Στο άρθρο της προηγούμενης Κυριακής αναφερθήκαμε στο 44ο Ετήσιο Συνέδριο της ΠΕΦ και παρουσιάσαμε την εισήγηση της κυρίας Κούμα, της κυρίας Κτίστη και της κυρίας Ιωάννου που θα ολοκληρωθεί σήμερα.

Οι εισηγήτριες, αφού αναφέρθηκαν στα σημεία του ηροδότειου έργου που αφορούν την Κύπρο, επιχείρησαν να αξιολογήσουν το υλικό το οποίο χρησιμοποιεί ο Ηρόδοτος και εξέτασαν ποιες πολιτικές ιδέες, οι οποίες αντανακλούν το πολιτικό υπόβαθρο της εποχής του ιστορικού, εξυπηρετεί το υλικό αυτό. Τέλος, έδωσαν έμφαση στον απόηχο των ιδεών αυτών στη μετέπειτα ιστοριογραφία αλλά και στην πολιτική ιστορία της Κύπρου στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου. Οι πολιτικές ιδέες του ιστοριογράφου και η κριτική πρόσληψη αυτών είναι εν κατακλείδι οι δύο θεματικοί άξονες της έρευνας στους οποίους εστίασε το ερευνητικό ενδιαφέρον της εισήγησης. Τονίστηκε ότι οι εν λόγω θεματικοί άξονες εξετάσθηκαν σε συνάρτηση με την πολιτική και οικονομική πραγματικότητα του ευρύτερου μεσογειακού χώρου.

Στην εισήγησή της με τίτλο "Το αξιοθαύμαστο ως ουσιαστικό μέρος της δομής του λόγου του Ηροδότου. Επιβιώσεις του μυθολογικού αυτού στοιχείου στη δημοτική παράδοση", η κυρία Ροδοσθένους τόνισε ότι βασικό χαρακτηριστικό του λόγου του Ηροδότου είναι η έννοια του αξιοθαύμαστου, του θαυμαστού, της έκπληξης. Η λέξη θώμα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και προσελκύει το ενδιαφέρον των αναγνωστών στο κείμενο του Ηροδότου, αποδίδοντας με ανάγλυφο τρόπο το αξιοπρόσεκτο, το αξιομνημόνευτο. Ο ιστορικός υπακούει, έτσι, σε μια μακρά παράδοση, αυτή των λογογράφων, κυρίως, όμως, σε ένα κίνητρο προσωπικό για την επιλογή του ξεχωριστού, μέσα από μια θαυμαστή δική του προσπάθεια για ανάδειξη της αφηγηματικής του τέχνης και της περιγραφικής δύναμης του λόγου του. Το στοιχείο αυτό είναι δυνατόν να αναζητηθεί σε σύγχρονες επιβιώσεις, όπως αυτές που συναντάμε στη δημοτική ποίηση.

Η κυρία Πολύμνια Χατζηνεοφύτου στην εισήγησή της με τίτλο "Η ηθική στο 7ο βιβλίο του Ηροδότου και η έννοια της ελευθερίας: από τον Δημάρατο στον Λεωνίδα και η διαχρονική τους απήχηση ιστοριογραφικά και ποιητικά" επισήμανε ότι όταν ο Δημάρατος μιλά για την αρετή κατά της πενίας και του δεσποτισμού περιγράφοντας τους Έλληνες, ο Ξέρξης βασιλιάς τάσσεται υπέρ της άποψης ότι οι αριθμοί και το μαστίγιο υπερτερούν και επομένως είναι αήττητος! Διαπράττει ύβριν! Η μάχη των Θερμοπυλών, το 480 π.Χ., αποτελεί αριθμητική ήττα των Σπαρτιατών όχι όμως και ηθική. Η πρωτόλεια φράση των Σπαρτιατών "ή ταν ή επί τας" έμελλε να αποκτήσει διαχρονική αξία και να καταδείξει το μεγάλο χάσμα ανάμεσα στους δύο κόσμους: του περσικού και του ελληνικού κόσμου. Η προδοσία, το μαστίγιο και η αριθμητική υπεροχή θα τους προσφέρουν μια προσωρινή νίκη. Ο Σπερθίας και ο Βούλης (Ηρόδοτος VII 135-136) αποδεικνύουν την αξία της ελεύθερης σκέψης και του πνεύματος. Ο Λεωνίδας αποτέλεσε και αποτελεί τον θεματοφύλακα των αξιών, των αρχών καθώς και της πίστης προς την πατρίδα. Ο Δημάρατος αποτελεί τον αντίποδα του Λεωνίδα, γιατί προδίδει "την ελληνική φυλή αυτούς που έχουν το ίδιο αίμα, την ίδια γλώσσα, τους ίδιους τους θεούς και ναούς, τις ίδιες θυσίες και έθιμα" (Ηρόδοτος, IX 144).

Ο τίτλος της εισήγησης της κυρίας Σαλώμης Χατζηνεοφύτου ήταν "Ο Ονήσιλος όπως εμφανίζεται στον Ηρόδοτο και στον Παντελή Μηχανικό: μια διακειμενική προσέγγιση". Η εισήγηση εστίασε στη διακειμενική προσέγγιση της μορφής του Ονήσιλου, όπως αυτή εμφανίζεται στον ιστορικό Ηρόδοτο και στο ποίημα Ονήσιλος του Παντελή Μηχανικού, ένα ποίημα που περιλαμβάνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου της Κύπρου.

Ο Ηρόδοτος, στο πέμπτο βιβλίο των Ιστοριών του, αναφέρεται στην επανάσταση των Κυπρίων κατά των Περσών, η οποία πραγματοποιήθηκε το 499-498 π.Χ. με αρχηγό τον Ονήσιλο της Σαλαμίνας της Κύπρου και σε συνεργασία με τους Ίωνες. Συγκεκριμένα, περιγράφει τις προετοιμασίες των Ιώνων για τον πόλεμο εναντίον των Περσών (5.103.2) και αναφέρει ότι όλοι οι Κύπριοι, εκτός από τους Αμαθούσιους, προσχώρησαν στους Ίωνες με τη συνδρομή του Ονήσιλου (5.104.1), ο οποίος προσπαθούσε από καιρό να παρακινήσει τον αδελφό του τον Γόργο, βασιλιά της Σαλαμίνας, να επαναστατήσει. Λόγω του ότι δεν έπειθε τον Γόργο, όταν ο τελευταίος βγήκε από την πόλη της Σαλαμίνας, ο Ονήσιλος έκλεισε τις πύλες, με αποτέλεσμα ο Γόργος να εκδιωχθεί (5.104.2). Και ενώ ο Γόργος κατέφευγε στους Μήδους, ο Ονήσιλος πήρε την εξουσία της Σαλαμίνας και προσπάθησε να πείσει όλους τους Κύπριους να επαναστατήσουν μαζί του. Κατόρθωσε να πείσει όλους, πλην των Αμαθουσίων, τους οποίους και πολιόρκησε (5.104.3).

*Φιλόλογος

Ηρόδοτος και Παντελής Μηχανικός: Η Σαλώμη Χατζηνεοφύτου παρουσίασε μια εισήγηση που εστίαζε στη διακειμενική προσέγγιση της μορφής του Ονήσιλου στο έργο του Ηρόδοτου και στο ομώνυμο ποίημα του Παντελή Μηχανικού