Γράφει η Ραφάελλα Σπανού
Η Λάρνακα, στο πλαίσιο της υποψηφιότητας για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2030, μέσα από τον οργανισμό 2030, επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πολυπολιτισμικό κέντρο, όπου θα συγκεντρώνεται όλη η πολιτιστική κοινότητα της πόλης. Εκεί όπου παλιά βρίσκονταν τα πρώην διυλιστήρια της Λάρνακας, θα κτιστεί ένας καινοτόμος χώρος συνάντησης δημιουργών, μαζί με το Μουσείο Μνήμης των Ανθρώπων, αλλάζοντας τον χαρακτήρα της πόλης. Το «Π» συνομίλησε με την καλλιτεχνική διευθύντρια του Larnaka 2030, Κέλλυ Διαπούλη, και τον διευθυντή των Αρχείων Λάρνακας «Φοίβος Σταυρίδη» και του Μουσείου Μνήμης των Ανθρώπων, Ιωσήφ Χατζηκυριάκου, για το μεγάλο πλάνο με ορίζοντα το 2029.
Γιατί επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος χώρος;
Κέλλυ [Κ]:Είναι ένα τμήμα γης του Land of Tomorrow που έχει αποδοθεί στον δήμο και αρχικά υπήρχε το πλάνο να φτιαχτεί εκεί ένα μεγάλο θέατρο. Στη συνέχεια, όμως διαφοροποιήθηκε η ιδέα της λειτουργικότητας του χώρου, μέσα και από τη διαδικασία της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Πρόκειται επίσης για ένα κεντρικό σημείο στο μέσο της πόλης περίπου, μετά και την προσάρτηση του Δήμου Λιβαδιών και της Ορόκλινης στον Δήμο Λάρνακας.
Δηλαδή, ποια είναι ακριβώς η ιδέα;
Κ:Πρόκειται για μια καινούργια πρόταση για τη λειτουργία του πολιτιστικού χώρου στην Κύπρο. Θέλουμε να δημιουργηθεί ένας χώρος συνάντησης και δημιουργίας για όλους τους καλλιτέχνες, εικαστικούς, μουσικούς, καλλιτέχνες παραστατικών τεχνών και χειροτέχνες, οι οποίοι είναι ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής παραγωγής της Λάρνακας, σε διάλογο με τον σύγχρονο σχεδιασμό. Το σκεπτικό λοιπόν είναι να φτιάξουμε έναν χώρο ο οποίος θα αποτελέσει αφενός ένα κέντρο συνάντησης και δημιουργίας για όλο τον δημιουργικό κλάδο της πόλης και αφετέρου με την προσθήκη και του Μουσείου των Ανθρώπων, να είναι πόλος έλξης για τους επισκέπτες αλλά και ένας χώρος έκφρασης για τις διαφορετικές κοινότητες της πόλης. Παρότι μιλάμε για κάτι μεγάλο σε έκταση και με πολλαπλές λειτουργίες, πρέπει να πούμε ότι δεν μιλάμε για κάτι πολυτελές. Θα είναι προσιτό, το οποίο θα μπορεί να «κατοικηθεί» από ανεξάρτητους καλλιτέχνες, ως χώρος εργασίας και παρουσίασης των έργων τους. Είναι ένας χώρος που τους χωράει όλους και διαμορφώνεται από τη συνάντηση αυτών των ομάδων. Ένα διευρυμένο καλλιτεχνικό οικοσύστημα.
Ιωσήφ [Ι]: Είναι κάτι που δεν έχει ξαναδεί η Κύπρος, και κατ' ακρίβειαν, αυτή είναι και η πολύ σύγχρονη τάση στην Ευρώπη και η Ευρώπη ενάμιση, δύο χώρους που συνδυάζει τη μνήμη και τον σύγχρονο κόσμο.
Κ: Όπως δεν υπάρχει κάτι στο πρότυπο Arts centre [κέντρο τεχνών], που να έχει αίθουσα πολυμορφική, να προσαρμόζεται για να φιλοξενήσει από όπερα μέχρι χοροεσπερίδα και να συνυπάρχουν παραδοσιακές χειροτεχνίες με σύγχρονο σχεδιασμό. Επιπλέον θα έχει μια μικρότερη αίθουσα black box και δύο μεγάλους εκθεσιακούς χώρους. Και εννοείται ότι αυτό θα περιλαμβάνει ένα μεγάλο πωλητήριο το οποίο θέλουμε να λειτουργήσει ως βασικός χώρος προβολής και προώθησης της σύγχρονης δημιουργίας της Κύπρου μαζί με καφέ και εστιατόρια. Δηλαδή ένας χώρος όπου ο κόσμος θα συχνάζει, να είναι το νέο στέκι της πόλης με έμφαση την κουλτούρα.
Μιλήστε μας και για το Μουσείο Μνήμης των Ανθρώπων. Τι μορφή θα λάβει;
Ι:Το Μουσείο Μνήμης των Ανθρώπων της πόλης θα είναι ο εκθεσιακός χώρος των ιστοριών που φυλάσσονται στο αρχείο της πόλης. Δεν θα είναι ένα κλασικό μουσείο με την έννοια του μουσείου που ξέρουμε, που βασίζεται στη σημασία των εκθεμάτων ως αντικείμενα, αλλά θα χρησιμοποιήσει αντικείμενα, είτε αρχειακά, είτε αντικείμενα της καθημερινής ζωής όπου θα ξετυλίγονται ιστορίες και μνήμες των ανθρώπων που έζησαν ή πέρασαν από την πόλη από την Αγγλοκρατία και μετά. Θα είναι ουσιαστικά ένας τόπος όπου θα μπορεί το αρχείο να επικοινωνήσει με το ευρύ κοινό για να μιλήσει για θέματα που αφορούν το παρελθόν των ανθρώπων της πόλης και δεν θα αφορά αποκλειστικά τη Λάρνακα, αλλά τους ανθρώπους που έζησαν και πέρασαν από εκεί μέσα από την οπτική τους στο παρόν και το μέλλον των ανθρώπων της πόλης. Άρα δεν θα έχει παρελθοντολαγνική αντιμετώπιση, αλλά μια χρηστική αντιμετώπιση της μνήμης για το σήμερα και για το αύριο. Το παρελθόν θα είναι εργαλείο για την ταυτότητα του σήμερα άρα και για το μέλλον.
Κ:Και φυσικά η σύγχρονη πραγματικότητα καταγράφεται ως μία μνήμη του μέλλοντος.
Ι: Ακριβώς, γιατί ένας από τους στόχους είναι να έχει τη συνείδηση ο επισκεπτόμενος ότι ο ίδιος μπορεί να γίνει η μνήμη του μέλλοντός του, της πόλης του. Και σ' αυτόν τον χώρο, πέρα από τα εκθέματα τα οποία υπάρχουν ήδη στις συλλογές, θα υπάρχουν εγκαταστάσεις σύγχρονων καλλιτεχνών, οι οποίες θα συνυπάρχουν με τα αντικείμενα ως φορείς των αντικειμένων. Άρα η δουλειά των καλλιτεχνών στον χώρο θα είναι το όχημα μέσα από το οποίο θα ταξιδεύουν αυτές οι μνήμες.
Κ: Θα προσκαλούνται καλλιτέχνες να δουλέψουν με το υλικό του αρχείου και τα έργα τους, θα είναι οι εκθέσεις του μουσείου. Μιλάμε για εκθέσεις οι οποίες θα είναι από μονές τους το έργο ενός καλλιτέχνη και όχι τυπικές και καθιερωμένες.
Τώρα, σε ποιο στάδιο βρίσκεται το έργο;
Κ: Είμαστε στο στάδιο του σχεδιασμού από το αρχιτεκτονικό γραφείο Foster and Partners. Τα σχέδια και η άδεια θα είναι ολοκληρωμένα μέχρι τέλος του χρόνου και μετά θα ξεκινήσει η διαδικασία της υλοποίησης, έτσι ώστε να είναι τελειωμένο μέσα στο 2029 για να είναι ένας από τους βασικούς χώρους της πολιτιστικής πρωτεύουσας 2030 που πιστεύουμε και θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα κερδίσει η Λάρνακα. Στις 4 Νοεμβρίου παραδίδεται το πλάνο και λογικά τον Δεκέμβρη που θα έρθει και η επιτροπή για την επίσκεψη στην πόλη, οι αρχιτέκτονες θα παρουσιάσουν πιο αναλυτικά τα στάδια υλοποίησης του έργου.
Πότε θα γνωρίζετε αν έχετε κερδίσει την υποψηφιότητα;
Κ: Την εβδομάδα 8 με 11 Δεκεμβρίου 2025 θα γίνουν οι παρουσιάσεις και επισκέψεις της επιτροπής στις δύο πόλεις. Οπότε, στις 12 Δεκεμβρίου 2025 θα έχουμε την τελική απόφαση για το ποια πόλη θα λάβει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2030.
Σε περίπτωση που δεν κερδίσει η Λάρνακα θα συνεχίσουν τα έργα;
Κ: Ναι, γιατί έχει ενταχθεί στον σχεδιασμό της πόλης. Μέσα από τη διαδικασία συμμετοχικού σχεδιασμού με τους καλλιτέχνες φάνηκε πολύ έντονα η ανάγκη για δημιουργία. Ήταν ξεκάθαρο ότι οι καλλιτέχνες αυτό που χρειάζονταν στη Λάρνακα είναι χώρους που να μπορούν να εξυπηρετήσουν όλη την καλλιτεχνική κοινότητα, τους μουσικούς, τους καλλιτέχνες των παραστατικών τεχνών και τους εικαστικούς.
Άρα συνεχίζει ανεξαιρέτως...
Κ: Ναι και ο ορίζοντας είναι το 2029.
Πώς χρηματοδοτείται το έργο;
Κ:Αυτό είναι κάτι που το γνωρίζει καλύτερα ο δήμος. Σαφώς με την ανάληψη του τίτλου όλα θα επισπευσθούν αλλά δεν υπάρχει κάποια δέσμευση ακόμα. Είχαμε ζητήσει από την κυβέρνηση να στηρίξει την πόλη που θα πάρει τον τίτλο με 50 εκατομμύρια για έργα υποδομής πέρα από τα 10 εκατομμύρια που έχει ανακοινώσει το Υφυπουργείο Πολιτισμού για το πρόγραμμα. Είχαμε ζητήσει όλες οι πόλεις, τότε από κοινού, και μία χρηματοδότηση για έργα υποδομής, αλλά δεν πήραμε σαφή απάντηση γιατί το έργο αφορά το Υφυπουργείο Πολιτισμού, ενώ το επιπρόσθετο κονδύλι έχει να κάνει με το Υπουργείο Οικονομικών. Η απάντηση που πήραμε είναι ότι καλύτερα να το δούμε όταν θα έχει ξεκαθαρίσει ποια πόλη θα έχει τον τίτλο, οπότε και θα ξέρουμε και ποιες ακριβώς θα είναι οι ανάγκες της κάθε πόλης, σε επίπεδο υποδομών.
Εμείς ως Λάρνακα 2030 θα λειτουργήσουμε αυτόν τον χώρο, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καλλιτεχνών και των δημιουργικών επαγγελματιών της πόλης. Από 'κει και πέρα τα τεχνικά ζητήματα τα διαχειρίζεται ο δήμος και ό,τι έχει να κάνει με την κατασκευή και την κτηριακή υλοποίηση.
Αυτή την περίοδο με τι ασχολείται το Λάρνακα 2030;
Κ: Αυτή την περίοδο ασχολείται αποκλειστικά με τη διαμόρφωση του φακέλου. Οι εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν εφόσον πάρουμε τον τίτλο από το 2026 και σιγά-σιγά θα κορυφωθεί και θα πάρει την πλήρη του ανάπτυξη το 2030. Κάνουμε επαφές με τους καλλιτέχνες και στην Κύπρο και στο εξωτερικό και εξειδικεύουμε το πρόγραμμα το οποίο θα παρουσιαστεί στον φάκελο. Κάποιες δράσεις που είχαμε αρχίσει πέρσι θα συνεχίσουν κανονικά. Το Μαχαλart, τη συνεργασία με τους Urban Gorillas σε δύο διαφορετικές γειτονιές της πόλης, και το Μαντομαχαλart. Η πρώτη δράση θα γίνει τον Ιούλιο στον συνοικισμό των Καμάρων η δεύτερη τον Οκτώβριο, όπως και το Μαντομαχαλart.
