Κάθε θεατρική πράξη είναι πράξη πολιτική, καθώς συνδέει το κοινό με την κοινωνία. Υπάρχει ωστόσο και το θέατρο που βασίζεται σε έργα τα οποία προκαλούν την κοινωνία, που σχολιάζουν το παρόν ή αναμοχλεύουν το παρελθόν με τρόπο ασύμφορο για το [όποιο] κατεστημένο. Ένα τέτοιο εγχείρημα επιχειρεί το Θέατρο Αντίλογος, το οποίο ετοιμάζεται να ανεβάσει μια ενότητα έργων που αφορούν σκοτεινές ιστορικές περιόδους της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Η αρχή θα γίνει με τρία διηγήματα της Λιλής Ζωγράφου που θα παρουσιαστούν τον ερχόμενο Μάρτη σε μια παραγωγή που φέρει τον τίτλο του πιο γνωστού από τα τρία: «Επάγγελμα Πόρνη».

Το Θέατρο Αντίλογος δημιουργήθηκε το 2015 και έδωσε την πρώτη του παράσταση τον Γενάρη του 2016 με δύο έργα του Μπρεχτ σε ένα: «Τα ντουφέκια της κυρίας Καρράρ» και «Εβραία». «Συνειδητά ξεκινήσαμε με Μπρεχτ γιατί ο ίδιος θεωρεί ότι το θέατρο πρέπει να μας κάνει να σκεφτόμαστε, όχι μόνο να αισθανόμαστε, να εκτονωνόμαστε και να πηγαίνουμε σπίτι μας. Είναι ένας στρατευμένος καλλιτέχνης που τον απασχολούσε στην εποχή του το τι συνέβαινε γύρω του, ο ανερχόμενος φασισμός, η έννοια του πολέμου, η ανάγκη για ειρήνη αλλά και για επανάσταση» σχολιάζει η Χριστίνα Χριστόφια, εκ των ιδρυτών του Αντίλογου. «Θεωρούμε ότι δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ωχαδελφισμός, ούτε συμβιβασμός με το τι ζούμε και πρέπει ο καθένας να κάνει ό,τι μπορεί για να αναλάβει το κομμάτι της ευθύνης που του αναλογεί». Αυτό το κομμάτι προσπαθεί να αναλάβει το νεαρό θεατρικό σχήμα με την ενότητα ιστορικών έργων που θα παρουσιάσει, και η οποία ξεκίνησε ήδη με τη "Μακρόνησο" του Μιχάλη Παπαδόπουλου, ένα κείμενο για τις εξόριστες γυναίκες στο νησί της Μακρονήσου τη μετεμφυλιακή περίοδο στην Ελλάδα.

Ο Αντίλογος επιλέγει αφώτιστες, στρεβλωμένες ή εν πολλοίς άγνωστες πτυχές της Ιστορίας της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας

Η ενότητα των έργων ιστορικής θεματολογίας ξεκίνησε με τη «Μακρόνησο», μια παραγωγή που ταξιδεύει ακόμη και θα βρεθεί στην Αθήνα στις 23, 24 και 25 Φεβρουαρίου.
Κύπρος - Ελλάδα - Τουρκία

«Επιλέξαμε αυτές τις τρεις χώρες γιατί η μοίρα των λαών μας διασταυρώνεται. Η Ιστορία κάθε μιας επηρέασε την Ιστορία της άλλης. Είμαστε μια χώρα όπου ζούσαμε ειρηνικά και υπήρχε αγαστή συνεργασία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, δεν ήταν σε πρώτο πλάνο η εθνική καταγωγή. Σε πρώτο πλάνο ήταν πως είμαστε όλοι Κύπριοι. Ο εθνικισμός, ο σοβινισμός, ο φανατισμός, ο ελληνικός και ο τουρκικός, συνυπήρξαν στην Κύπρο και... κατάφεραν να δημιουργήσουν την πράσινη γραμμή. Με τις δολοφονίες που ξεκίνησαν είτε άνθρωποι της ΕΟΚΑ Β' είτε και πριν την ΕΟΚΑ Β'. Μιλώ για τη φιλοσοφία του Γρίβα και της σκοτεινής του δράσης».

Σε αυτή την ενότητα έργων του, ο Αντίλογος επιλέγει αφώτιστες, στρεβλωμένες ή εν πολλοίς άγνωστες ιστορίες των τριών αυτών χωρών. Μάλιστα, για τα κυπριακά θέματα, πρόκειται για καινούρια έργα που υπογράφουν ο Γιώργος Νεοφύτου και ο Μιχάλης Παπαδόπουλος εν πρώτοις, ενώ υπάρχει επαφή και με τη συγγραφέα Κωνσταντία Σωτηρίου για το ανέβασμα δικού της έργου.

Η χούντα των Αθηνών

"Για την ελληνική χούντα δεν ζητήσαμε από κάποιον να μας γράψει από τη στιγμή που υπάρχει αριστουργηματική βιβλιογραφία", διευκρινίζει η κ. Χριστόφια, σημειώνοντας ότι η επιλογή αυτής της περιόδου έγινε "γιατί υπάρχει μια έξαρση του νεοφασισμού, δυστυχώς, σε όλες τις κοινωνίες, όχι μόνο τις ευρωπαϊκές. Επιλέξαμε να θυμηθούμε κάποια πράγματα. Και κάποιοι ή πολλοί να μάθουν κάποια πράγματα γιατί δεν λέμε πάντα την αλήθεια στα παιδιά μας. Να σας πω ότι αυτή η πρόταση είχε γίνει αρχικά για να πάει στα σχολεία. Από πέρυσι το προσπαθούμε. Όμως όπως μας απαντήθηκε για 'τεχνικούς λόγους' δεν εγκρίθηκε από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για να πάει στα σχολεία".

\Η Λιλή Ζωγράφου, τρία διηγήματα της οποίας ανεβαίνουν τον Μάρτιο σε σκηνοθεσία Αλεξίας Παπαλαζάρου.

Η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974) μεταφέρεται στη σκηνή μέσα από τρία διηγήματα της Λιλής Ζωγράφου, που θα ερμηνεύσουν οι Πόπη Αβραάμ, Δημήτρης Αντωνίου και Χριστίνα Χριστόφια, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Αλεξίας Παπαλαζάρου, η οποία διασκευάζει τα τρία κείμενα ώστε το ένα να περνά μέσα στο άλλο διακριτικά. Σύμφωνα με την κ. Χριστόφια, "επιλέγουμε να παρουσιάσουμε αρχικά την ανοχή της κοινωνίας για το πώς φτάσαμε στο σημείο της πλήρους καταστολής των δικαιωμάτων και των ελευθεριών, όπως αντανακλάται στο διήγημα 'Επάγγελμα Πόρνη'. Αυτή η ανοχή φανερώνεται στο διήγημα 'Τρόμος', βασισμένο σε ένα περιστατικό που συνέβη στην ίδια τη συγγραφέα όταν πήγε στο περίπτερο και της συμπεριφέρθηκε οικτρά ο περιπτεριούχος, που ήταν της χούντας. Γύρω υπήρχαν δεκάδες μάρτυρες, όμως δεν μπόρεσε να στοιχειοθετήσει υπόθεση εναντίον του γιατί ούτε και ένας από αυτούς τους μάρτυρες δεν βρέθηκε να πει ότι 'ναι, έχει συμβεί στ' αλήθεια αυτό το πράγμα'. Η ανοχή είναι εξαιρετικά κρίσιμη και επίκαιρη. Γι' αυτό επιλέξαμε αυτό το διήγημα, για να υποδηλώσουμε ότι η ανοχή οδηγεί σε χούντες. Έπονται στην τριλογία το 'Επάγγελμα Πόρνη' και μετά η περίοδος που κάνει απόπειρα αυτοκτονίας η Λιλή Ζωγράφου και πάει σε ιδιωτική ψυχιατρική κλινική όπου πέφτει θύμα ομαδικού βιασμού από τους υπαλλήλους της κλινικής. Είναι η κατρακύλα μιας κοινωνίας στο έσχατο σημείο. Σημειώστε ότι δεν επιλέγουμε τυχαία γυναικείες αφηγήσεις. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Οι γυναίκες είναι στο περιθώριο και μας αφορά να φωτίσουμε και αυτή την κοινωνική πτυχή, της γυναικείας φύσης και του πώς βασανίζεται και υποφέρει η γεννήτωρ της ζωής".

Η πρεμιέρα του έργου προγραμματίζεται για τις 18 Μαρτίου 2020.

Η σκοτεινή πλευρά της ΕΟΚΑ

Η ενότητα των ιστορικών έργων θα συνεχιστεί μετά το καλοκαίρι, με θέματα από την Κύπρο. "Προσέγγισα τον Γιώργο Νεοφύτου για να του πω ότι θα θέλαμε να ασχοληθεί με την περίοδο 1955-60, κυρίως με το 1958, όταν έγιναν πράματα και θάματα, μια εντελώς αφώτιστη, στρεβλωμένη στιγμή της κυπριακής Ιστορίας, όταν Ελληνοκύπριοι σκότωναν Ελληνοκύπριους με τη ρετσινιά του προδότη. Ο ίδιος με εξέπληξε λέγοντάς μου ότι είχε ήδη αρχίσει να γράφει το έργο 'Οι Προδόται', για την περίοδο των δολοφονιών, από το παρακράτος, προοδευτικών δημοκρατικών ανθρώπων που είχαν διαφορετική αντίληψη. Είναι μια πτυχή της σκοτεινής περιόδου της ΕΟΚΑ και του Γρίβα".

Ο Γιώργος Νεοφύτου ετοιμάζει ένα θεατρικό έργο για τη σκοτεινή δράση της ΕΟΚΑ και δη του Γρίβα Διγενή την περίοδο του 1955-60.

Το έργο προγραμματίζεται για πρεμιέρα εντός Οκτωβρίου 2020. Θα ακολουθήσει ένα νέο έργο του Μιχάλη Παπαδόπουλου για την περίοδο της μετακίνησης των Τουρκοκυπρίων σε θύλακες, στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Επιπλέον, το Θέατρο Αντίλογος είναι σε επαφή με την Κωνσταντία Σωτηρίου για το ανέβασμα ενός δικού της έργου. Όσο για το κομμάτι της τουρκικής Ιστορίας, αφήνεται τελευταίο στη σειρά γιατί έχει μια ιδιαιτερότητα: "Δεν υπάρχει θεατρική συγγραφή που να αφορά αυτές τις αφώτιστες στιγμές της Ιστορίας. Λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία, η θεατρική διανόηση δεν έχει γράψει κάτι γιατί εκεί τα θέατρα είναι κρατικά και προφανώς οι άνθρωποι θεώρησαν ότι ποτέ δεν θα ανεβεί έργο τους ή θα κυνηγηθούν", εξηγεί η Χριστίνα Χριστόφια. "Υπάρχει όμως λογοτεχνία. Ωστόσο, απαιτεί περισσότερο χρόνο να φτιάξεις ένα λογοτεχνικό κείμενο σε θεατρική πράξη. Το οποίο θα κάνουμε. Έχουμε ήδη έναν προσανατολισμό, έχουμε μιλήσει με την Άνδρη Θεοδότου και έχει αναλάβει συγκεκριμένο κείμενο το οποίο θα ανακοινωθεί αργότερα".

+ Λεπτομέρειες για την επικείμενη παραγωγή του Θεάτρου Αντίλογος με το "Επάγγελμα Πόρνη", της Λιλής Ζωγράφου, θα δοθούν αργότερα.

ΑΡΧΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τουρκοκυπριακό χωριό, εκκένωση. ©Αρχείο Μπ. Αβδελόπουλου | Εφημερίδα Πολίτης