Γράφει ο Σπύρος Αρμοστής

Γλωσσολόγος, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Ο παραπάνω κόσμος στην Κύπρον θεωρεί ότι μια βασική διαφορά μεταξύ γλώσσας τžαι διαλέκτου εν' ότι η διάλεκτος εν ι-γράφεται. Τούτη η εντύπωση όμως πάει κόντραν στην γλωσσικήν πραγματικότηταν.

Η πρώτη φορά που εγράφτηκεν η κυπριακή διάλεκτος ήταν τον 14^ον αιώναν επί Φραγκοκρατίας. Συγκεκριμένα, εμεταφραστήκαν οι νόμοι του Βασιλείου της Κύπρου που την παλαιογαλλικήν στην κυπριακήν της εποχής: που τα «Φρανζόζηκα […] ἐμεταβάλτην εἰς ρωμαϊκά», όπως λαλεί ο ανώνυμος μεταφραστής τžείντων νόμων (που εν' γνωστοί ως Ασίζες). Η πρώτη φορά δηλαδή πὀγραφτήκαν τα κυπριακά ήταν για να μεταφραστεί η νομοθεσία σε γλώσσαν που να καταλαββαίννει ο κόσμος. Ακόμα τžαι ιστοριογραφία εγράφτηκεν στα κυπριακά που τον Λεόντιον Μαχαιράν τον 15^ον αι. τžαι τον Γεώργιον Βουστρώνιον τον 16^οναι. Μάλιστα, τžείνην την εποχήν εγραφτήκαν τα πρώτα κείμενα που ούλλην την νεοελληνικήν λογοτεχνίαν που να είχαν αναγεννησιακά στοιχεία - τžαι τούτον εγίνηκεν στες ενετοκρατούμενες Κρήτην τžαι Κύπρον στες αντίστοιχες διαλέκτους: κείμενα με έτσι χαρακτήραν ήταν π.χ., ο Ερωτόκριτος στα κρητικά τžαι οι Ρίμες Αγάπης στα κυπριακά. Μεγάλα λογοτεχνικά έργα γραμμένα στα κυπριακά βρίσκουμεν ύστερα πολλά κυρίως στην ποίησην, αλλά τωρά τελευταία ούλλον τžαι πιο πολλά στην πεζογραφίαν.

Κοντά στην αλλαγήν της χιλιετίας, με την εμφάνισην των κινητών τηλεφώνων τžαι την δυνατότηταν αποστολής γραπτών μηνυμάτων, ο κόσμος εβρέθηκεν να μιλά όι με το στόμαν, αλλά με τα δάχτυλα πά' στο πληκτρολόγιον. Επειδή τούτα τα μηνύματα στο κινητόν, αλλά τžαι στο mIRC τότε, ήταν συνομιλίες σε πραγματικόν χρόνον (όπως γίνεται στον προφορικόν λόγον) τžαι όι ετεροχρονισμένες ανταλλαγές κειμένων, εδημιουργήθηκεν η τάση παγκόσμια να πληκτρολογείς πιο κοντά σε τžείνον που πραγματικά μιλάς. Στην περίπτωσην της Κύπρου, τžείνον που μιλά ο ελληνόφωνος πληθυσμός εν' η κυπριακή ελληνική. Οπόταν, για πρώτην φοράν στην ιστορίαν της, η κυπριακή γράφεται μαζικά που τον κόσμον που την μιλά - ή πιο σωστά: μιλά την πληκτρολογώντας.

Που τότε ως τα σήμμερα εσημειώθηκεν τεράστια πρόοδος στην γραπτήν χρήσην της κυπριακής. Άρκεψεν να γράφεται που τον κόσμον (τžαι μάλιστα όι μόνον με γκρίκλις̆, αλλά τžαι με το ελληνικόν αλφάβητον) στα μπλοκς τžαι ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου γίνουνται σοβαρές συζητήσεις γραμμένες στα κυπριακά. Μέσα στην τελευταίαν εικοσαετίαν η γραπτή μορφή της κυπριακής γίνεται ούλλον τžαι πιο ορατή: εκτός που το διαδίκτυον τžαι τα κινητά, θωρούμεν γραμμένην την κυπριακήν πλέον που γκραφίτι στους τοίχους τžαι σε πανό ή πλακάτ σε διαδηλώσεις, έως τžαι σε διαφημίσεις ή ακόμα τžαι σε καμππάνιες ενημέρωσης του κόσμου - αλλά ακόμα τžαι στα πρακτικά της Βουλής ή των δικαστηρίων. Σήμμερα εφτάσαμεν σε σημείον πεζογραφία γραμμένη στα κυπριακά να πιάννει βραβεία στην Κύπρον αλλά τžαι στην Ελλάδαν.

Αφού εν' τόσον πολλά γυρόν μας η γραπτή μορφή της κυπριακής, αφού την θκιαβάζουμεν ούλλον τžαι παραπάνω τžαι μάλιστα γράφουμεν την τžιόλας, τότε γιατί εν' τόσον ισχυρή η πεποίθηση του κόσμου ότι τάχα εν ι-γράφουνται τα κυπριακά; Ένας βασικός λόγος εν' επειδή ο κόσμος εν εδιδάχτηκεν ποττέ ίνταλος να γράφει τα κυπριακά. Μάλιστα εν υπάρχει μια θεσμικά τυποποιημένη ορθογραφία για τα κυπριακά, κάτι που οδηγεί σε μεγάλην ορθογραφικήν ποικιλομορφίαν στην γραφήν τους. Τούτον όμως εν σημαίνει ότι στην εκδοτικήν παράδοσην εν υπάρχουν ισχυρές τάσεις για χρήσην νιου συστήματος γραφής που να ταιρκάζει στην γραμματικήν δομήν της κυπριακής. Υπάρχει, τžαι μάλιστα εν' θέμαν που εσυζητήθηκεν που κρατικά θεσπισμένον φορέαν, το Κέντρον Επιστημονικών Ερευνών που υπαγόταν στην Ελληνικήν Κοινοτικήν Συνέλευσην Κύπρου (που ήταν ο πρόδρομος του Υπουργείου Παιδείας). Μέσα στες πρώτες συνεδρίες του το 1962, εκατέληξεν σε έναν αλφάβητον που το υιοθέτησεν για την καταγραφήν της κυπριακής· τούντο αλφάβητον εχρησιμοποίαν διακριτικά, π.χ., έναν νισ̆ανούιν πάνω που το ζήτα σε λέξεις όπως〈τžαι〉,〈ντžίζω〉 κ.λπ. Εδημιουργήθηκεν έτσι μια εκδοτική παράδοση, αφού διάφορες εκδόσεις ακολουθήσαν τες βασικές συμβάσεις γραφής του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, όπως τα λεξικογραφικά έργα που εσυντάξαν η Θεοφανώ Κυπρή, ο Κυριάκος Χατžηιωάννου, ο Κωνσταντίνος Γιαγκουλλής κ.ά. (αλλά τžαι τα διαδικτυακά λεξικά «Συντυσ̆ιές» τžαι CySlang), η γραμματική της κυπριακής του Κ. Χατžηιωάννου, τžαι πολλά λογοτεχνικά τžαι άλλα έργα που επεράσαν που σοβαρήν επιμέλειαν.

Επομένως, παρόλον που εν έσ̆ει επίσημον ορθογραφικόν σύστημαν θεσπισμένον που την πολιτείαν, η κυπριακή κάθε άλλον που άγραφη ένι. Μια χαρά γράφεται, όπως για παράδειγμα σε τούτον το άρθρον.