Εκδόσεις Πόλις

Στο βιβλίο αυτό, η βιογραφία της Λούνας ανοίγει ένα μονοπάτι για να ξανασκεφτούμε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στην πόλη τους, τη Shoah, τη φτώχεια και τα ανάποδα μεταπολεμικά χρόνια. Την περασμένη βδομάδα, το βιβλίο εξασφάλισε στη συγγραφέα το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2018 της Ελλάδας.

Το "Λούνα" είναι μια συγκλονιστική καταγραφή της διαδρομής μιας φτωχής, αγράμματης Εβραίας από τη Θεσσαλονίκη σε όλον τον 20ό αιώνα. Αφανής ήρωας, η Λούνα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και έφυγε από τη ζωή το 1998 σε ηλικία 88χρονών στην ίδια πόλη, λίγο πριν φύγει ο αιώνας των μεγάλων προσδοκιών και διαψεύσεων.
Φτωχή, αγράμματη και γυναίκα, τα ίχνη της εύκολα χάνονται ανάμεσα στους αφανείς της ιστορίας. Αρχειακά τεκμήρια, καταγεγραμμένες μαρτυρίες, φωτογραφίες και προσωπικές αναμνήσεις συναρμόζονται ως ισότιμες "πηγές" που καλούν σε ίση κριτική διάθεση.

Η συγγραφέας Ρίκα Μπενβενίστε, ιστορικός της Μεσαιωνικής Ευρώπης στο επάγγελμα, χαρακτηρίζει το βιβλίο της "δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας" και αποτολμά να προσεγγίσει μια ζωή απ' αυτές που περνούν απαρατήρητες ακόμα και σε εποχές συνταρακτικών ιστορικών γεγονότων, που χάνονται κατά κάποιον τρόπο μέσα στο πλήθος και όπως επισημαίνει: "Η προσέγγιση που ακολουθώ, η ιστορική βιογραφία, εντάσσεται στην ευρύτερη προβληματική της μικροϊστορίας", έτσι συλλέγει μαρτυρίες, παρακολουθεί τη ζωή ολόκληρης της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα.

Η Λούνα παντρεύτηκε τη δεκαετία του '30, στην Κατοχή κλείστηκε στο γκέτο και σύντομα, μαζί με τον άντρα της φορτώθηκε στους συρμούς με κατεύθυνση το Άουσβιτς. Ο σύζυγός της οδηγήθηκε "κατευθείαν" στους θαλάμους αερίων, ενώ η ίδια επιλέχθηκε ως πειραματόζωο για τις ευγονικές έρευνες που διεξήγαγαν εκεί ναζιστές γιατροί. Δεκαοκτώ μήνες στα κολαστήρια δεν λυγίζει, ενώ διανύει την πορεία θανάτου Μπέργκεν-Μπέλσεν 850 χιλιομέτρων με τα πόδια, μετά την εκκένωση του Άουσβιτς. Επέζησε και όταν απελευθερώθηκε επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη το φθινόπωρο του 1945. Ο σύζυγός της Σαμ δεν γύρισε...

Ως επιζήσασα των ναζιστικών στρατοπέδων με μόνιμο τατουάζ το νούμερο 40077, σημαδεμένη από το Ολοκαύτωμα, θα συνεχίσει τη ζωή της μόνη από εδώ και πέρα, δίχως περιουσία να διεκδικήσει, σε όλην την υπόλοιπη ζωή της εξαρτιόταν από την πρόνοια της ισραηλιτικής κοινότητας και τη δουλειά της, τη ραπτική.

Η συγγραφέας γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: "Εισβάλλουμε στον κόσμο και στη σιωπή των αφανών με λέξεις που δεν είναι δικές τους, γιατί τα λόγια τους δεν ακούστηκαν, πάρα πολλές φορές αγνοήθηκαν ή λησμονήθηκαν. Ακολουθούμε τα ίχνη ενός βίου που δέθηκε με τις περιπέτειες του 20ού αιώνα, διατρέχοντας τους τόπους απ' όπου πέρασε η Λούνα, εκείνους που κατοίκησε. Τα ίχνη της αναζητούνται σε κτήρια, οικοδομές, τοπία της πόλης. Οι ιστορίες που λέγονται είναι ιστορίες που δέθηκαν με αυτούς τους τόπους, με την κατοίκησή τους από τη Λούνα και από τους δικούς της".

Η Λούνα και η συγκλονιστική της ζωή υφαίνουν τον καμβά της Ιστορίας σιωπηλά, χωρίς φανφάρες, έτσι όπως και η ίδια θυσίασε τη ζωή της. Η γενιά των ανθρώπων που επέζησαν από τα ναζιστικά στρατόπεδα σιγά-σιγά φεύγει από τη ζωή και η Λούνα είναι μία από "τις αμέτρητες μοναδικότητες" που μας βοηθούν να κατανοήσουμε μείζονα γεγονότα, όπως το Ολοκαύτωμα.