Οι συνέπειες της απόλυτης ελευθερίας του ανθρώπου
Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ (21 Ιουνίου 1905) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ού αιώνα, καθώς η ενασχόλησή του με τον υπαρξισμό διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη φιλοσοφία.
Στο κείμενό του "Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός" δίνει το παράδειγμα ενός νέου που βρίσκεται σε δίλημμα: να εγκαταλείψει την Αγγλία και να προσχωρήσει στις Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις, με σκοπό να εκδικηθεί τους Γερμανούς για τον χαμό του αδελφού του ή να παραμείνει κοντά στη μητέρα του και να τη στηρίξει ψυχολογικά; Εάν ακολουθήσει την πρώτη επιλογή, θα βοηθήσει τους συμπολίτες του. Στην περίπτωση αυτή παρατηρούνται δύο τύποι ηθικής: η ηθική της ατομικής αφοσίωσης και του χρέους απέναντι σε ένα σημαντικό πρόσωπο, και η ηθική ευρύτερων διαστάσεων, δηλαδή το χρέος απέναντι στην πατρίδα.
Το χριστιανικό δόγμα δεν μπορεί να βοηθήσει τον νέο, αφού οι αρχές που πρεσβεύει (αγάπη για τον πλησίον ή θυσία για τον συνάνθρωπο) δεν μπορούν να υποδείξουν τη σωστή επιλογή γιατί εκφράζουν την ίδια αξίωση. Ούτε η καντιανή ηθική μπορεί να βοηθήσει, καθώς βασική αρχή της είναι οι άνθρωποι να μην χρησιμοποιούν τους άλλους σαν μέσα, αλλά σαν σκοπό. Εάν επιλέξει τη σωτηρία της μητέρας του, θα θυσιάσει ως μέσο εκείνους που θα πολεμήσουν για χάρη τους, εάν επιλέξει τους συμπολίτες του, θα θυσιάσει τη μητέρα του. Επιπλέον, ο νέος δεν μπορεί να στηριχθεί στο συναίσθημα, γιατί η επιλογή του μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο όταν γίνει βίωμα, ενώ το συναίσθημα είναι σχετικό.
Στόχος του Σαρτρ είναι να τονίσει ότι ο άνθρωπος είναι απόλυτα ελεύθερος να προβαίνει στις επιλογές του και να έχει την ευθύνη των πράξεών του. Όμως, η απόλυτη ελευθερία τον "καταδικάζει", εφόσον δεν υπάρχει καμία ηθική ή βοήθεια που να του υποδεικνύει τη σωστή επιλογή.
Συμπερασματικά, η απόλυτη ελευθερία σημαίνει απόλυτη ευθύνη των πράξεων. Ένας άνθρωπος που επιλέγει να είναι καλός, αποτελεί πρότυπο για τους άλλους ανθρώπους και οδηγεί στην ομαλή συμβίωση και πρόοδο μιας κοινωνίας. Τι γίνεται, όμως, με την αντίθετη συμπεριφορά και την επιλογή του κακού; Το ερώτημα είναι ρητορικό. Όπως αναφέρει ο Σαρτρ, "είσαστε ελεύθερος, διαλέξτε μόνος σας, δηλαδή εφεύρετε", ας ληφθεί, όμως, υπόψη ότι η ελευθερία πρέπει να σχετίζεται με την ατομική και τη συλλογική ευθύνη.
*Φιλολόγου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Κείμενα 29 λογοτεχνών και εκπαιδευτικών στο «Πενήντα χρόνια άσβεστες μνήμες 1974-2024»
Κείμενα 29 λογοτεχνών και εκπαιδευτικών στο «Πενήντα χρόνια άσβεστες μνήμες 1974-2024»
Εκδόσεις Αλμύρα: Κυκλοφόρησε το «Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος» του Αλέξανδρου Χρονίδη
Εκδόσεις Αλμύρα: Κυκλοφόρησε το «Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος» του Αλέξανδρου Χρονίδη
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.