αξιόλογου σκοπού. Πραγματικά θεωρώ τιμή μου το γεγονός ότι η Αλεξία Ποταμίτου και το συμβούλιο του ιδρύματος μου εμπιστεύθηκαν αυτή την εργασία, μέσω της οποίας συμβάλλω κι εγώ στην επίτευξη των στόχων τους. 

Τι μήνυμα θέλετε να κρατήσει ο επισκέπτης φεύγοντας από τη βραδιά;

Θα ήθελα οι επισκέπτες να έχουν μάθει ορισμένες βασικές πληροφορίες από τον αντιπρόσωπο του Νοσοκομείου Παίδων της Βοστώνης για το είδος του παιδικού καρκίνου με το οποίο ασχολείται το Ίδρυμα Nicholas Zoe. Ελπίζω, επίσης, να συνειδητοποιήσουν ότι η προσφορά προς τον συνάνθρωπο έχει μεγάλη σημασία, τόσο για εκείνον που τη λαμβάνει, όσο και για εκείνον που τη δίνει. Εύχομαι, πρωτίστως, οι επισκέπτες να νιώσουν ότι άξιζε ο χρόνος που μας αφιέρωσαν και να είναι πρόθυμοι να ανταποκριθούν και πάλι σε μελλοντικό κάλεσμά μας.